Emerytura jest gorącym tematem w polityce, ponieważ narody Europy się starzeją, a finanse państw są napięte. W Europie dochód emerytalny jest bardzo zróżnicowany - ale kto może liczyć na najlepszą sytuację w jesieni życia?
Emerytury są głównym źródłem dochodu osób starszych w Europie. Około dwie trzecie ich dochodów w UE pochodzi z transferów publicznych, głównie emerytur i świadczeń państwowych.
Pomimo tego, osoby powyżej 65. roku życia otrzymują jedynie około 86% średniego dochodu całej populacji w 28 krajach europejskich.
Według OECD wskaźnik ten spada poniżej 70% w krajach bałtyckich, a także poniżej 80% w zamożnych gospodarkach, takich jak Belgia, Dania i Szwajcaria.
Średnie emerytury w Europie według państw
Aby dokładniej przeanalizować te porównania, warto przyjrzeć się średniej rocznej emeryturze brutto w UE.
Według Eurostatu od 2023 r., czyli najnowszych danych dostępnych pod koniec 2025 r., suma ta wynosi 17 321 euro w UE, co odpowiada 1 443 euro (ok. 6 070 zł) brutto miesięcznie.
W 34 krajach Europy średnie roczne emerytury wahają się od 3 377 euro (14,2 tys. zł) rocznie w Turcji do 38 031 euro (160 tys. zł) w Islandii. Wśród członków UE, wartości te wahają się od 4 479 euro (ok. 18,8 tys. zł) w Bułgarii do 34 413 euro (144,8 tys. zł) w Luksemburgu.
W dolnej części rankingu średnia emerytura wynosi poniżej 8 000 euro w Bośni i Hercegowinie, Serbii, Czarnogórze, Chorwacji, Słowacji, Rumunii, na Litwie, Węgrzech i Łotwie.
Liczby te pokazują, jak dramatycznie różnią się emerytury, przy czym najwyższa kwota jest ponad dziesięciokrotnie wyższa od najniższej w Europie.
Polska z roczną emeryturą w wysokości 8 386 euro (ok. 35,2 tys. zł) znalazła się na 20. miejscu w Unii Europejskiej.
"Niektóre kraje UE są po prostu biedniejsze od innych i wymagają od rodzin subsydiowania dochodów emerytalnych starszych krewnych i pomagania im". Noel Whiteside, profesor wizytujący na Uniwersytecie Oksfordzkim, powiedział Euronews Business.
Cztery największe gospodarki UE plasują się tuż powyżej średniej unijnej. Najwyższy poziom emerytur mają Włochy, Hiszpania, Francja i Niemcy.
Emerytury są również wyższe niż średnia UE we wszystkich pięciu krajach skandynawskich.
Systemy emerytalne różnią się w Europie
"Trudno jest to porównać ze względu na różne systemy emerytalne", powiedział Euronews Business Philippe Seidel Leroy, kierownik ds. polityki w AGE Platform Europe.
Używając Niemiec, Hiszpanii, Francji i Belgii jako przykładów, zauważył, że kraje te mają duże emerytury repartycyjne, wypłacane przez państwo i znacznie mniejsze systemy pracownicze, które obejmują tylko niektóre sektory lub pracodawców.
"Ich wydatki emerytalne będą wysokie w przeliczeniu na mieszkańca, ponieważ największa część dochodów emerytów pochodzi z tych ustawowych programów" - dodał.
David Sinclair, dyrektor generalny International Longevity Centre UK, podkreślił, że architektura emerytalna każdego kraju jest istotnym czynnikiem wpływającym na zróżnicowanie.
"Te decyzje projektowe, często kształtowane przez kompromis polityczny i historyczne dziedzictwo, wyjaśniają, dlaczego dwa kraje o podobnej strukturze wiekowej mogą mieć znacznie różniące się wysokości emerytur" - powiedział Euronews Business.
Siła nabywcza emerytur
Różnice stają się znacznie mniejsze, gdy mierzy się je w standardach siły nabywczej (PPS), które odzwierciedlają koszty utrzymania. Jedna jednostka PPS pozwala na zakup takiej samej ilości towarów i usług w każdym kraju.
Emerytury w PPS wahają się od 6 658 w Bośni i Hercegowinie do 22 187 w Luksemburgu. Stosunek najwyższej do najniższej emerytury wynosi zaledwie 3,3, w porównaniu do ponad 10 w ujęciu nominalnym.
Whiteside zauważył, że w krajach byłego bloku wschodniego przywileje dla emerytów - takie jak bezpłatna opieka zdrowotna, transport i dotowane mieszkania - podnoszą wskaźnik PPS. Innymi słowy, emeryci otrzymują więcej za swoje pieniądze dzięki tym świadczeniom socjalnym.
Hiszpania i Turcja pną się w górę w rankingach PPS
Po skorygowaniu o siłę nabywczą, pozycje w rankingu Hiszpanii i Turcji gwałtownie wzrosły. Hiszpania awansowała z 13. na 4. miejsce, podczas gdy Turcja wspięła się z ostatniej, 34. na 25. pozycję.
Polska awansuje na 16. miejsce w UE, wyprzedzając pod względem siły nabywczej emerytur m.in. Czechy.
Z kolei Szwajcaria spadła z 5. na 15. miejsce, a Słowacja z 27. na 33. miejsce, tracąc tym samym znaczącą pozycję w rankingu PPS.
"Różnice [w PPS] nie znikają. Wynika to z faktu, że poziom życia w późniejszym życiu zależy nie tylko od transferów emerytalnych. Koszty mieszkaniowe, dostęp do opieki zdrowotnej i możliwości dla starszych pracowników odgrywają ważną rolę" - powiedział Sinclair.
W UE emeryturywynoszą około trzech piątych zarobków po zakończeniu kariery zawodowej. W wielu krajach wskaźnik ten spada poniżej 50%, co utrudnia emerytom utrzymanie przyzwoitego standardu życia. Ubóstwo emerytówjest poważnym problemem w wielu krajach.