Emerytury a zarobki w Europie: Porównanie najwyższych i najniższych stawek

REKLAMA

W wielu krajach europejskich dochód emerytalny jest znacznie niższy niż zarobki przed przejściem na emeryturę. Utrudnia to wielu starszym osobom utrzymanie standardu życia. Prawie jeden na sześciu emerytów w UE jest zagrożony ubóstwem, a wskaźnik ten wzrósł z 12 proc. w 2013 r. do 15,5 proc. w 2023 r.

Jak zatem wypadają emerytury w porównaniu z dochodami z pracy przed przejściem na emeryturę w całej Europie? W których krajach emeryci otrzymują najwyższą, a w których najniższą część swoich zarobków z pracy po zakończeniu kariery zawodowej?

Ogólny Wskaźnik Zastąpienia Eurostatu ocenia skuteczność systemów emerytalnych w umożliwianiu osobom starszym utrzymania standardu życia po przejściu na emeryturę.

Porównuje on medianę dochodów emerytalnych osób w wieku 65-74 lat z medianą zarobków z pracy osób w wieku 50-59 lat, z wyłączeniem innych świadczeń socjalnych. Pomaga to zrozumieć adekwatność emerytur.

W 2023 r. łączny współczynnik zastąpienia w UE wyniósł 58 proc. Oznacza to, że osoba, która zarabiała 100 euro w wieku 50-59 lat, otrzymałaby 58 euro dochodu emerytalnego w wieku 65-74 lat.

W UE wskaźnik ten wahał się od 35 proc. w Chorwacji do 78 proc. w Grecji.

Hiszpania (77 proc.) i Włochy (75 proc.) podążały za Grecją na szczycie, podczas gdy Portugalia również przekroczyła średnią UE ze wskaźnikiem 61 proc.

Na samym dole znalazły się Litwa (36 proc.) i Irlandia (39 proc.), a za nimi Chorwacja, tworząc trzy kraje o wskaźniku poniżej 40 proc. w UE.

Wśród gospodarek "wielkiej czwórki" Europy (Francja, Niemcy, Włochy i Wielka Brytania), Niemcy miały najniższy dochód emerytalny w stosunku do zarobków po zakończeniu kariery zawodowej na poziomie 49 proc., podczas gdy Francja (59 proc.) plasowała się tuż powyżej średniej UE.

Tymczasem Hiszpania i Włochy uplasowały się w pierwszej trójce z wynikiem ponad 75 proc.

W 11 państwach członkowskich UE emerytury stanowiły mniej niż połowę mediany zarobków osób pod koniec życia zawodowego. Wśród nich znalazły się Niemcy (49 proc.), Belgia (48 proc.) i Dania (47 proc.).

Kraje kandydujące do UE - Serbia (46 proc.), Czarnogóra (38 proc.) i Albania (37 proc.) - również miały niższe zagregowane stopy zastąpienia, bardziej zbliżone do krajów Europy Wschodniej.

Różnice w emeryturach ze względu na płeć: Utrzymujące się nierówności

Wskaźnik Zastąpienia różni się także w zależności od płci. W UE mężczyźni (60 proc.) otrzymywali o trzy punkty procentowe (pp.) więcej niż kobiety (57 proc.).

"Chociaż różnica między średnimi emeryturami mężczyzn i kobiet nadal się zmniejsza, pozostałe różnice między płciami w zakresie ubóstwa osób starszych, wysokości emerytur i zasięgu emerytur świadczą o utrzymujących się nierównościach", zauważono w raporcie Komisji Europejskiej i Komitetu Ochrony Socjalnej na temat adekwatności emerytur.

W jednej trzeciej państw członkowskich UE wskaźnik ten był wyższy dla kobiet niż dla mężczyzn. Na przykład w Niemczech emerytury stanowiły 54 proc. zarobków kobiet po zakończeniu kariery zawodowej, w porównaniu do 46 proc. w przypadku mężczyzn.

Tendencję tę można było również zaobserwować w Danii i Irlandii, gdzie stosunek ten faworyzował kobiety o 6 pp.

Hiszpania i Portugalia są najbardziej niekorzystnymi krajami dla emerytek. W Hiszpanii łączny współczynnik zastąpienia wynosił 63 proc. dla kobiet, czyli znacznie mniej niż 83 proc. dla mężczyzn.

Podobnie w Portugalii, wskaźnik dla kobiet wynosił 50 proc. w porównaniu do 71 proc. dla mężczyzn, co oznacza, że emerytki otrzymywały o 30 proc. mniej niż mężczyźni.

Przedstawienie rzeczywistych danych dotyczących dochodów w EUR i PPS dla tych dwóch grup wiekowych pozwoliłoby na uzyskanie jaśniejszej perspektywy. Jednak Eurostat nie był w stanie ich dostarczyć, ponieważ nie są one publicznie dostępne.

Mimo to emerytury na osobę mogą dać wgląd w sytuację finansową emerytów w całej Europie.

Które kraje oferują najwyższe emerytury?

W Europie istnieją znaczne różnice w wysokości emerytur. W 2021 r. średnie miesięczne wydatki brutto na emeryturę na beneficjenta wahały się od 226 euro w Bułgarii do 2575 euro w Luksemburgu. Średnia unijna wyniosła 1 294 euro.

W ujęciu nominalnym kraje Europy Zachodniej i Północnej mają najwyższe emerytury, prowadząc w rankingach, podczas gdy kraje Europy Wschodniej i Południowo-Wschodniej mają zwykle znacznie niższe wydatki emerytalne na osobę.

Różnica ta zmniejsza się po skorygowaniu o standard siły nabywczej (PPS), wahając się od 437 euro w Bułgarii do 1 681 euro w Luksemburgu w UE.

Ogólny trend pozostaje jednak niezmieniony. Kraje Europy Zachodniej i Północnej nadal mają najwyższe emerytury, podczas gdy kraje wschodnie i bałkańskie odnotowują niższe wartości.

Warto zauważyć, że ranking Szwajcarii znacznie spadł w kategoriach PPS, podczas gdy Rumunia i Turcja odnotowały znaczną poprawę w porównaniu do ich nominalnych rankingów emerytalnych.

Znaczenie kosztów opieki długoterminowej

Poziomy emerytur sugerują, że sam wskaźnik zastąpienia nie jest wystarczający do porównania najlepszych warunków emerytalnych w poszczególnych krajach. Przykładowo, choć wskaźnik ten spada poniżej średniej UE w Holandii i Danii, ich rankingi średnich emerytur skorygowanych o PPS są znacznie wyższe.

W raporcie dotyczącym adekwatności emerytur podkreślono również, że całkowite koszty opieki długoterminowej (LTC) bez publicznej ochrony socjalnej mogą być bardzo wysokie w porównaniu z dochodami emerytalnymi osób starszych.

"Interakcja między dochodami emerytalnymi a zakresem opieki długoterminowej ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia odpowiedniego dochodu na starość i godnych standardów życia", stwierdzono w raporcie.

Na przykład, niektóre kraje mają stosunkowo hojne publiczne pokrycie kosztów opieki długoterminowej, ale średnie współczynniki zastąpienia emerytur, zgodnie z raportem. Należą do nich państwa skandynawskie, charakteryzujące się dużą rolą usług w zapewnianiu opieki społecznej, ale także Belgia, Niemcy, Holandia, Malta, Irlandia i Węgry.