Izrael ostrzega, że fundusz dla rodzin zabitych i uwięzionych Palestyńczyków nadal działa mimo oficjalnego zakończenia. Autonomia Palestyńska zapewnia, że wypłaty zostały wstrzymane.
W lutym Autonomia Palestyńska ogłosiła zakończenie programu wypłat dla rodzin Palestyńczyków zabitych lub uwięzionych przez Izrael.
Znany jako Fundusz Męczenników, zapewniał Palestyńczykom skazanym przez Izrael miesięczny zasiłek, którego wysokość zależała od długości wyroku.
Dodatkowo, wsparcie obejmowało stypendia dla rodzin oraz dotacje na ubezpieczenie zdrowotne i edukację.
Program był od lat krytykowany przez USA, Unię Europejską i Izrael jako mechanizm "nagradzający ataki".
W odpowiedzi na międzynarodową presję prezydent Mahmud Abbas odwołał system na początku 2025 roku, deklarując chęć wykazania dobrej woli wobec administracji Donalda Trumpa.
W swoich wystąpieniach, w tym podczas Zgromadzenia Ogólnego ONZ we wrześniu, publicznie powtarzał, że fundusz zostanie zniesiony.
Mimo oficjalnego zakończenia programu, Izrael utrzymuje, że system nadal funkcjonuje.
Według Tel Awiwu, fundusze mogą być przekazywane za pośrednictwem "kanałów obejściowych", w tym środków UE.
Omijanie kanałów programu nagród
Po zakończeniu programu Funduszu Męczenników Autonomia Palestyńska ustanowiła nowy mechanizm o nazwie PNEEI – Palestinian National Economic Empowerment Institution.
Organ ten odpowiada za zarządzanie palestyńskimi wypłatami pomocy społecznej, uwzględniając międzynarodowe kryteria, takie jak dochód, zatrudnienie i warunki mieszkaniowe.
Osoby spełniające wymogi otrzymują podstawową wypłatę w wysokości około 500 euro (1880 nowych szekli).
Jednak według informacji Euronews, wnioskodawcy mogą także otrzymywać dodatkowe płatności za pośrednictwem kanałów obejściowych, które nie są oficjalnie raportowane ani kontrolowane.
Te same mechanizmy rzekomo służą do wypłat dla osób, które nie składały wniosków, a także dla więźniów przekazanych przez różne instytucje, co umożliwia wykorzystanie autorytetu więźniów do przesyłania list odbiorców PNEEI i innych kanałów.
Członkowie Hamasu są rzekomo wpisywani na listy automatycznie, mimo że Autonomia Palestyńska zaprzecza, jakoby jej wsparcie obejmowało przedstawicieli Hamasu lub Islamskiego Dżihadu.
Rodziny Palestyńczyków zabitych lub rannych w atakach na Izrael i Izraelczyków mają otrzymywać podstawowe wypłaty bez spełniania kryteriów społeczno-ekonomicznych.
Zdaniem Izraela, praktyka ta nadal nagradza i zachęca do ataków na jego obywateli.
Co na to władze Autonomii Palestyńskiej?
Na początku miesiąca Abbas odwołał ministra finansów Omara al-Bitara. Oficjalny powód nie został podany, jednak media palestyńskie sugerują, że al-Bitar zezwolił na kontynuowanie wypłat w ramach starego systemu, mimo deklarowanego zniesienia programu w lutym.
Izraelskie źródła podają, że minister umożliwił wypłaty dla niektórych więźniów bezpieczeństwa poza nowym systemem PNEEI, który opiera świadczenia wyłącznie na potrzebach finansowych, a nie długości wyroku.
Wcześniej w listopadzie minister spraw zagranicznych Izraela Gideon Sa’ar stwierdził, że dymisja al-Bitara "nie uwolni Mahmuda Abbasa i Autonomii Palestyńskiej od odpowiedzialności za finansowanie terrorystów i ich rodzin”.
Unia Europejska pozostaje największym dostawcą pomocy dla Palestyńczyków, z alokacją około 1,36 mld euro w latach 2021–2024.
W kwietniu 2025 roku UE przedstawiła nowy pakiet pomocy do 1,6 mld euro na wsparcie Autonomii Palestyńskiej i projekty na Zachodnim Brzegu, w Jerozolimie i Strefie Gazy.
Ponad jedna trzecia tej kwoty stanowi bezpośrednie wsparcie budżetowe i ma służyć stabilności finansowej, demokratycznym rządom i rozwojowi sektora prywatnego.
Pomoc jest uzależniona od wdrożenia istotnych reform, w tym zaprzestania wypłat z Funduszu Męczenników.
Euronews kontaktował się z Autonomią Palestyńską i Komisją Europejską w celu uzyskania komentarza.