Szwajcaria uchodzi za raj dla najbogatszych. Wkrótce zagłosuje, czy wprowadzić wysoką stawkę podatku spadkowego.
Szwajcaria i wysokie podatki rzadko idą w parze. Kraina strzelistych, ośnieżonych szczytów i zegarów z kukułką kojarzy się raczej z ochroną majątku niż z polityką redystrybucji.
Mimo to grupa działaczy z młodzieżówki Partii Socjaldemokratycznej, Jeunesse Socialiste, ruszyła z kampanią na rzecz radykalnej zmiany i doprowadziła do ogólnokrajowego głosowania nad podatkiem spadkowym.
W niedzielę, 30 listopada, Szwajcarzy zdecydują, czy wprowadzić 50-procentowy podatek od spadków i zapisów powyżej 50 mln CHF (53,57 mln euro).
Szanse powodzenia inicjatywy są minimalne. Według najnowszego sondażu Tamedia/20 Minuten 75% wyborców w Szwajcarii zamierza odrzucić podatek od najbogatszych, to wzrost z 67% w październiku.
Choć projekt najpewniej przepadnie, część obawia się, że referendum może zaszkodzić reputacji Szwajcarii jako raju podatkowego.
Według Deloitte sektor zarządzania majątkiem w Szwajcarii jest największy i najbardziej konkurencyjny na świecie. Zarządza międzynarodowymi aktywami wartymi 2,2 bln dolarów (1,9 bln euro). Jednak jego pozycję podważają rywale, m.in. Singapur i Wielka Brytania.
„Niektóre zamożne osoby miały odłożyć plany przeprowadzki do Szwajcarii z powodu tej inicjatywy. To jednak głównie doniesienia anegdotyczne od doradców podatkowych, więc trudno ocenić skalę i znaczenie zjawiska” – mówi Isabel Martínez, starsza badaczka w KOF Swiss Economic Institute przy ETH Zurych.
Mobilizacja na rzecz klimatu
Projekt podatku, zatytułowany „Za społeczną i fiskalnie sprawiedliwą politykę klimatyczną”, przewiduje przeznaczenie wpływów na inicjatywy dotyczące zmian klimatu.
„Szwajcaria nie robi wystarczająco dużo, by chronić klimat” – napisała w oświadczeniu Jeunesse Socialiste. „Co roku potrzeba byłoby kilku miliardów więcej, by osiągnąć cele Konfederacji… Dzięki inicjatywie na rzecz przyszłości ci, którzy w największym stopniu odpowiadają za degradację klimatu, powinni bardziej przyczynić się do jego ochrony.”
Po zebraniu wymaganych 100 tys. podpisów podatek spadkowy stanie się prawem, jeśli poprze go ponad 50% głosujących, a większość z 26 kantonów opowie się za nim.
Ryzyka dla firm
Taka perspektywa jest niepopularna nie tylko wśród najbogatszych. Budzi sprzeciw także wśród właścicieli małych szwajcarskich firm.
Swissmem, głos szwajcarskiego przemysłu maszynowego, elektrotechnicznego i metalowego oraz sektora technologicznego, przekonuje, że podatek „w praktyce doprowadzi do wywłaszczenia wielu rodzinnych MŚP”. Organizacja dodaje: „Wiele z tych firm było budowanych przez rodziny właścicieli przez pokolenia, daje dziesiątkom tysięcy ludzi pracę i rzetelnie płaci podatki.”
Isabel Martínez przypomniała, że podobne obawy pojawiły się w 2015 roku, gdy wyborcy odrzucili bardziej umiarkowaną inicjatywę: 20-procentowy podatek od spadków powyżej 2 mln CHF (2,14 mln euro).
„Bezpośrednio dotknęłoby to mniej niż 2% społeczeństwa, a mimo to 71% zagłosowało przeciw. Główną obawą było to, że ucierpi wiele rodzinnych firm i MŚP, co ostatecznie zaszkodzi szwajcarskiej gospodarce i zagrozi miejscom pracy” – powiedziała Euronews. „Te same obawy dotyczą obecnego projektu.”
Jak dodała, część przeciwników sprzeciwia się też temu, że podatek ma być wprowadzony na poziomie federalnym, co podważa autonomię podatkową kantonów.
Ograniczone wpływy
W większości państw, które pobierają podatek spadkowy, takie rozwiązania są niepopularne wśród wyborców, choć ostatecznie płaci je niewielka mniejszość.
Podatki te mogą ograniczać nierówności, ale przynoszą ograniczone wpływy.
W 2023 roku podatki od spadków, majątków i darowizn stanowiły średnio zaledwie 0,41% łącznych dochodów podatkowych w OECD. W Europie ich udział wynosił tylko 0,40%.
Gdy rośnie presja fiskalna na rządy, a kryzys klimatyczny się nasila, Szwajcaria musi zdecydować, jaki obrać kierunek.