Dwie trzecie krajów europejskich nie osiągnęło jeszcze celu by obniżyć poziom młodych ludzi, którzy nie pracują, nie kształcą się ani nie szkolą (NEET) do 9%. Większość młodzieży NEET nie jest bezrobotna, lecz pozostaje poza rynkiem pracy.
Młodzi ludzie są kluczową siłą napędową zmian społecznych i gospodarczych. Stanowią kapitał ludzki każdego kraju. Jednak w Europie wielu młodych ludzi "nie pracuje, nie kształci się ani nie szkoli", czyli należą do tzw. grupy NEET (no employement, education, training).
W 2024 r. 11% osób w wieku od 15 do 29 lat w UE było NEET. UE chce obniżyć ten wskaźnik do poziomu poniżej 9% do 2030 roku. Jednak w 2024 r. tylko 11 z 34 krajów europejskich osiągnęło już ten cel.
Wskaźniki NEET różnią się znacznie w całej Europie. W niektórych krajach różnica między płciami jest szczególnie duża. Które kraje mają zatem najwyższy odsetek młodych ludzi, którzy nie pracują, nie kształcą się ani nie szkolą?
NEET. Gdzie w Europie jest najwięcej młodych ludzi "niepracujących, nieuczących się ani nieszkolących"?
Według Eurostatu odsetek młodych NEET w UE w 2024 r. wahał się od 4,9% w Holandii do 19,4% w Rumunii.
"Słabe wyniki edukacyjne młodych ludzi są głównym powodem do niepokoju w Rumunii i są jedną z głównych przyczyn wysokiego odsetka młodych ludzi niepracujących, niekształcących się ani nieszkolących się" - czytamy w raporcie OECD "Rumunia 2025".
Po uwzględnieniu krajów kandydujących do UE, Wielkiej Brytanii i państw EFTA, Turcja odnotowuje najwyższy wskaźnik. Ponad jedna na cztery młode osoby (25,9%) jest tam NEET. Kolejne miejsce zajmuje Bośnia i Hercegowina z 22,2%. Oba kraje kandydują do UE.
Ogólnie rzecz biorąc, Europa Południowa i Południowo-Wschodnia mają znacznie wyższe wskaźniki NEET, podczas gdy Europa Północna i Zachodnia generalnie osiągają lepsze wyniki.
Oprócz Turcji oraz Bośni i Hercegowiny, kilka krajów znajduje się powyżej średniej UE. Należą do nich Rumunia (19,4%), Włochy (15,2%), Serbia (14,9%), Litwa (14,7%), Grecja (14,2%) i Bułgaria (12,7%).
Wśród pięciu największych gospodarek Europy, cztery odnotowały wskaźniki NEET powyżej średniej UE: Włochy (15,2%), Francja (12,5%), Wielka Brytania (12,1%) i Hiszpania (12%).
Niemcy mają najniższy wskaźnik, z 8,5% młodych ludzi sklasyfikowanych jako NEET. W Polsce wskaźnik wskaźnik wynosi 9,4% - poniżej średniej europejskiej, ale powyżej celu ustawionego na 2030 r.
Oprócz Holandii (4,9%), inne kraje osiągające dobre wyniki to Islandia (5,0%), Szwecja (6,3%), Norwegia (6,8%), Malta (7,2%), a także Irlandia i Słowenia (oba 7,6%). Kraje te odnoszą sukcesy w pomaganiu młodym ludziom w znalezieniu ścieżki kariery.
Różnica między krajami jest uderzająca. Wskaźnik w Turcji jest ponad pięciokrotnie wyższy niż w Holandii. Mehmet Ozan Özdemir i jego koledzy naukowcy, którzy przeanalizowali dane dotyczące NEET w Turcji, zasugerowali, że luka w umiejętnościach lub niedopasowanie umiejętności jest jedną z głównych przyczyn wysokiego wskaźnika NEET w Turcji.
"Wydaje się, że istnieje duża rozbieżność między umiejętnościami wymaganymi przez rynek pracy a umiejętnościami nabytymi przez studentów na uniwersytetach" - powiedział Euronews Business przedstawiciel OECD w Turcji, wyjaśniając wysokie wskaźniki bezrobocia wśród absolwentów szkół wyższych.
Badanie OECD z 2025 r. podkreśla również stosunkowo niski odsetek absolwentów nauk ścisłych, technologii, inżynierii i matematyki (STEM) w Turcji. W raporcie wezwano do zwiększenia liczby kursów istotnych dla rynku pracy.
Różnice w traktowaniu kobiet i mężczyzn: Turcja, Rumunia i Czechy
Różnica między płciami we wskaźnikach NEET jest uderzająca w niektórych krajach. Ogólnie rzecz biorąc, mężczyźni mają niższe wskaźniki niż kobiety. Średnio w UE 10% młodych mężczyzn jest NEET w porównaniu z 12,1% młodych kobiet. Odpowiada to różnicy wynoszącej 2,1 punktu procentowego (pp), czyli 21%.
Trzy kraje są wyraźnymi wyjątkami. W Turcji 15,8% młodych mężczyzn jest NEET w porównaniu z 36,4% młodych kobiet. Stanowi to różnicę 20,6 punktu procentowego, czyli 130% więcej wśród kobiet.
W Rumunii wskaźniki wynoszą 14% dla mężczyzn i 25,2% dla kobiet - różnica 11,2 punktu procentowego, czyli 80% więcej. W Czechach tylko 3,9% młodych mężczyzn jest NEET w porównaniu do 13,3% kobiet. To różnica 9,4 punktu procentowego, czyli 241% więcej.
Spośród 32 krajów, wskaźnik NEET jest wyższy wśród mężczyzn niż kobiet tylko w pięciu krajach. Należą do nich Szwecja, Finlandia, Norwegia, Estonia i Belgia. Kraje skandynawskie dominują w tym trendzie.
Na Węgrzech, w Polsce i na Słowacji wskaźnik NEET wśród kobiet jest również o ponad 40% wyższy niż wśród mężczyzn.
Bezrobotni czy poza siłą roboczą?
Istnieją dwa główne powody wskaźników NEET: młodzi ludzie są albo bezrobotni, albo poza siłą roboczą. W większości krajów odsetek osób pozostających poza siłą roboczą jest wyższy niż odsetek bezrobotnych, z trzema wyjątkami. W całej UE średnia wynosi 4,2% bezrobotnych w porównaniu z 6,9% poza siłą roboczą.
Pozostawanie poza siłą roboczą odnosi się do osób, które nie są zatrudnione i albo aktywnie nie poszukują pracy, albo nie są dostępne do pracy. Według Międzynarodowej Organizacji Pracy są one również znane jako osoby nieaktywne zawodowo.
Wyższy odsetek młodych ludzi poza siłą roboczą powoduje wzrost wskaźników NEET. W Turcji jedna na pięć młodych osób (20%) pozostaje poza rynkiem pracy. Powoduje to, że Turcja ma najwyższy ogólny wskaźnik NEET, mimo że oficjalna stopa bezrobocia wśród osób w wieku 15-29 lat wynosi tylko 5,9%.
Ten sam wzorzec pojawia się w Rumunii, gdzie 5,4% jest bezrobotnych, a 14% poza siłą roboczą. We Włoszech, na Litwie i w Bułgarii odsetek osób pozostających poza siłą roboczą wynosi 10% lub więcej.
Młode kobiety w Turcji najczęściej pozostają poza rynkiem pracy
Dane pokazują, że młode kobiety NEET częściej pozostają poza rynkiem pracy niż młodzi mężczyźni, z jednym wyjątkiem - Estonii.
W UE odsetek ten wynosi 8,5% dla kobiet i 5,3% dla mężczyzn. W Turcji różnica jest dramatyczna: prawie jedna na trzy młode kobiety (30,5%) w wieku 15-29 lat, które się nie uczą, są poza siłą roboczą. Wskaźnik ten jest również wysoki w Rumunii i wynosi 21%.
Dlaczego tak jest w Turcji? Według badania przeprowadzonego w 2023 r. przez Mehmeta Ozana Özdemira i współpracowników, bycie kobietą i zamężną znacznie zwiększa ryzyko zostania NEET. Tradycyjne obowiązki domowe, takie jak prace domowe, opieka nad dziećmi i opieka nad chorymi lub osobami starszymi, zwiększają prawdopodobieństwo, że zamężne kobiety będą NEET.