UE daje firmom więcej czasu na dostosowanie się do nowych przepisów dotyczących sztucznej inteligencji, ale eksperci i europosłowie twierdzą, że żałują wycofania się z przepisów przyjętych zaledwie rok temu.
Komisja Europejska zaprezentowała dziś swój "Digital Omnibus", plan mający na celu uproszczenie szeroko zakrojonych regulacji cyfrowych Unii Europejskiej.
Wśród przepisów, które obejmuje, znajduje się ustawa o sztucznej inteligencji, która została przyjęta w zeszłym roku. Przepisy są wdrażane stopniowo - ale w ramach Omnibusa Komisja oficjalnie ogłosiła, że niektóre przepisy dotyczące najbardziej ryzykownych iteracji technologii zostaną opóźnione.
Ominbus oferuje przede wszytskim więcej czasu dla firm i organizacji wdrażających technologie sztucznej inteligencji "wysokiego ryzyka", które są wykorzystywane do celów takich jak analiza CV, ocena egzaminów szkolnych lub ocena wniosków kredytowych, nie będą teraz podlegać pełnemu ciężarowi przepisów ustawy do grudnia 2027 roku, czyli ponad rok po pierwotnej dacie z sierpnia 2026 roku.
Może to mieć poważny konkretny skutek. Jeśli Cyfrowy Omnibus zostanie przyjęty, modele sztucznej inteligencji będą mogły wykorzystywać wcześniej ograniczone dane do podejmowania decyzji dotyczących dostępu do podstawowych usług finansowych.
Peter Norwood, starszy specjalista ds. badań i rzecznictwa w Finance Watch, powiedział, że oznacza to strategię "deregulacji w celu przyspieszenia" sztucznej inteligencji, a konsumenci ostatecznie zapłacą za to cenę.
"Zgodnie z tymi propozycjami, osoba może otrzymać odmowę pożyczki z powodu stronniczego modelu sztucznej inteligencji lub zostać obciążona wyższymi składkami ubezpieczeniowymi na podstawie przewidywanego stanu zdrowia, a wszystko to bez jej wiedzy lub zgody" - powiedział.
Skąd to opóźnienie?
Komisja uzasadniła odroczenie brakiem wdrożenia przez państwa członkowskie i potrzebą czasu firm na dostosowanie się do złożonych nowych zasad.
Grupa lobbingowa CCIA, do której należą Amazon, Apple, Google i Uber, z zadowoleniem przyjęła proponowane opóźnienie Omnibusa, ale wezwała do "odważniejszych" i "jaśniejszych" działań.
"Omnibus nie wykorzystuje krytycznych okazji do podniesienia przestarzałego progu obliczeniowego w celu identyfikacji modeli sztucznej inteligencji, które stanowią "ryzyko systemowe", i nie naprawia problematycznych sformułowań dotyczących eksterytorialności przepisów dotyczących praw autorskich, co jest sprzeczne z zasadami UE i międzynarodowymi" - napisała grupa w oświadczeniu.
Niektórzy krytycy Omnibusa twierdzą jednak, że idzie to za daleko.
"Konsumentom obiecano uproszczenie w celu wsparcia europejskiej gospodarki, a tymczasem wniosek Komisji można odczytać jedynie jako deregulację niemal wyłącznie na korzyść Big Tech" - powiedział Agustín Reyna, dyrektor generalny Europejskiej Organizacji Konsumentów BEUC.
"Zamiast ograniczać prawa konsumentów, europejski prawodawca powinien skupić się na ułatwieniu przestrzegania przepisów z korzyścią zarówno dla europejskich firm, jak i konsumentów".
Podczas gdy Francja i Niemcy z zadowoleniem przyjęły już przepisy ustawy o sztucznej inteligencji, wielu krytycznych ekspertów ds. sztucznej inteligencji żałuje, że wiele państw członkowskich UE nie wdrożyło wymaganych struktur egzekwowania prawa, aby zapewnić zgodność z przepisami w pierwotnym terminie.
"Wiele państw członkowskich nie dotrzymało terminu wyznaczonego na sierpień 2025 roku na wyznaczenie właściwych organów" - powiedziała Hanane Taidi, dyrektor generalna TIC Council, która reprezentuje niezależne firmy odpowiedzialne za ocenę zgodności z ustawą o sztucznej inteligencji.
"Dopóki te struktury krajowe nie zostaną wdrożone, jednostki oceniające zgodność nie mogą być notyfikowane, a system nie może w pełni funkcjonować".
Kolejna przeszkoda
Przyjęcie Omnibusa może nie być łatwe. Proponowane zmiany w unijnych przepisach dotyczących sztucznej inteligencji będą wymagały kontrowersyjnej modyfikacji ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO), a wielu europosłów z lewej i środkowej części spektrum politycznego już ogłosiło swój sprzeciw.
Francine Cunningham, dyrektor ds. regulacyjnych i publicznych w firmie prawniczej Bird & Bird, powiedziała Euronews: "Możemy spodziewać się pewnego oporu, ponieważ proces zbiorczy omija zwykłe oceny skutków i konsultacje wymagane w przypadku wniosków legislacyjnych.
"Niektóre z nowelizowanych ustaw zostały dopiero niedawno przyjęte, a w niektórych przypadkach nie zostały jeszcze w pełni wdrożone. Dlatego też posłowie do PE mogą być niechętni do zmiany przepisów, nad którymi dopiero niedawno debatowali i które przyjęli" - dodała.
Przepisy muszą jednak zostać wdrożone przed terminem wyznaczonym na sierpień 2026 roku - pierwotną datą wdrożenia przepisów dotyczących sztucznej inteligencji "wysokiego ryzyka".