Mołdawia dąży do przyspieszenia integracji z UE, mimo trudności gospodarczych i presji ze strony Rosji. Bruksela pozostaje ostrożna, co do rozdzielenia jej ścieżki z Ukrainą.
REKLAMA
Prezydent Mołdawii Maia Sandu i jej proeuropejski rząd podejmują wspólne wysiłki w celu przyspieszenia przystąpienia kraju do UE - potencjalnie wyprzedzając sąsiednią Ukrainę.
Pomimo powtarzających się ataków hybrydowych ze strony Rosji i trudności gospodarczych, Mołdawia chętnie przedstawia swoje ostatnie postępy w dostosowywaniu się do standardów UE jako podstawę do oddzielenia swojej ścieżki od ścieżki Ukrainy. Bruksela pozostaje jednak ostrożna.
Źródło w duńskiej prezydencji w radzie UE powiedziało w rozmowie z Euronews, że „oddzielenie procesu rozszerzenia między Mołdawią a Ukrainą nie jest na razie możliwe". Przywódcy UE obawiają się, że pozwolenie Mołdawii na rozszerzenie może wysłać zły sygnał - sugerując strategiczne przyzwolenie na destabilizujące cele Rosji w regionie.
Z perspektywy UE, rozszerzenie to nie tylko biurokratyczny proces; to geopolityczne przesłanie. Utrzymanie jednolitego podejścia do Mołdawii i Ukrainy jest postrzegane jako sposób na podkreślenie solidarności i przeciwstawienie się zewnętrznym manipulacjom.
Rumuński eurodeputowany Sigurd Mureșan, szef Parlamentarnej Komisji Stowarzyszenia UE-Mołdawia, jest jednym z najgłośniejszych orędowników przystąpienia Mołdawii do bloku. Argumentuje on, że ten mały naród nie tylko szybko robi postępy, ale także wymagałby lżejszego wsparcia ze strony instytucji UE w porównaniu z Ukrainą.
„Integracja Republiki Mołdawii z UE będzie mniejszym wysiłkiem" - powiedział Mureșan w wywiadzie dla Euronews. „Integracja małych krajów jest łatwiejsza niż integracja większych krajów. Mołdawia jest małym krajem i ze wsparciem UE może wiele osiągnąć dzięki kwotom, które nie są znaczące dla UE, ale są transformacyjne dla Mołdawii".
Plan wzrostu i odporność gospodarcza
Oczekuje się, że UE przedstawi trzyletni plan wzrostu dla Mołdawii o wartości 1,9 mld euro - częściowo finansowany z pożyczek i dotacji przy wsparciu Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Projekt ten ma na celu pobudzenie gospodarki Mołdawii i zmniejszenie jej podatności na presję zewnętrzną, zwłaszcza ze strony Rosji.
„Wiemy, że Rosja szantażowała ją wysokimi cenami energii" - powiedział Mureșan. „Kraj cierpiał z powodu wysokiej inflacji; musimy wzmocnić jego gospodarkę".
Infrastruktura energetyczna Mołdawii przeszła znaczącą transformację od 2022 roku. Jest teraz podłączona do europejskiej sieci elektroenergetycznej, a UE sfinansowała znaczące modernizacje krajowych systemów dystrybucji. Kiszyniów zobowiązał się również do generowania 27% energii ze źródeł odnawialnych do 2030 roku.
Pomimo niepowodzeń - w tym spowolnienia przypisywanego szokowi energetycznemu wywołanemu wojną w Ukrainie - Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOR) uważa gospodarkę Mołdawii za odporną. W 2024 r. ponad 50% mołdawskiego eksportu trafiło do UE - najwięcej w historii kraju.
Zagrożenia hybrydowe i strategiczna presja ze strony Rosji
Bruksela doskonale zdaje sobie sprawę z wewnętrznej i zewnętrznej presji, przed którą stoi Mołdawia. Podczas gdy opinia publiczna jest podzielona na nastroje prozachodnie i prorosyjskie, separatystyczny region Naddniestrza - nadal pod faktyczną kontrolą Rosji - pozostaje źródłem niestabilności.
„Rosyjskojęzyczna mniejszość i firmy w tak zwanym regionie Naddniestrza czerpią korzyści z integracji europejskiej. Ponad 70% ich eksportu trafia na rynek europejski. Myślę więc, że Rosja będzie nadal próbowała go zdestabilizować" - powiedział Mureșan, podkreślając paradoks rosyjskich wpływów w regionie.
Współpraca w zakresie bezpieczeństwa już się pogłębia. W ramach Partnerstwa na rzecz Bezpieczeństwa i Obrony UE-Mołdawia, UE przeznaczyła 197 mln euro w ramach Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju (2021-2025) na modernizację mołdawskich sił zbrojnych.
Zarówno Mołdawia, jak i Ukraina złożyły wnioski o członkostwo w UE w marcu 2022 r., a w czerwcu tego samego roku uzyskały status kandydata. Formalne rozmowy akcesyjne rozpoczęły się w czerwcu 2024 r., ale sposób i czas postępów każdego z krajów pozostaje politycznie wrażliwy.
Na razie Bruksela wydaje się niechętna do rozdzielenia ścieżek. Jeśli jednak Mołdawia będzie w stanie nadal wykazywać się namacalnymi reformami, odpornością gospodarczą i wiarygodnością geopolityczną, argumenty za przyspieszoną akcesją mogą okazać się trudniejsze do zignorowania.