Prawo do śmierci to temat, który dzieli kraje Unii Europejskiej. Z powodu delikatności zagadnienia każde państwo wypracowało własne stanowisko. Część krajów zalegalizowała eutanazję, inne jej zakazują, a kolejne dopuszczają wspomagane samobójstwo.
Prawo do śmierci, wspomagane samobójstwo, eutanazja - już sama mnogość terminów używanych w Europie w odniesieniu do końca życia wskazuje na trudność w ujęciu ich w ramy prawne.
We wtorek Francja zrobiła krok w kierunku stworzenia odpowiedniej legislacji, przyjmując w pierwszym czytaniu tekst otwierający prawo do wspomaganej śmierci. Deputowani przyjęli dokument znaczną większością głosów - 305 było za, a 199 przeciw.
W Unii Europejskiej pięć państw członkowskich zezwoliło na aktywną eutanazję:
- Holandia w 2001 roku
- Belgia w 2002 roku
- Luksemburg w 2009 roku
- Hiszpania w 2021 roku
- Portugalia w 2023 roku
Chociaż każdy kraj ma własną definicję i własne ramy, przepisy te opierają się na identycznych podstawach.
"Kryterium pacjenta cierpiącego na schorzenie medyczne można znaleźć we wszystkich znanych nam przepisach" - wyjaśnia prawniczka i prezes belgijskiego oddziału stworzyszenia ADMD Jacqueline Herremans.
"Po pierwsze, powtarzająca się dobrowolna prośba bez presji z zewnątrz ze strony pacjenta, który musi być kompetentny i który cierpi na poważny i nieuleczalny stan chorobowy, patologiczny lub przypadkowy, stan chorobowy, który powoduje u niego nieznośne cierpienie, fizyczne lub psychiczne" - wyjaśnia.
Wydaje się, że podejście do eutanazji ewoluowało przez lata w krajach, które na nią zezwalają, dając obywatelom i lekarzom czas na dostosowanie się do prawa. W 2023 roku zgłoszono 9 958 przypadków eutanazji w Holandii, 3 423 w Belgii i 334 w Hiszpanii.
Uznanie wspomaganego samobójstwa
Koniec życia obejmuje szereg różnych działań:
- eutanazję czynną: lekarz wstrzykuje substancję, która kończy życie pacjenta
- eutanazja bierna: opieka nad pacjentem nie jest przedłużana; na przykład zespół medyczny może odłączyć wspomaganie oddychania
- wspomagane samobójstwo: pacjent sam wstrzykuje sobie śmiertelny produkt dostarczony przez zespół medyczny lub osobę trzecią
Chociaż eutanazja jest nielegalna w niektórych krajach, wspomagane samobójstwo może być dozwolone, tak jak dzieje się to w Austrii i Niemczech.
Jest też przypadek Włoch, gdzie zakończenie życia jest zabronione. Sądy otworzyły jednak drogę do wspomaganego samobójstwa, ale bez ram określonych przez prawo, jak w przypadku poruszonym przez polityka Marco Cappato.
"Marco Cappato towarzyszył pacjentom w podróży do Szwajcarii, a po powrocie doniósł na siebie władzom. W rezultacie mamy we Włoszech decyzję Sądu Najwyższego, która w pewnym sensie zatwierdza wspomagane samobójstwo na stosunkowo surowych warunkach. Ale w międzyczasie parlament nie przyjął żadnych przepisów" - wyjaśnia Jacqueline Herremans.
"Powiedziałabym, że jest to zawsze problem, który pojawia się w krajach, w których może istnieć decyzja Sądu Najwyższego, Sądu Kasacyjnego lub cokolwiek innego, ale nie ma przepisów regulujących to prawo".
Eutanazja jest zakazana w kilku krajach Unii Europejskiej, w tym w Polsce, Bułgarii, na Cyprze i Malcie. Eutanazja jest również zakazana w Irlandii, ale przepisy dotyczące końca życia są obecnie przedmiotem dyskusji.