Euronews Business przygląda się bliżej temu, ile podatków pobierają kraje europejskie i jaki jest ich udział w produkcji krajowej. Wśród pięciu największych gospodarek, Francja odnotowuje najwyższy wskaźnik, podczas gdy Wielka Brytania ma najniższy.
Dochody podatkowe są kluczowym środkiem dla rządów do finansowania usług publicznych, takich jak opieka zdrowotna i edukacja, ale stawki podatkowe różnią się znacznie w całej Europie.
Jednym ze sposobów porównania podejść fiskalnych jest przyjrzenie się poziomom dochodów podatkowych jako udziałowi w produkcji krajowej (PKB).
Według Eurostatu, ogólny stosunek podatków do PKB w Unii Europejskiej wyniósł 40 proc. w 2023 roku. Ale które kraje wyłaniają się jako wyjątki w całej Europie?
Patrząc na UE, Wielką Brytanię, Turcję i kraje EFTA, wskaźnik ten waha się od 22,7 proc. w Irlandii do 45,6 proc. we Francji.
Na szczycie rankingu, Belgia (44,8 proc.), Dania (44,7 proc.) i Austria (43,5 proc.) plasują się tuż za Francją. Z wyjątkiem Islandii, pozostałe kraje nordyckie również odnotowują wysokie wskaźniki podatku do PKB, a Finlandia, Szwecja i Norwegia odnotowują odpowiednio 42,7 proc., 42,6 proc. i 41,8 proc.
Luksemburg (41,9 proc.), Włochy (41,7 proc.), Grecja (40,7 proc.) i Niemcy (40,3 proc.) również plasują się powyżej unijnej średniej.
W Polsce wskaźnik wynosi 36 proc.
Dochody podatkowe, w tym składki na ubezpieczenia społeczne, wynoszą poniżej 30 proc. PKB w Turcji (23,5 proc.), Szwajcarii (26,9 proc.), na Malcie (27,1 proc.), w Rumunii (27,3 proc.) i Bułgarii (29,9 proc.).
Litwa, Łotwa, Estonia, Czechy, Węgry i Słowacja plasują się powyżej najniższej grupy, choć ich wskaźniki są nadal stosunkowo skromne, około 32-35 proc.
Wśród pięciu największych gospodarek Europy, Wielka Brytania ma najniższy wskaźnik podatku do PKB na poziomie 35,3 proc., a następnie Hiszpania z 37 proc. Pozostałe trzy - Niemcy, Francja i Włochy - znajdują się powyżej średniej Unii Europejskiej.
Dane dla Wielkiej Brytanii i Turcji pochodzą z OECD, które nie są bezpośrednio porównywalne z danymi Eurostatu, ponieważ różnice metodologiczne mogą prowadzić do niewielkich rozbieżności.
Dlaczego wskaźniki są niższe w Irlandii, Turcji i Szwajcarii?
Analityk Tax Foundation Europe Alexander Mengden zauważył, że Irlandia, Turcja i Szwajcaria opowiadają trzy różne historie o tym, dlaczego wskaźniki podatku do PKB różnią się w poszczególnych krajach OECD.
"Irlandia często wyróżnia się w porównaniach opartych na PKB ze względu na wyjątkowo wysoki poziom bezpośrednich inwestycji zagranicznych, przyciągany częściowo przez niską stawkę podatku od osób prawnych w wysokości 12,5 proc." - powiedział Euronews Business. Ma to nieproporcjonalny wpływ na PKB w stosunku do innych wskaźników ekonomicznych.
Wyjaśnił, że dla pracownika zarabiającego średnią płacę, irlandzkie obciążenie podatkowe z tytułu zatrudnienia jest tylko nieznacznie powyżej średniej OECD.
Przypominając, że wzrost PKB Irlandii przekroczył 20 proc. w 2015 roku, napędzany przez giganta technologicznego Apple przenoszącego swoje aktywa własności intelektualnej do Irlandii, dr Tom McDonnell, współdyrektor Nevin Economic Research Institute, wyjaśnił: "Irlandzcy ekonomiści dostosowują się do tych 'globalizacyjnych' zniekształceń, stosując niestandardową miarę produkcji zwaną DNB, która lepiej odzwierciedla rzeczywistą działalność gospodarczą w Irlandii".
PKB mierzy wartość towarów i usług wyprodukowanych w danym kraju, podczas gdy globalny dochód narodowy analizuje dochody mieszkańców kraju, w tym dochody otrzymane z zagranicy.
Według raportu OECD 2025 Ireland, stosunek podatków do DNB wynosi 38 proc., co plasuje kraj blisko unijnej średniej.
Turcja: Ograniczona zdolność państwa do ściągania podatków
Mengden wyjaśnił, że Turcja ma najniższy PKB na mieszkańca wśród wszystkich europejskich członków OECD, co generalnie idzie w parze z niższymi wskaźnikami podatków do PKB.
"Zazwyczaj odzwierciedla to bardziej ograniczoną zdolność państwa do pobierania podatków, na przykład ze względu na stosunkowo dużą szarą strefę, a także wybory polityczne, które ograniczają przychody" - powiedział.
Zwrócił uwagę, że w przypadku Turcji podatek VAT ma zastosowanie tylko do około 40 proc. konsumpcji końcowej, co stanowi najwęższą podstawę wśród europejskich krajów OECD.
Szara strefa obejmuje legalne towary i usługi, które są celowo ukrywane przed władzami publicznymi w celu uniknięcia płacenia podatków i składek na ubezpieczenie społeczne.
Szwajcaria: niski wskaźnik, ale bogactwo
Z kolei Szwajcaria jest wyjątkowa, ponieważ osiąga niski stosunek podatków do PKB, będąc jednym z najbogatszych krajów w Europie, według Alexandra Mengdena.
Wyjaśnił on, że odzwierciedla to zarówno celowe wybory polityki federalnej, aby utrzymać ogólne obciążenia podatkowe na niskim poziomie, jak i intensywną lokalną konkurencję podatkową między gminami i kantonami, które pozwalają mieszkańcom wybierać spośród różnych kombinacji stawek podatkowych i usług publicznych.
Całkowite dochody podatkowe
W wartościach bezwzględnych dochody z podatków i składek na ubezpieczenie społeczne w Unii Europejskiej wyniosły w 2023 roku około 6,9 bln euro.
W 2023 roku trzy kraje europejskie odnotowały dochody podatkowe przekraczające bilion euro. Niemcy zebrały najwyższą kwotę, wynoszącą około 1,7 bln euro. We Francji przychody z podatków osiągnęły 1,3 bln euro, podczas gdy w Wielkiej Brytanii wyniosły około 1,1 bln euro (950 mld funtów).
Włochy zebrały 887 mld euro, plasując się na czwartym miejscu, a Hiszpania zajęła piąte miejsce z 555 mld euro.
Malta odnotowała najniższe wpływy podatkowe w Europie - 5,6 mld euro.
Rola podatków
Według Komisji Europejskiej prawie 90 proc. dochodów dostępnych dla rządów krajowych w Unii Europejskiej pochodzi z podatków.
Dochody te są niezbędnym środkiem finansowania usług publicznych, a gdy są one niewystarczające, kraje mogą być zmuszone do zaciągania pożyczek, tworząc przyszłe zobowiązania dłużne.
Sposób, w jaki kraje żonglują wzrostem gospodarczym, poziomami opodatkowania i wydatkami publicznymi, pozostaje delikatną równowagą, której utrzymanie będzie coraz trudniejsze wraz ze wzrostem zapotrzebowania na budżety państwowe.