Liczba dzieci poczętych dzięki dawcom nasienia w Europie nieustannie rośnie, ale niedawne kontrowersje związane z tak zwanymi „super dawcami” skłoniły niektóre kraje UE do żądania wprowadzenia jasnych regulacji i międzynarodowych limitów dotyczących dawstwa nasienia i komórek jajowych.
REKLAMA
Coraz więcej osób decyduje się na dzieci w późniejszym wieku, a także wybiera rodzicielstwo samotne lub z partnerami tej samej płci. Zmiany te, wraz z lepszym dostępem do technik wspomaganego rozrodu, doprowadziły w Europie do wzrostu liczby urodzeń dzieci poczętych dzięki dawcom nasienia.
Przepisy regulujące dawstwo nasienia i komórek jajowych podlegają całkowicie jurysdykcji poszczególnych krajów, w związku z czym różnią się między sobą.
Maksymalna liczba dzieci, które mogą zostać poczęte od jednego dawcy waha się od jednego na Cyprze do 15 w Niemczech. Niektóre państwa członkowskie wolą ograniczyć liczbę rodzin, które mogą korzystać z tego samego dawcy. Szwecja i Belgia ograniczają liczbę rodzin do sześciu, podczas gdy Dania zezwala na maksymalnie 12 rodzin.
Komercyjne banki spermy ze swojej stron ustalają własne limity, co doprowadziło do tego, że niektórzy dawcy mogą mieć nawet 75 dzieci.
Jeden z nagłośnionych ostatnio przypadków dotyczył duńskiego dawcy, który był nieświadomym nosicielem rzadkiej mutacji genetycznej, zwiększającej ryzyko zachorowania na raka. Dawca pomógł począć co najmniej 67 dzieci w Europie, z których 10 zachorowało na raka.
„Super dawcy” zwiększają ryzyko niezamierzonego kazirodztwa i rozprzestrzeniania się nieprawidłowości genetycznych. Dodatkowo pojawia się kwestia anonimowości dawcy.
„Dawstwo nasienia jest anonimowe we Włoszech, ale nie w Holandii. Natomiast w niektórych krajach, takich jak Austria, dawstwo nasienia jest półanonimowe, co oznacza, że jest ono anonimowe tylko między dawcą a biorcą” - powiedziała Amandine Hess, zajmująca się tym tematem dla Euronews. „W dobie portali społecznościowych i testów DNA, anonimowość dawcy nie może być już zagwarantowana w 100%, dlatego coraz częściej dzieci odnajdują swoje przyrodnie rodzeństwo lub dawcę, co może stanowić wyzwanie zarówno dla nich, jak i dla ich rodzin” - dodała.
Europejski rejestr dawców
Ze względu na te obawy etyczne, ośmiu ministrów zdrowia UE - ze Szwecji, Belgii, Finlandii, Francji, Węgier, Holandii, Rumunii i Hiszpanii - zaproponowało ustanowienie wspólnych przepisów dotyczących dawstwa nasienia w Europie. Tworzenie list w kolejności alfabetycznej
Propozycja obejmuje możliwość utworzenia europejskiego rejestru dawców, ponieważ różnice regulacyjne skłaniają pacjentów i dawców do podróżowania do krajów o łagodniejszych przepisach. Na przykład Hiszpania przeprowadza 50% zabiegów dawstwa komórek jajowych, a nawet przyjmuje pacjentki z Ameryki Łacińskiej.
„Uważam, że stworzenie europejskiego rejestru jest więcej niż konieczne” - powiedziała posłanka Elena Nevado del Campo, wiceprzewodnicząca Komisji Zdrowia Publicznego. „Wiele przepisów krajowych już przewiduje utworzenie takich rejestrów, jednak w rzeczywistości nie wszystkie zostały wprowadzone. Ze względów etycznych należy zrobić więcej. Trzeba stworzyć rejestry międzynarodowe, ponieważ dawstwo przekracza również granice poza samą Unią Europejską” - powiedziała stacji Euronews.
Zgodnie z Konwencją z Oviedo, międzynarodowym traktatem Rady Europy określającym zasady etyczne biomedycyny, ludzkie ciało i jego części nie mogą przynosić korzyści finansowych.
Jednak komercyjne banki kriokonserwacji czerpią zyski z obsługi, zamrażania i przechowywania spermy i komórek jajowych, a także z badania potencjalnych dawców.
Ten transgraniczny biznes będzie prawdopodobnie nadal się rozwijał, podobnie jak kwestie etyczne i zdrowia publicznego, które się z nim wiążą.
Obejrzyj materiał wideo tutaj!
Dziennikarz: Mared Gwyn Jones
Produkcja treści: Pilar Montero López
Produkcja wideo: Zacharia Vigneron
Graphism: Loredana Dumitru
Koordynacja redakcyjna: Ana Lázaro Bosch i Jeremy Fleming-Jones