Inicjatywa Trójmorza to obecnie 13 krajów członkowskich i kilka partnerskich, w tym Niemcy, USA i Japonia. Po 10 latach istnienia to coraz silniejsza platforma współpracy zarówno polltycznej, jak i gospodarczej. Nie tylko w zakresie transportu i energii.
Rocznicowy szczyt Trójmorza udowodnił, że projekt ma moc przyciągania. W tym roku do inicjatywy dołączyły Albania i Czarnogóra jako państwa stowarzyszone, a Hiszpania i Turcja jako nowi partnerzy strategiczni. W połączeniu z zaangażowaniem takich graczy jak USA czy Japonia pokazuje to, że Trójmorze staje się platformą współpracy o wymiarze transkontynentalnym.w Warszawie. W najbardziej prestiżowym punkcie szczytu, panelu prezydenckim uczestniczyło osobiście 10 prezydentów i premierów. W Warszawie nie zabrakło także byłej prezydent Chorwacji, Kolindy Grabar-Kitarović, która wraz z polskim prezydentem, Andrzejem Dudą wymyśliła ten format. Był także amerykański sekretarz ds energii, Chris Wright.
Sam prezydent, Andrzej Duda w ekskluzywnym wywiadzie dla Euronews mówił:
" Kiedy my mówiliśmy w 2015 roku o tym zacieśnianiu relacji i współpracy i wzajemnym zabezpieczeniu się, jeżeli chodzi o bezpieczeństwo gazowe, to oczywiście mieliśmy na względzie szantaż, który został zastosowany wcześniej przez Rosję wobec Ukrainy. Mówiliśmy, że musimy sobie zabezpieczyć źródła dostaw tak, żeby te dostawy były stabilne, żeby właśnie potencjalnie Rosja nie mogła nas odciąć od dostaw gazu, bo wiemy, że w naszej części Europy w ogromnej części z tych dostaw wtedy korzystaliśmy. Dzisiaj to się już zmieniło, ale właśnie między innymi to jest efekt współpracy w ramach Trójmorza, że powstały interkonektory, że powstały nowe źródła dostaw gazu do naszej części Europy, jak choćby gazociąg Shell Norweski poprzez Danię i Baltic Pipe do Polski, czy też interkonektory pomiędzy Polską a Słowacją, pomiędzy Polską a Litwą i krajami bałtyckimi, pomiędzy Polską a Niemcami. To są te rozwiązania, które dzisiaj nas zabezpieczają i budują to bezpieczeństwo w sensie energetycznym".
Dodał także, że "tu były dwa elementy z jednej strony bezpieczeństwo, bo oczywiście wtedy myśleliśmy przede wszystkim o bezpieczeństwie energetycznym, ale z drugiej strony właśnie biznes. Chcieliśmy go umożliwić. Jego rozwój, jego zdynamizowanie poprzez budowę autostrad, poprzez budowę dróg szybkiego ruchu, czyli tak zwanych dróg ekspresowych, poprzez budowę kolei. Stąd w ramach Trójmorza znalazł się projekt Rail Baltica. Stąd w ramach Trójmorza znalazł się projekt Via Baltica.
"Stąd w ramach Trójmorza znalazł się też projekt Via Carpatia, wielkiej Drogi od krajów bałtyckich aż na południe Europy, poprzez Polskę, wzdłuż wschodniej granicy. Kiedy Rosja napadła na Ukrainę, okazało się już przecież po siedmiu latach współpracy krajów Trójmorza, że te inwestycje mają również ogromne znaczenie strategiczne, że w gruncie rzeczy one umożliwiają też po prostu transporty uzbrojenia. Jeżeli trzeba, także można się przemieszczać wzdłuż tej granicy wschodniej flanki NATO. Ale na tamtym etapie myśmy jakby ten aspekt traktowali jako kwestię zupełnie poboczną. Dla nas najważniejsze było bezpieczeństwo energetyczne i najważniejsze były możliwości rozwoju biznesowego, możliwości rozwoju tej, tych relacji międzyludzkich, także i turystyki. Chorwacja, którą ponad milion Polaków rocznie odwiedza, żeby dojechać na wakacje, to jest ten kierunek, w którym co roku zdążamy i gdzie chcielibyśmy, żeby ta komunikacja, te drogi różne i poprzez tutaj Czechy, Austrię do Włochy czy Słowenię do do Chorwacji, ale także i przez Węgry chociażby, a więc także i Słowację i Węgry, aby te drogi były, były jak najlepsze. I do tego. I o tym właśnie dyskutowaliśmy w ramach Trójmorza" - powiedział prezydent.
Szczytowi towarzyszyło - już po raz ósmy - Forum Biznesu Inicjatywy Trójmorza, które tym razem przyciągnęło 600 uczestników. W 14 debatach tematycznych wzięło udział ponad 50 panelistów z różnych państw regionu i partnerów strategicznych.
Wśród priorytetowych zagadnień warto wymienić bezpieczeństwo energetyczne, energetykę jądrowa, znaczenie rozwoju technologii kosmicznych w regionie, region jako bufor bezpieczeństwa Europy tj. wschodnia flanka NATO.
- Forum Biznesowe Trójmorza ponownie potwierdziło, że Europa Środkowo-Wschodnia nie tylko rośnie w siłę, ale staje się kluczowym punktem odniesienia dla całej Europy – zarówno pod względem gospodarczym, jak i geostrategicznym- mówi odpowiadająca za zorganizowanie Forum Beata Daszyńska Muzyczka. - Szczególnie ważnym elementem dyskusji była strategiczna rola regionu Trójmorza w kontekście globalnych łańcuchów dostaw, zwłaszcza w świetle rosnącego znaczenia korytarza IMEC (India – Middle East – Europe Corridor). To nowa, geostrategiczna inicjatywa łącząca Indie, Bliski Wschód i Europę, która ma potencjał przekształcić globalny handel. Nasz region – jako kluczowy element wschodniej flanki NATO i potencjalna północna brama Europy – powinien zostać aktywnie włączony w przebieg tego korytarza. Trójmorze ma wszelkie atuty, by stać się centralnym hubem logistycznym i przemysłowym, domykającym szlak IMEC od strony Adriatyku i Morza Bałtyckiego.
Silne deklaracje polityczne, które padły podczas panelu prezydenckiego, są jasnym sygnałem: rozwój Inicjatywy Trójmorza to nie wizja, ale konkretne zobowiązanie. Dla biznesu oznacza to czas działania. Potrzebujemy nowych narzędzi współpracy, miejsca wymiany wiedzy, projektów i doświadczeń.
- Właśnie taką rolę pełni Three Seas Business Council (TSBC) – organizacja powołana, by wspierać przedsiębiorców, rozwijać komunikację, promować inicjatywę oraz łączyć partnerów w regionie i poza nim. Skala potrzeb inwestycyjnych w Trójmorzu to ponad 650 miliardów euro – tylko wspólne działania sektora publicznego i prywatnego mogą odpowiedzieć na to wyzwanie - dodaje Beata Daszyńska Muzyczka.
W przyszłym roku gospodarzem szczytu Trójmorza będzie Chorwacja. Jej premier, Andrej Plenković w wywiadzie dla Euronews mówił, że poza wszystkimi innymi wymiarami Trójmorze jest także rodzajem pomostu między krajami Unii Europejskiej a Stanami Zjednoczonymi.