Komisja Europejska proponuje przekierowanie części funduszy spójności, które mają na celu zmniejszenie różnic regionalnych między 27 państwami członkowskimi, na obronność.
REKLAMA
W obliczu amerykańskiego zaangażowania i wojny w Ukrainie Unia Europejska szuka funduszy na obronność.
W związku z tym Komisja Europejska proponuje przekierowanie części funduszy spójności na ten nowy priorytet. Fundusze te, utworzone w 1994 roku, są wykorzystywane do finansowania projektów środowiskowych i sieci transeuropejskich w państwach członkowskich o najniższym dochodzie narodowym brutto na mieszkańca.
W Parlamencie Europejskim Zieloni są zdecydowanie przeciwni tej opcji.
"Fundusze, które mamy w programach spójności, są przeznaczone na wyzwania gospodarcze i podziały społeczne" - powiedział Euronews Rasmus Andresen, niemiecki eurodeputowany z Grupy Zielonych/Wolnego Przymierza Europejskiego.
"Musimy inwestować w bezpieczeństwo, tak, ale musimy to robić za pomocą nowych pieniędzy, a nie poprzez recykling części funduszy spójności, jak proponuje Komisja" - uważa Andresen.
Fundusze spójności stanowią nadwyżkę w wysokości 392 miliardów euro, czyli jedną trzecią europejskiego budżetu na lata 2021-2027, ale tylko 7 procent zostało faktycznie wydanych, a 30 procent zaprogramowanych. Powodem tego jest fakt, że władze w pierwszej kolejności wykorzystałyby inne programy, takie jak plan NextGenerationEU, którego celem jest pomoc gospodarkom w odbudowie po pandemii Covid-19.
Bułgarski eurodeputowany Andrey Novakov (EPL) nie wahał się określić polityki spójności mianem "Śpiącej Królewny" podczas debaty w Parlamencie Europejskim na początku kwietnia.
Wykorzystanie cywilne i wojskowe
Obecnie fundusze te nie mogą być wykorzystywane do finansowania armii lub zakupu sprzętu wojskowego. Mogą być jednak wykorzystywane do finansowania produktów o zastosowaniach zarówno cywilnych, jak i wojskowych, takich jak drony czy maszyny.
"Zasadniczo fundusze polityki spójności nie powinny być wykorzystywane do wspierania obronności, biorąc pod uwagę, że jest to największy fundusz wyrównujący szanse rozwojowe regionów europejskich. Są jednak wyjątki, ponieważ mówimy o inwestycjach podwójnego zastosowania, które również mogą być finansowane z polityki spójności" - mówi Jacek Protas, polski europoseł z Europejskiej Partii Ludowej (EPL).
Jego zdaniem polityka spójności powinna zatem umożliwiać finansowanie "wzmocnienia mostów i dróg dojazdowych na granicach z Rosją, Ukrainą i Białorusią", "budowy schronów pod budynkami użyteczności publicznej" czy "przygotowania szpitali na ewentualny konflikt zbrojny".
"Są to inwestycje, które na co dzień służą mieszkańcom, a w czasie wojny mogą być również wykorzystane do obrony" - dodaje.
Polityka spójności
Podczas gdy niektóre władze krajowe i lokalne obawiają się, że fundusze spójności zostaną scentralizowane, Komisja Europejska odpowiada, że chce dać krajom, które chcą finansować swoją obronę, większe pole manewru.
"Wiele najbiedniejszych miejsc w Unii Europejskiej to także te, w których zagrożenie ze strony Rosji jest największe. Więc niekoniecznie szkodzi to walce z europejskimi nierównościami" - powiedział Euronews Garvan Walshe, pracownik naukowy Centrum Studiów Europejskich Wilfrieda Martensa, think tanku Europejskiej Partii Ludowej (EPL).
"Inwestując w modernizację przemysłu w Bułgarii i Rumunii, nadal inwestujesz w spójność UE" - dodaje.
Ale przeszkody pozostają. Na przykład 37 procent funduszy spójności musi zostać przeznaczone na projekty związane z klimatem.
"Jeśli izolujesz koszary wojskowe, prawdopodobnie wlicza się to do twoich celów klimatycznych (...) Te rzeczy nie są całkowicie wykluczające się" - argumentuje Garvan Walshe, po czym ironicznie zauważa, że "nikt tutaj nie mówi o czołgach elektrycznych".
Oprócz obronności Komisja Europejska proponuje, aby fundusze te mogły być również przeznaczane na dekarbonizację, mieszkalnictwo, wodę i energię.