Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał orzeczenie w sprawie przeciwko Polsce dotyczącej ograniczeń w dostępie do aborcji. Uznał, że Polska naruszyła art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, który gwarantuje prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego.
Sprawa, rozpatrywana pod nazwą "A.R. przeciwko Polsce", dotyczyła skargi mieszkanki Krakowa. Kobieta zdecydowała się na aborcję po tym, jak badania wykazały poważne wady genetyczne płodu. Po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2020 roku, który praktycznie uniemożliwił przeprowadzanie takich zabiegów w Polsce, musiała udać się do kliniki w Holandii.
W skardze do Trybunału wskazała, że w chwili ogłoszenia polskiego wyroku była w 15. tygodniu ciąży, a wyniki badań jednoznacznie potwierdzały chorobę genetyczną płodu. Kobieta zarzuciła państwu polskiemu naruszenie dwóch artykułów Konwencji: art. 3 – zakazu tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania, oraz art. 8 – prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego. Trybunał ostatecznie uznał, że doszło do naruszenia art. 8.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2020 roku
22 października 2020 roku Trybunał Konstytucyjny uznał, że przepis pozwalający na przerwanie ciąży w przypadku podejrzenia ciężkiej choroby lub niepełnosprawności płodu jest sprzeczny z Konstytucją. Na początku grudnia rząd poinformował w komunikacie, że orzeczenie TK powinno zostać opublikowane niezwłocznie po przedstawieniu jego uzasadnienia.
W opublikowanym w styczniu 2023 roku uzasadnieniu Trybunał podkreślił, że "człowiek od momentu poczęcia ma prawo do życia, a każda istota ludzka – niezależnie od wieku czy stanu zdrowia – ma taką samą wartość i prawo do ochrony życia”.
Wskazano również, że "na tym fundamencie opiera się polski system prawny, a przerywanie ciąży oznacza pozbawienie dziecka życia”. Trybunał uznał, że tzw. przesłanka eugeniczna jest sprzeczna z tymi zasadami, a art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o planowaniu rodziny jest niezgodny z Konstytucją.
ETPC wydał wyrok dotyczący Polski
W czwartek, 13 listopada, Europejski Trybunał Praw Człowieka ogłosił wyrok w tej sprawie, stwierdzając, że Polska naruszyła artykuł 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
Jak wskazano w uzasadnieniu, Trybunał zwrócił szczególną uwagę na to, że "ingerencja w prawa skarżącej wynikała z okresu znacznej niepewności między ogłoszeniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego w 2020 roku a jego publikacją w 2021 roku”.
ETPC podkreślił, że w tym czasie panowała niejasność co do tego, czy ograniczenia dotyczące aborcji ze względu na wady płodu już obowiązują, czy też takie zabiegi wciąż mogą być przeprowadzane legalnie.
Prawo aborcyjne w Polsce - od sierpnia 2024 zmiany
W Polsce aborcja jest legalna tylko, gdy ciąża zagraża życiu lub zdrowiu kobiety albo powstała w wyniku przestępstwa, np. gwałtu. Po wyroku TK z 2020 roku usunięto przesłankę dotyczącą ciężkich wad płodu, wcześniej najczęstszą przyczynę zabiegów.
W 2024 roku minister zdrowia w wytycznych wskazała, że do przeprowadzenia aborcji wystarczy jedno orzeczenie lekarza stwierdzające zagrożenie zdrowia kobiety, a szpitale z kontraktem NFZ muszą wykonywać zabiegi, niezależnie od klauzuli sumienia lekarzy. Prokurator generalny wydał też wytyczne dla prowadzenia spraw związanych z odmową aborcji i aborcją farmakologiczną.