Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej alarmuje w swoim raporcie, że Iran to obecnie "jedyne państwo nieposiadające broni jądrowej, które produkuje taki materiał". Jak podkreśla MAEA, to "poważny powód do niepokoju".
REKLAMA
Iran jeszcze bardziej zwiększył swoje zapasy uranu wzbogaconego do poziomu zbliżonego do broni jądrowej – wynika z poufnego raportu ONZ-owskiego organu nadzoru nuklearnego. W osobnym raporcie agencja wezwała Teheran do pilnej zmiany kursu i zastosowania się do wieloletniego dochodzenia.
Raport pojawia się w newralgicznym momencie, gdy administracja prezydenta USA Donalda Trumpa próbuje osiągnąć porozumienie z Teheranem w celu ograniczenia jego programu nuklearnego. Obie strony odbyły kilka rund rozmów - jak dotąd bez przełomu.
Raport MAEA z siedzibą w Wiedniu – z którym zapoznała się agencja The Associated Press – wskazuje, że do 17 maja Iran zgromadził 408,6 kg uranu wzbogaconego do 60 procent.
To wzrost o 133,8 kg – czyli prawie 50 procent – od ostatniego raportu MAEA z lutego. Materiał wzbogacony o 60 procent to krótki krok techniczny od poziomu broni wynoszącego 90 procent. W lutowym raporcie poziom ten wynosił 274,8 kg.
Teheran nie skomentował nowego raportu MAEA.
Uranu wystarczy na "kilka" bomb jądrowych
Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej wydała surowe ostrzeżenie, stwierdzając, że Iran jest obecnie "jedynym państwem nieposiadającym broni jądrowej, które produkuje taki materiał", co agencja określa jako "poważny powód do niepokoju".
Około 42 kg uranu wzbogaconego do 60 procent teoretycznie wystarcza do wyprodukowania jednej bomby atomowej po dalszym wzbogaceniu do 90 procent – według organu nadzorującego.
Kwartalny raport MAEA szacuje również, że na dzień 17 maja całkowite zapasy wzbogaconego uranu w Iranie – łącznie z uranem wzbogaconym do niższych poziomów – wynosiły 9247,6 kg. To wzrost o 953,2 kg od lutowego raportu.
Iran utrzymuje, że jego program nuklearny służy wyłącznie celom pokojowym, ale szef MAEA Rafael Grossi ostrzegł, że Teheran ma wystarczającą ilość uranu wzbogaconego do poziomu zbliżonego do broni, aby wyprodukować "kilka" bomb jądrowych, gdyby podjął taką decyzję.
Irańscy urzędnicy coraz częściej sugerują, że Teheran może dążyć do budowy bomby atomowej.
Amerykańskie agencje wywiadowcze oceniają, że Iran nie rozpoczął jeszcze programu zbrojeniowego, ale "podjął działania, które lepiej przygotowują go do wyprodukowania bomby atomowej, jeśli podejmie taką decyzję".
Ostra reakcja Izraela
Izrael stwierdził, że raport to wyraźny sygnał ostrzegawczy świadczący o tym, że "Iran jest całkowicie zdeterminowany, aby ukończyć swój program broni jądrowej" – zgodnie z oświadczeniem biura premiera Benjamina Netanjahu.
Według biura premiera raport MAEA "zdecydowanie wzmacnia to, co Izrael mówi od lat – cel irańskiego programu nuklearnego nie jest pokojowy".
Dodano również, że irański poziom wzbogacania uranu "nie ma żadnego cywilnego uzasadnienia" i zaapelowano do społeczności międzynarodowej o "podjęcie natychmiastowych działań w celu powstrzymania Iranu".
Rzadko zdarza się, aby Netanjahu składał oświadczenia w sobotę – żydowski dzień odpoczynku – co podkreśla wagę sprawy.
Grossi powiedział w sobotę, że "ponawia swój pilny apel do Iranu o pełną i skuteczną współpracę" w ramach wieloletniego dochodzenia MAEA w sprawie śladów uranu odkrytych w kilku miejscach w Iranie.
Co kontroluje MAEA w Iranie?
MAEA rozesłała również w sobotę do państw członkowskich drugi, 22-stronicowy poufny raport, również widziany przez AP. Grossi został poproszony o jego sporządzenie w następstwie rezolucji przyjętej przez Radę Gubernatorów MAEA w listopadzie ubiegłego roku.
W tym "kompleksowym raporcie" MAEA stwierdziła, że współpraca Iranu z agencją "była mniej niż zadowalająca" w kwestii śladów uranu odkrytych przez inspektorów MAEA w kilku lokalizacjach w Iranie, których Teheran nie zadeklarował jako ośrodków nuklearnych.
Zachodni urzędnicy podejrzewają, że ślady uranu odkryte przez MAEA mogą stanowić dowód na prowadzenie przez Iran tajnego wojskowego programu nuklearnego do 2003 roku.
Co kontroluje MAEA w Iranie?
Jedna z lokalizacji stała się publicznie znana w 2018 roku po tym, jak Netanjahu ujawnił ją w ONZ i nazwał tajnym magazynem nuklearnym ukrytym w zakładzie czyszczenia dywanów.
Iran zaprzeczył tym zarzutom, ale w 2019 roku inspektorzy MAEA wykryli tam obecność cząstek uranu wytworzonych przez człowieka.
Po początkowym zablokowaniu dostępu MAEA inspektorzy byli w stanie pobrać próbki w 2020 roku z dwóch innych lokalizacji, w których również wykryli obecność cząstek uranu wytworzonych przez człowieka.
Te trzy lokalizacje to Turquzabad, Varamin i Marivan.
Czwarta niezadeklarowana lokalizacja o nazwie Lavisan-Shian jest również częścią badania MAEA, ale inspektorzy MAEA nigdy nie odwiedzili tego miejsca, ponieważ zostało ono zrównane z ziemią przez Iran po 2003 roku.
W sobotnim kompleksowym raporcie MAEA stwierdza, że "brak odpowiedzi i wyjaśnień ze strony Iranu" na pytania dotyczące Lavisan-Shian, Varamin i Marivan "doprowadził agencję do wniosku, że te trzy lokalizacje i inne możliwe powiązane miejsca były częścią niezadeklarowanego zorganizowanego programu nuklearnego prowadzonego przez Iran do początku XXI wieku, a niektóre działania wykorzystywały niezadeklarowany materiał jądrowy".
Porozumienie z USA wciąż możliwe?
W czwartek wysokiej rangi irańscy urzędnicy odrzucili spekulacje na temat rychłego porozumienia nuklearnego ze Stanami Zjednoczonymi, podkreślając, że jakiekolwiek porozumienie musi w pełni znieść sankcje i umożliwić kontynuację programu nuklearnego kraju.
Te komentarze pojawiły się dzień po tym, jak prezydent Trump powiedział premierowi Izraela Netanjahu, aby wstrzymał się z uderzeniem na Iran, by dać administracji USA więcej czasu na forsowanie nowego porozumienia z Teheranem.
Trump powiedział w piątek, że nadal uważa, iż umowa może zostać sfinalizowana w "niezbyt odległej przyszłości".
"Oni nie chcą być zniszczeni. Woleliby raczej zawrzeć umowę" – powiedział Trump o Iranie. Dodał: "Byłoby wspaniale, gdybyśmy mogli zawrzeć umowę bez bombardowania całego Bliskiego Wschodu".