Pod koniec ubiegłego roku Zgromadzenie Ogólne ONZ zwróciło się do trybunału z siedzibą w Hadze o ustalenie zobowiązań prawnych Izraela po tym, jak kraj ten przyjął przepisy skutecznie zakazujące działalności agencji na jego terytorium.
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (MTS) orzekł w środę, że Izrael musi umożliwić agencji pomocowej ONZ w Strefie Gazy – UNRWA (Agencji Narodów Zjednoczonych ds. Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie, ang. United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees in the Near East) – świadczenie pomocy humanitarnej na terytorium palestyńskim.
W zeszłym roku Zgromadzenie Ogólne ONZ zwróciło się do trybunału w Hadze o określenie zobowiązań prawnych Izraela po tym, jak państwo to skutecznie zakazało działalności agencji, będącej głównym dostawcą pomocy dla enklawy.
Opinia doradcza Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości pojawiła się w momencie, gdy kruche zawieszenie broni w Strefie Gazy, wynegocjowane przez Stany Zjednoczone i obowiązujące od 11 października, wciąż trwa.
Jest ono jednak zagrożone przez trwające izraelskie ataki, które – według lokalnych władz medycznych – spowodowały śmierć co najmniej 88 Palestyńczyków i raniły ponad 300 osób.
Izrael zaprzecza naruszeniu prawa międzynarodowego, twierdząc, że postępowanie przed trybunałem jest stronnicze. Od kwietnia kraj ten odmawia udziału w rozprawach w Hadze, choć przekazał sądowi 38-stronicowe pisemne stanowisko do rozpatrzenia.
W oświadczeniu izraelskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych odrzuciło opinię i stwierdziło, że Izrael „w pełni wywiązuje się ze swoich zobowiązań wynikających z prawa międzynarodowego”.
„Nie będziemy współpracować z organizacją uwikłaną w działalność terrorystyczną” – dodano, odnosząc się do UNRWA.
Sekretarz generalny ONZ António Guterres nazwał orzeczenie „ważną decyzją” i wyraził nadzieję, że Izrael będzie je respektował.
„Jej znaczenie jest kluczowe, byśmy mogli działać na skalę adekwatną do tragicznej sytuacji, w jakiej wciąż znajduje się ludność Strefy Gazy.”
Od stycznia UNRWA jest w praktyce wykluczona z terytorium. Agencja spotkała się z ostrą krytyką ze strony premiera Izraela Benjamina Netanjahu i jego skrajnie prawicowych sojuszników – ministra finansów Bezalela Smotricha i ministra bezpieczeństwa narodowego Itamara Ben-Gvira – którzy twierdzą, że agencja ONZ jest głęboko przeniknięta przez Hamas.
UNRWA odrzuca te zarzuty, a Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że Izrael nie „udowodnił tych twierdzeń” – powiedział Iwasawa.
Trybunał uznał również, że ludność Strefy Gazy jest „niewystarczająco zaopatrzona” i że Izrael ma obowiązek zapewnić zaspokojenie „podstawowych potrzeb lokalnej ludności”.
Przedstawiciele Palestyńczyków z zadowoleniem przyjęli decyzję. Ambasador Palestyny w Holandii, Ammar Hijazi, określił ją jako „jasną, jednoznaczną i rozstrzygającą”, dodając, że nie pozostawia Izraelowi „żadnego pretekstu ani wymówki” do zakazywania działalności UNRWA.
W opinii doradczej wydanej w zeszłym roku sąd stwierdził, że obecność Izraela na okupowanych terytoriach palestyńskich jest niezgodna z prawem i wezwał do jej zakończenia oraz natychmiastowego wstrzymania budowy osiedli. Orzeczenie to wzmocniło działania na rzecz jednostronnego uznania państwa palestyńskiego.
Izrael potępił tę decyzję, twierdząc, że nie uwzględnia ona kwestii bezpieczeństwa państwa.
Dwie dekady temu trybunał orzekł, że izraelska bariera separacyjna na Zachodnim Brzegu jest „sprzeczna z prawem międzynarodowym”. Izrael zbojkotował wówczas postępowanie, argumentując, że ma ono charakter polityczny.
Opinie doradcze mają dużą wagę prawną, ale są określane jako „niewiążące”, ponieważ nie przewidują bezpośrednich sankcji za ich ignorowanie.
Środowa opinia jest niezależna od toczącego się postępowania wszczętego przez Republikę Południowej Afryki, która oskarża Izrael o popełnienie ludobójstwa w Strefie Gazy. Izrael odrzuca zarzuty RPA i twierdzi, że kraj ten udziela politycznego wsparcia Hamasowi.