USAID przeznacza miliardy dolarów na projekty humanitarne za granicą. W czwartek źródła przekazały amerykańskim mediom informacje, że administracja Trumpa planuje zmniejszyć liczbę pracowników agenci z 10 tys. do około 300. Cieszą się z tego rosyjskie i białoruskie władze, oraz Viktor Orban.
REKLAMA
Rosja i Białoruś z zadowoleniem przyjeły informacje o planach Donalda Trumpa, by rozwiązać Agencję Stanów Zjednoczonych ds. Rozwoju Międzynarodowego (USAID). Cieszy się z tego także premier Węgier Wiktor Orban. Organizacje praw człowieka, badacze oraz niezależne media z kolei wyraziły obawy.
Administracja Trumpa zasugerowała, że agencja, która przeznacza miliardy dolarów na projekty humanitarne za granicą zostanie praktycznie całkowicie zamknięta w ramach projektu kierowanego przez Elona Muska, który ma na celu zmniejszenie kosztów biurokracji. W czwartek źródła przekazały amerykańskim mediom informacje, że administracja Trumpa planuje zmniejszyć liczbę pracowników agenci z 10 tys. do około 300.
Rzeczniczka rosyjskiego MSZ Maria Zacharowa opisała w czwartek USAID jako "cokolwiek innego niż agencja pomocy, rozwoju i wsparcia". Agencja jest "mechanizmem zmiany reżimów, porządku politycznego [i] struktury państwa" - dodała. Były prezydent Rosji i wiceprzewodniczący rosyjskiej Rady Bezpieczeństwa, Dmitrij Miedwiediew, nazwał plany likwidacji agencji mądrym posunięciem.
Niektóre rosyjskie grupy społeczeństwa obywatelskiego twierdzą, że zamknięcie USAID zagroziłoby ich miejscom pracy lub utrudni ich misję. "Bez ich istnienia nasza praca stanie się znacznie trudniejsza" - powiedział rzecznik OVD-Info, organizacji, która śledzi aresztowania polityczne i oferuje pomoc prawną osobom zatrzymanym i ściganym
Agencja USAID działała w Rosji przez dwie dekady, dopóki nie została zmuszona do opuszczenia kraju w 2012 roku. Podczas swojej działalności zapewniała pomoc finansową dla kampanii zdrowia publicznego i inicjatyw społeczeństwa obywatelskiego.
Organizacja Kovcheg, która pomaga Rosjanom uciekającym za granicę w znalezieniu schronienia, wsparcia prawnego, psychologicznego oraz szkoleń, powiedziała, że utraciła 30% swojego budżetu w wyniku cięć w USAID.
Braknie funduszy na przyszłe projekty, powiedziała założycielka Kovcheg, Anastasia Burakova, dodając, że choć jej organizacja prawdopodobnie przetrwa, to stoi przed wyzwaniem uzyskania alternatywnych funduszy, zwłaszcza od rosyjskich darczyńców. Władze rosyjskie uznają organizacje takie jak Kovcheg za "zagranicznych agentów", co odstrasza potencjalnych darczyńców.
Rosyjski filantropi Borys Zimin oraz opozycjonista na wygnaniu Michaił Chodorkowski ogłosili program wsparcia w wysokości 600 000 tys. dolarów dla rosyjskich i ukraińskich projektów językowych.
Nieszczęście w Mińsku
Prezydent Białorusi Aleksander Łukaszenka, który pod koniec stycznia zapewnił sobie kolejną kadencję, stwierdził, że decyzja o likwidacji agencji jest odpowiedzią na jego wezwania do "resetu" stosunków między Białorusią a USA.
Na Białorusi oczekuje się, że grupy praw człowieka wspierające więźniów politycznych w kraju doświadczą drastycznych cięć w finansowaniu. Agencja AP donosi, że 60-80 organizacji bliskich liderom opozycji stoi w obliczu możliwych masowych zwolnień lub całkowitego zakończenia działalności.
Organizacja praw człowieka Viasna, której uwięziony założyciel Aleś Bialacki otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla w 2022 roku, stwierdziła, że zamrożenie finansowania przez USAID "znacząco utrudni" jej pracę.
Działacz Białoruskiego Stowarzyszenia Dziennikarzy powiedział, że z 30 dużych białoruskich grup medialnych działających za granicą, sześć straciło finansowanie i musiało całkowicie zamknąć działalność. Według organizacji zamrożono łącznie 1,7 miliona dolarów pomocy, czyli ponad połowę zagranicznego wsparcia dla niezależnych mediów zmuszonych do ucieczki z kraju.
Lena Zhivoglod, szefowa Honest People, organizacji założonej w 2020 roku, by przeciwstawić się narracji Łukaszenki, powiedziała, że wkrótce będzie musiała zwolnić 15 pracowników i wypowiedzieć umowę najmu biura w Warszawie.
Walka o wolność
USAID również do tej pory finansowało grupy monitorujące wybory w Mołdawii. Europejskie władze oskarżają Rosję o ingerencję w wybory w tym kraju.
Stowarzyszenie Promo-LEX, wieloletnia organizacja pozarządowa działająca na rzecz demokracji i praw człowieka w Mołdawii, powiedziała, że środki z USAID finansują około 75-80% jej projektów, które obejmują monitorowanie wyborów oraz nadzór parlamentarny.
"Bez natychmiastowego alternatywnego wsparcia te kluczowe działania mogą nie być kontynuowane na taką samą skalę lub z taką samą skutecznością" - powiedział Ion Manole, dyrektor wykonawczy stowarzyszenia.
"Biorąc pod uwagę wcześniejszą rosyjską ingerencję poprzez nielegalne finansowanie kampanii, korupcję polityczną i dezinformację, nasza misja obserwacyjna ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia przejrzystości wyborów" - powiedział.
Z cięć w USAID cieszy się również premier Węgier Viktor Orbán. W piątek rano powiedział, że jego rząd podejmie kroki prawne w celu likwidacji organizacji pozarządowych i mediów działających w kraju, które otrzymują fundusze ze Stanów Zjednoczonych i innych krajów. Orbán pochwalił decyzję Trumpa o likwidacji USAID, twierdząc, że finansowała organizacje, które dążyły do "obalenia" jego rządu.
"Nadszedł moment, w którym te międzynarodowe sieci muszą zostać zlikwidowane, muszą zostać zmiecione" - powiedział Orbán. "Konieczne jest prawne uniemożliwienie ich istnienia" - dodał.