ECDC ocenia, że region wciąż może osiągnąć cele testów na HIV. Jednak trudniej będzie poprawić wykrywalność wirusowego zapalenia wątroby typu B i C.
Wiele krajów europejskich ma opóźnienia w wykrywaniu chorób zagrażających życiu, takich jak HIV i zapalenie wątroby, wynika z nowej analizy.
W 2018 roku Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) opublikowało nowe wytyczne dotyczące testowania w kierunku HIV oraz WZW typu B i C. Celem było szybsze kierowanie chorych na leczenie i zapobieganie dalszym zakażeniom, ponieważ objawy mogą pojawić się dopiero po latach.
Jednak w wielu krajach polityki testowania są nieaktualne i niezgodne z zaleceniami ECDC, wynika z raportu agencji, który objął 27 państw UE oraz Islandię, Liechtenstein i Norwegię.
U ponad 650 tys. osób rozpoznano HIV w całym regionie, w tym u niemal 25 tys. w 2023. Szacuje się, że 5,4 mln osób ma przewlekłe WZW typu B lub C.
W 26 krajach, dla których były dostępne dane, szacunkowo 92 proc. osób żyjących z HIV miało postawioną diagnozę. Jednak ogólnie ponad połowa osób z HIV jest diagnozowana zbyt późno, stwierdzono w raporcie.
Ci pacjenci żyją średnio 3–5 lat, nie wiedząc o zakażeniu HIV. To zwiększa ryzyko zachorowalności i śmiertelności, pogarsza wyniki leczenia i sprzyja przenoszeniu wirusa na innych, podkreśla ECDC.
Późna diagnoza jest również częsta wśród osób z WZW typu B i C. Wielu dowiaduje się o zakażeniu dopiero, gdy pojawiają się zagrażające życiu powikłania, takie jak rak wątroby i niewydolność wątroby spowodowana marskością.
Zgodnie z globalnymi celami zdrowotnymi 95 proc. osób żyjących z HIV oraz 60 proc. osób z przewlekłym WZW typu B i C powinno znać swój status, by móc szybko rozpocząć leczenie.
ECDC ocenia, że w najbliższych latach cel dla HIV może być osiągalny. W przypadku WZW typu B i C będzie to jednak trudniejsze.
Warto podkreślić: testy na HIV są bezpłatne w 24 krajach, a testy w kierunku WZW – w 17. Tylko 22 państwa deklarują, że mają krajowy plan reagowania na WZW.
Ponad połowa krajów nie zaktualizowała zaleceń dotyczących testowania w kierunku HIV lub WZW od 2018 roku.
ECDC rekomenduje zwiększenie dostępu do testów, zwłaszcza dla grup o wyższym ryzyku zakażenia: mężczyzn mających seks z mężczyznami, osób wstrzykujących narkotyki, osób transpłciowych oraz osób w więzieniach.
HIV i WZW typu B zwykle przenoszą się poprzez zakażone płyny ustrojowe, na przykład podczas kontaktów seksualnych. WZW typu C jest wirusem przenoszonym przez krew; może szerzyć się w niehigienicznych warunkach opieki medycznej lub gdy osoby używające narkotyków dzielą się igłami.
Nowy raport nie jest pierwszym ostrzeżeniem, że kraje europejskie nie są na dobrej drodze, by osiągnąć te cele.
Na początku tego roku ostrzegano, że Europa nie zrealizuje celów w walce z HIV, WZW, innymi zakażeniami przenoszonymi drogą płciową (STI) oraz gruźlicą (TB) bez znaczących inwestycji w zdrowie publiczne.