Europa zrobiła kluczowy krok w kierunku uniezależnienia się od Chin w zakresie magnesów ziem rzadkich, kluczowych dla czystych technologii. W Narwie w Estonii otwarto pierwszą europejską fabrykę mającą rocznie dostarczać magnesy dla ponad miliona pojazdów elektrycznych i tysiąca turbin wiatrowych.
Pierwsza fabryka magnesów ziem rzadkich w Europie została otwarta w tym roku w Narwie leżącej w północno-wschodniej Estonii, na granicy z Rosją. Nowy obiekt, zbudowany przez kanadyjską firmę przy wsparciu Unii Europejskiej, jest kamieniem milowym w wysiłkach UE na rzecz zabezpieczenia własnego łańcucha dostaw kluczowych technologii. Obecnie 90% zapotrzebowania UE na magnesy trwałe pokrywają Chiny.
Dzięki rocznej zdolności produkcyjnej wynoszącej około 2000 ton metrycznych bloków magnetycznych fabryka w Narwie może dostarczyć magnesy dla ponad miliona pojazdów elektrycznych lub ponad tysiąca morskich turbin wiatrowych. Magnesy są konstruowane zgodnie ze specyfikacjami producentów turbin wiatrowych i wymaganymi do zasilania europejskiego przemysłu motoryzacyjnego.
Kanadyjska firma prowadzi już zakład separacji metali ziem rzadkich i laboratoria badawczo-rozwojowe w pobliskim Sillamäe. W Narwie firma łączy proszki ziem rzadkich importowane z Australii z innymi metalami, wykorzystując złożone procesy fizyczne, aby stworzyć magnesy trwałe niezbędne dla nowoczesnych zielonych technologii.
Dla inżynierów takich jak Zorjana Mural projekt był przełomowy. Po zrobieniu doktoratu poświęconego magnesom trwałym opuściła uniwersytet, by pracować w sektorze naftowo-gazowym, gdyż nie widziała perspektyw na ponowną pracę z magnesami w Estonii. Zmieniło się to w 2023 roku.
„Nie ma magnesu z jednym biegunem. Albo się odpychają, albo przyciągają. Kiedy opuściłam uniwersytet, pomyślałam: »Dosyć magnesów, będą mnie odpychać«. Ale przypadkowo przyciągnęły mnie z powrotem” – mówi.
Wspieranie sprawiedliwej transformacji Estonii
Projekt stanowi inwestycję w wysokości 75 mln euro, z czego 14 mln pochodziło z unijnego Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, a pozostała część została finansowana ze środków prywatnych. Obecnie zakład zatrudnia około 80 osób. Spodziewany jest znaczny rozwój – prognozuje się, że w nadchodzących latach będzie oferował 1000 miejsc pracy.
Dla Narwy – miasta od dawna uzależnionego od wydobycia łupków naftowych, jednego z największych źródeł emisji CO₂ w Estonii – fabryka magnesów jest punktem zwrotnym. Na lata 2021–2027 UE przeznaczyła dla regionu 354 mln euro z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, którego celem jest wsparcie krajów UE najbardziej dotkniętych przez przechodzenie na neutralność klimatyczną.
Położenie Narwy na granicy z Rosją zniechęcało do inwestycji w tym regionie. Dla mer miasta Katri Raik projekt jest oznaką odnowy:
