Miliony Europejczyków żyją w ubóstwie, ale poziom dochodu, który pozwala na spokojne życie, różni się znacznie na całym kontynencie.
Ponad 72 miliony osób w UE zostało sklasyfikowanych jako "zagrożone ubóstwem" w 2024 r., co stanowi 16,2% całej populacji. Jednak życie na granicy ubóstwa wygląda zupełnie inaczej, gdy porównuje się progi ubóstwa w poszczególnych krajach.
"Wskaźnik zagrożenia ubóstwem" to odsetek osób, których mediana ekwiwalentnego dochodu do dyspozycji spada poniżej danego progu. Próg ten ustalono na poziomie 60% krajowej mediany dochodów.
Eurostat zwraca jednak uwagę, że wskaźnik ten nie mierzy zamożności ani faktycznego ubóstwa.
Odzwierciedla on raczej niski dochód w porównaniu z innymi w tym samym kraju, co "niekoniecznie oznacza niski standard życia".
Średnio w UE roczna mediana ekwiwalentnego dochodu na osobę w 2024 r. wyniosła 21 582 euro. 60% tej kwoty to 12 949 euro, czyli około 1 079 euro (ok. 4580 zł) miesięcznie. Każda osoba z dochodem poniżej tego poziomu jest uważana za zagrożoną ubóstwem.
Jednak dane na poziomie krajowym dają znacznie jaśniejszy obraz. W UE próg ten waha się od 391 euro w Bułgarii do 2540 euro w Luksemburgu.
Po uwzględnieniu krajów kandydujących udostępniających dane i członków EFTA, próg ten waha się od 201 euro w Turcji do 2596 euro w Szwajcarii. Norwegia jest również jednym z trzech krajów, w których próg przekracza 2000 euro.
Próg zagrożenia ubóstwem mieści się w przedziale od 1500 euro do 2000 euro w Danii, Austrii, Irlandii, Holandii i Belgii, uszeregowanych od najwyższego do najniższego w tej grupie.
Poziom ten jest niższy niż 750 euro w kilku krajach, w tym na Łotwie, w Portugalii, Chorwacji, na Litwie, w Polsce (596 euro, czyli ok. 2530 zł), Grecji i na Słowacji. Spada poniżej 500 euro na Węgrzech, w Rumunii, Bułgarii, Serbii i Turcji.
Wśród "wielkiej czwórki" UE, Niemcy mają najwyższy próg zagrożenia ubóstwem wynoszący 1 381 euro, a następnie Francja (1 278 euro), Włochy (1 030 euro) i Hiszpania (965 euro).
W przypadku gospodarstwa domowego składającego się z dwóch osób dorosłych i dwójki dzieci poniżej 14 roku życia, próg zagrożenia ubóstwem jest 2,1 razy wyższy od progu dla jednej osoby. Wynosi on 2 266 euro w UE, 423 euro w Turcji i 5 452 euro w Szwajcarii.
Oznacza to, że polska rodzina z dwójką dzieci musi dysponować dochodem na poziomie ponad 5300 zł miesięcznie, żeby nie być uznana za zagrożoną ubóstwem. Polska zajmuje w tym zestawieniu 24. miejsce na 31 sklasyfikowanych państw.
Co wyjaśnia te różnice?
Progi zagrożenia ubóstwem są bezpośrednio powiązane z medianą dochodu ekwiwalentnego w danym kraju. Różnice w produktywności i strukturze przemysłowej pomagają wyjaśnić, dlaczego poziomy te tak bardzo się różnią, powiedziała Giulia De Lazzari, ekonomistka z Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP). Wyższa produktywność pozwala krajom na utrzymanie wyższych płac.
W rezultacie kraje z dużymi sektorami o wysokiej wartości - takimi jak finanse, technologie informacyjne lub zaawansowana produkcja - mają tendencję do płacenia więcej. Oznacza to również, że ich progi zagrożenia ubóstwem są wyższe.
Jak wypadają progi ubóstwa w PPS?
Różnica zmniejsza się, gdy jest mierzona w standardach siły nabywczej (PPS), ale różnice pozostają wyraźne. PPS to sztuczna jednostka walutowa zaprojektowana tak, aby jeden PPS mógł teoretycznie kupić taką samą ilość towarów i usług w każdym kraju.
W przeliczeniu na PPS, progi zagrożenia ubóstwem dla jednej osoby dorosłej wahają się od 449 w Serbii do 1 889 w Luksemburgu.
Turcja, Węgry, Słowacja i Grecja należą do najniższej piątki. Na wyższym końcu, Norwegia, Szwajcaria, Austria i Holandia znajdują się w pierwszej piątce.
Wśród głównych gospodarek, próg jest najwyższy w Niemczech. Tuż za nimi plasuje się Francja, a Hiszpania i Włochy osiągają poziom 1,060.
Dzięki temu, że Polsce ceny są niższe niż w wielu innych państwach Europy, próg granicy ubóstwa w PPS wyraźnie rośnie - do 903 PPS dla jednej osoby i 1897 PPS dla rodziny z dwójką dzieci. Polska wypada też lepiej w rankingu - znalazła się 18. miejscu na 31 państw, wyprzedzając m.in. Czechy, Estonię i Chorwację.
Gdzie ryzyko ubóstwa jest najwyższe?
Według Eurostatu 16,2% populacji UE było zagrożone ubóstwem w 2024 roku. Wskaźnik ten waha się od 9,5% w Czechach do 22,2% w Turcji i Macedonii Północnej.
Kraje kandydujące do UE, a także kraje bałkańskie i wschodnioeuropejskie mają wyższe wskaźniki osób zagrożonych ubóstwem. Wśród głównych gospodarek wskaźnik ten jest również wysoki w Hiszpanii (19,7%) i we Włoszech (18,9%), podczas gdy Francja (15,9%) i Niemcy (15,5%) są nieco poniżej średniej UE.
Polska ze wskaźnikiem na poziomie 13,8% zajmuje w tym przypadku 9. miejsce na 31 skalsyfikowanych państw.