Uzbekistan oferuje ulgi podatkowe, tani prąd i wsparcie OZE. Większość inwestycji zaplanowano w Republice Karakałpackiej, by do 2030 r. zbudować krajowy ekosystem AI.
Uzbekistan ogłosił duży pakiet zachęt, by przyciągnąć ponad 85 mln euro zagranicznych inwestycji w sztuczną inteligencję (AI) i infrastrukturę danych.
Program, wprowadzony dekretem prezydenckim, ma pozycjonować region Karakałpakstan na północnym zachodzie kraju jako miejsce dużych centrów danych i projektów high-tech, wspieranych hojnymi ulgami podatkowymi oraz rozwojem infrastruktury finansowanym przez państwo.
Inwestorzy dostaną znaczące ulgi podatkowe i dostęp do taniej energii elektrycznej, a firmy będą zobowiązane zainwestować własny kapitał i wdrażać energooszczędne rozwiązania, w tym OZE i magazyny energii.
Trwające modernizacje sieci światłowodowych i infrastruktury telekomunikacyjnej stopniowo zwiększają potencjał cyfrowy kraju, wynika z ocen Ministerstwa Technologii Cyfrowych Uzbekistanu oraz badania Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP) o gospodarce cyfrowej Uzbekistanu.
Te zmiany, a także stosunkowo niskie koszty operacyjne i położenie Uzbekistanu między większymi rynkami Eurazji, sprawiają, że państwo może być praktycznym miejscem dla centrów danych i mocy obliczeniowej dla firm rozszerzających swoją obecność geograficzną.
Dlaczego Karakałpakstan? Atuty energetyczne i klimatyczne
Karakałpakstan to autonomiczny region na północnym zachodzie Uzbekistanu i jeden z obszarów najmocniej dotkniętych kryzysem Jeziora Aralskiego.
Jezioro Aralskie, niegdyś jedno z największych jezior śródlądowych na świecie, zaczęło się kurczyć w latach 60., gdy wielkoskalowe projekty irygacyjne przekierowały zasilające je rzeki. Wraz z cofnięciem się wody odsłoniło się dawne dno, wzrosło zasolenie i częstsze stały się burze pyłowe.
Decyzja rządu, by ulokować w regionie projekty high-tech i związane z AI, ma przeciwdziałać tym długofalowym wyzwaniom. Chodzi o tworzenie nowych branż, przyciąganie inwestycji i budowę bardziej odpornej bazy gospodarczej.
Jak mówi Kamola Sobirova, doradczyni ministra technologii cyfrowych, region oferuje rzadkie połączenie dostępności energii, warunków klimatycznych i zasobów terenu potrzebnych do wielkoskalowej infrastruktury danych i AI.
Jak zaznacza, systemy chłodzenia potrafią odpowiadać za nawet 70 proc. zużycia energii w centrum danych. Położenie regionu w północno-zachodniej części krajowej sieci energetycznej, gdzie produkcja prądu przewyższa zużycie o ok. 10–15 proc., zapewnia stabilniejsze warunki dostaw.
Choć tradycyjne centra danych często wykorzystują duże ilości wody do chłodzenia, w Karakałpakstanie planuje się stosowanie rozwiązań nisko- lub bezwodnych, biorąc pod uwagę dobrze udokumentowany deficyt wody w regionie oraz nacisk na technologie energooszczędne w niedawnych zapowiedziach inwestycyjnych.
Relatywnie chłodny klimat, ze średnią roczną temperatura 12–14°C, pozwala korzystać z naturalnego chłodzenia powietrzem (free cooling), co ogranicza zależność od systemów opartych na wodzie.
Sobirova dodaje, że inicjatywa ma pobudzić rozwój społeczno-gospodarczy: stworzyć miejsca pracy dla specjalistów, przyciągnąć inwestycje w IT i usługi cyfrowe oraz stymulować wzrost branż towarzyszących, takich jak logistyka, systemy chłodzenia i serwis sprzętu.
Dzięki położeniu i połączeniom tranzytowym Karakałpakstan może stać się bazą eksportową mocy obliczeniowej AI, usług chmurowych i big data, mówi Kamola Sobirova.
Region jest zachodnią bramą Uzbekistanu do Kazachstanu i korytarza transkaspijskiego. Przebiegają tędy trasy drogowe i światłowodowe, które następnie łączą się z szerszymi sieciami Eurazji.
Wybór i ocena projektów
Propozycje projektów będą sprawdzane pod kątem zgodności z krajową agendą rozwoju Uzbekistanu oraz planami rozbudowy gospodarki cyfrowej.
Jak zapowiada Sobirova, priorytet zyskają projekty o dużym potencjale eksportowym w obszarze AI i usług chmurowych oraz z jasnymi planami szkolenia i zatrudniania lokalnych specjalistów.
Władze wezmą pod uwagę, w jakim stopniu projekty opierają się na odnawialnych źródłach energii, a także stabilność finansową i operacyjną inwestorów oraz ich zdolność do zapewnienia niezawodnego działania w długim horyzoncie.
Oceniany będzie też potencjał wykorzystania ciepła odpadowego z centrów danych, np. do wsparcia upraw szklarniowych, oraz wkład w lokalną infrastrukturę i rozwój społeczności.
Celem, jak mówi Sobirova, jest włączenie nowych obiektów w szerszy ekosystem technologiczny, a nie tworzenie odizolowanych zakładów.
Element szerszej strategii AI
Program zachęt wpisuje się w ambicje Uzbekistanu, by stać się nie tylko krajowym liderem technologii cyfrowych, ale też regionalnym centrum IT i sztucznej inteligencji.
W AI Readiness Index 2024 Uzbekistan zajął 70. miejsce spośród 188 państw, awansując o 17 pozycji rok do roku. Rząd przypisuje ten postęp reformom regulacyjnym i większej współpracy z globalnymi partnerami technologicznymi.
Dekret prezydencki zakłada zbudowanie do 2030 r. pełnego ekosystemu AI. Obejmuje to przyciągnięcie ponad 860 mln euro zagranicznych inwestycji, utworzenie ponad 10 laboratoriów AI we współpracy z uczelniami oraz rozwój klastrów technologicznych łączących uniwersytety, start-upy i przemysł.
Strategia przewiduje uruchomienie ponad 100 projektów opartych na AI, integrację odnawialnych źródeł energii w celu ograniczenia emisji oraz rozszerzenie wykorzystania środowiskowo zrównoważonej infrastruktury cyfrowej.
Do 2030 r. rząd chce zwiększyć eksport usług IT do 4,3 mld euro i wzmocnić konkurencyjną pozycję kraju na globalnym rynku technologii.