Dziesięciu młodych wynalazców zostało uhonorowanych w Reykjaviku za technologie, które przyczyniają się do realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ, a najwyższe wyróżnienia przyznano za innowacje w zakresie recyklingu metali ziem rzadkich, konserwacji żywności i wychwytywania dwutlenku węgla.
REKLAMA
Podczas ceremonii transmitowanej na żywo z Reykjaviku w Islandii Europejski Urząd Patentowy (EPO) ogłosił w środę zwycięzców nagród specjalnych Young Inventors Prize 2025, celebrując zasługi nowego pokolenia innowatorów, których technologie bezpośrednio przyczyniają się do realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ. Wydarzenie to, prowadzone przez prezentera programów młodzieżowych Benedikta Webera i 13-letnią Capucine Auffret, stanowiło punkt zwrotny dla nagrody – po raz pierwszy odbyło się jako samodzielna ceremonia i było oglądane przez widzów na całym świecie.
Nie udało ci się obejrzeć ceremonii? Obejrzyj pełne nagranie rozdania nagród Young Inventors Prize 2025 w odtwarzaczu wideo powyżej.
Tegoroczni innowatorzy, nazwani Tomorrow Shapers – „osobami kształtującymi jutro” – zostali wybrani spośród ponad 450 kandydatów z całego świata w wieku do 30 lat. Podczas gdy cała dziesiątka otrzymała uznanie za swoje przyszłościowe wynalazki, przyznano też trzy nagrody specjalne – World Builders, Community Healers i Nature Guardians – a jedna osoba została uhonorowana nagrodą People's Choice w internetowym głosowaniu publicznym.
Marie Perrin: budowanie czystszej przyszłości z odpadów fluorescencyjnych
Dla francusko-amerykańskiej chemiczki Marie Perrin zdobycie nagrody World Builders było zarówno zaszczytem, jak i potwierdzeniem lat ciężkiej pracy. Jej innowacja, nowatorski proces odzyskiwania pierwiastka ziem rzadkich europu ze zużytych lamp fluorescencyjnych, eliminuje szkody dla środowiska powodowane zwykle przez tradycyjne wydobycie. Opracowana w ETH Zürich metoda pozwala uniknąć wytwarzania toksycznych odpadów i oferuje skalowalną, czystszą alternatywę dla ekstrakcji krytycznych pierwiastków wykorzystywanych w elektronice i zielonej energii.
Perrin opisała nagrodę jako „wyjątkowe wyróżnienie” i przyznała, że jest „bardzo wdzięczna wszystkim, którzy uwierzyli w tę technologię”.
Perrin ma nadzieję, że zdobycie nagrody World Builders będzie katalizatorem: „Dzięki EPO zyskaliśmy dużą widoczność i myślę, że to bardzo pomaga w uzyskaniu kontaktów przemysłowych, których potrzebujemy do rozwoju procesu, więc miejmy nadzieję, że to się utrzyma”.
Sandra Namboozo i Samuel Muyita: skalowalne rozwiązanie problemu globalnego marnotrawstwa żywności
Dla ugandyjskich przedsiębiorców Sandry Namboozo i Samuela Muyity otrzymanie nagrody Community Healers było potężnym potwierdzeniem ich oddolnej misji ograniczenia psucia się żywności. Czerpiąc ze swoich osobistych doświadczeń w społecznościach rolniczych, opracowali biodegradowalną saszetkę wykonaną ze związków roślinnych, która spowalnia dojrzewanie owoców, wydłużając okres przydatności do spożycia nawet o 30 dni.
Muyita zaznaczył, że otrzymanie nagrody było doświadczeniem uczącym pokory, szczególnie biorąc pod uwagę, jak rozpoczęła się działalność tej dwójki: „To, co zaczęło się w małym wiejskim miasteczku, stało się produktem globalnym” – powiedział Euronews. Saszetki realizują wiele celów zrównoważonego rozwoju: poprawiają bezpieczeństwo żywnościowe, zwiększają dochody rolników i łagodzą skutki zmian klimatycznych. „Ta nagroda zapewnia nam widoczność, dzięki której nasz produkt dotrze do tych, którzy naprawdę go potrzebują. Dla nas jest to bezcenne” – dodał Muyita, podkreślając znaczenie nagrody dla młodych wynalazców.
Namboozo uważa, że ich zwycięstwo to dopiero początek. „Wierzymy, że otworzy nas to na inne rynki, na przykład w Europie i Stanach Zjednoczonych. Także ze względu na widoczność, jaką nam to dało” – mówiła z entuzjazmem.
Ma nadzieję, że ich sukces w konkursie zainspiruje innych młodych wynalazców: „Mam proste przesłanie dla młodych innowatorów: uwierzcie w siebie, ciężko pracujcie i bądźcie wytrwali”.
Neeka i Leila Mashouf: wychwytywanie dwutlenku węgla i redefiniowanie mody
Nagroda Nature Guardians trafiła do sióstr bliźniaczek Neeki i Leili Mashouf, których wynalazek przekształca dwutlenek węgla we włókna celulozowe, oferując zrównoważoną alternatywę dla konwencjonalnych tekstyliów. Ich firma, Rubi, wykorzystuje opatentowany proces enzymatyczny, który naśladuje naturalny sposób, w jaki drzewa pochłaniają CO₂, ale bez zapotrzebowania na grunty i wodę związanego z wycinką lasów lub uprawą bawełny.
„Przemysł modowy jest trzecim emitującym najwięcej CO₂ łańcuchem dostaw na naszej planecie” – powiedziała Neeka – „a większość tego wpływu pochodzi z surowców”. Jak wyjaśniła, to, co wyróżnia ich innowację, to fakt, że tworzy ona te same wysokiej jakości materiały „bez konieczności uszczuplania i wycinania lasów, z których pochodzi wiele z tych materiałów, lub zbierania bawełny, która zużywa dużo wody”. Leila dodała, że ich kolejnym dużym wyzwaniem technicznym jest skalowanie produkcji z reaktorów laboratoryjnych do przemysłowych. Uznanie EPO, jak powiedziała, „jest dla nas świetnym sygnałem do dalszego rozwijania naszej technologii i posuwania się naprzód”.
Siostry, które poprzez swoją rodzinę dorastały w bliskich związkach z branżą modową, wierzą, że ich materiał może pewnego dnia stać się standardem w łańcuchach dostaw. Nagroda, jak powiedzieli, nie tylko pomogłaby w finansowaniu, ale także zwiększyłaby widoczność wśród marek i konsumentów zaangażowanych w zrównoważony rozwój.
Pilar Granado, Pablo Sosa Domínguez i Luis Chimeno: ludzie oddali głos na bezpieczeństwo żywności
Podczas gdy jury wybrało zwycięzców nagród specjalnych, nagroda People's Choice została przyznana w głosowaniu publicznym i trafiła do trójki młodych hiszpańskich naukowców – Pilar Granado, Pabla Sosy Domíngueza i Luisa Chimeno – za inteligentne etykiety do żywności, które wskazują świeżość w czasie rzeczywistym. Ich biodegradowalne etykiety wykrywają wzrost bakterii i odpowiednio zmieniają kolor, co pomaga zmniejszyć zarówno marnotrawstwo żywności, jak i ryzyko chorób.
Chimeno opisał zwycięstwo jako „uznanie naszej drogi” i zauważył, że potwierdziło ono wiarę zespołu w moc codziennych rozwiązań. Pomysł zrodził się w prostym momencie, kiedy Sosa wahał się, czy zjeść podejrzany kawałek kurczaka. „Powinien istnieć jakiś sposób, który może przekazać nam informacje o produktach i w szybki sposób powiedzieć, czy ich spożycie jest nadal bezpieczne, czy nie” – wyjaśnił.
Rezultatem była etykieta z wbudowanym czujnikiem, która reaguje na psujące się chemikalia – przełom ten jest już dostępny na rynku i ma szansę zmniejszyć oszałamiającą liczbę 59 milionów ton marnowanej żywności rocznie w Europie.
Patrząc w przyszłość: dziesięć pomysłów, jedna misja
Chociaż nagrody specjalne i People's Choice skupiły się tylko na czterech z dziesięciu zwycięzców, wszyscy innowatorzy zostali docenieni za odważne i różnorodne podejście do globalnych wyzwań, od emisji w transporcie i nanomateriałów po konserwację samolotów i projektowanie enzymów. Prezes EPO António Campinos opisał nagrodę jako hołd dla samych możliwości: „Młodzi wynalazcy są architektami lepszego jutra... Świętując ich osiągnięcia, nie tylko honorujemy ich pomysłowość, ale także podkreślamy transformacyjną moc technologii i nauki w kształtowaniu zrównoważonej przyszłości i inspirowaniu przyszłych pokoleń".
Członek jury i były Tomorrow Shaper Fionn Ferreira przyznał, że proces selekcji był trudny. „Myślę, że każdy z nich zmieni nasz świat... Myślę, że wszystko sprowadziło się to do tego, kto najbardziej ucieleśnia »wynalazczość«, które pomysły będą miały największy wpływ na cały świat i które pomysły są naprawdę wyjątkowe”.
Członkini jury Filipa de Sousa Rocha, która znalazła się wśród innowatorów uhonorowanych nagrodą Young Inventors Prize w 2023 roku, była szczególnie zainspirowana różnorodnością perspektyw. „Tak naprawdę nie oczekujemy, że ludzie z mniejszych społeczności będą mieli duże wynalazki” – powiedziała Euronews – „ale myślę, że to właśnie tam powstają najciekawsze pomysły, ponieważ czasami nie znamy ich perspektyw, ich życia”.
Gdy opada kurtyna po ceremonii Young Inventors Prize 2025, EPO już patrzy w przyszłość. Nominacje do przyszłorocznej edycji są już otwarte – osoby lub zespoły osób w wieku do 30 lat mogą zgłaszać swoje innowacje zgodne z Celami Zrównoważonego Rozwoju ONZ. Niezależnie od tego, czy chodzi o czystą energię, równość w sektorze zdrowia, bioróżnorodność czy inne kwestie, następna klasa Tomorrow Shapers będzie miała szansę pójść w ślady tegorocznych zwycięzców i przedstawić swoje rozwiązania globalnej publiczności.