Oto tylko kilka krajów europejskich, które zezwalają na jakąś formę wspomaganego umierania. Oto spojrzenie na to, gdzie się znajdują, gdy Wielka Brytania rozważa nowe przepisy.
REKLAMA
Brytyjscy ustawodawcy mają w piątek głosować nad tym, czy wprowadzić nowe przepisy dotyczące wspomaganej śmierci, które pozwoliłyby nieuleczalnie chorym osobom dorosłym w Anglii i Walii poprosić o pomoc w zakończeniu życia.
Ustawodawstwo wprowadza wiele zabezpieczeń, takich jak wymóg, aby dana osoba była zdolna do podjęcia takiej decyzji, dwie formalne deklaracje o zamiarze jej podjęcia, dwie oceny kwalifikowalności przez lekarzy w ciągu tygodnia od siebie oraz zatwierdzenie przez sędziego sądu najwyższego.
Dorośli, którzy mają umrzeć w ciągu sześciu miesięcy, mogliby zostać zakwalifikowani i ostatecznie otrzymać zatwierdzoną substancję, którą mogliby samodzielnie podać, aby umrzeć.
Projekt ustawy zapoczątkował w kraju debatę na temat zabezpieczeń potrzebnych do zapobieżenia sytuacji, w której ludzie padają ofiarą przymusu, a także wolności wyboru sposobu umierania.
W Europie istnieje tylko kilka krajów, które zezwalają na wspomaganą śmierć, a wiele z nich zmieniło swoje ustawodawstwo dopiero niedawno.
Czym są eutanazja i wspomagane samobójstwo?
Według brytyjskiej Narodowej Służby Zdrowia (NHS) eutanazja to akt celowego zakończenia życia w celu złagodzenia cierpienia, a wspomagane samobójstwo to pomoc komuś w celowym zakończeniu własnego życia. Oba są nielegalne w większości krajów, w tym w Wielkiej Brytanii.
W Holandii eutanazję definiuje się jako sytuację, w której "lekarz podaje pacjentowi śmiertelną dawkę odpowiedniego leku", podczas gdy wspomagane samobójstwo ma miejsce, gdy pacjent sam podaje sobie lek.
Eutanazja jest czasami dzielona na "aktywną" i "pasywną", przy czym ta druga definiowana jest jako wstrzymanie lub przerwanie podtrzymywania życia pacjenta. Przykładowo, w sprawie sądowej w Kalifornii z 1983 r. ustalono, że lekarze, którzy wstrzymali podtrzymywanie życia pacjenta za zgodą rodziny, nie mogą zostać oskarżeni o morderstwo.
Rząd Holandii precyzuje, że "sedacja paliatywna" nie jest formą eutanazji. Zamiast tego pacjent jest "pozbawiony przytomności za pomocą leków zmniejszających ból i ostatecznie umiera z przyczyn naturalnych".
Nowe brytyjskie przepisy definiowałyby wspomagane umieranie jako sytuację, w której śmiertelnie chora osoba, która ma wyraźne i świadome życzenie zakończenia swojego życia bez przymusu, prosi o pomoc w zakończeniu życia.
Gdzie w Europie po raz pierwszy zdekryminalizowano eutanazję?
Pierwszym krajem na świecie, który zdekryminalizował eutanazję, była Holandia w 2002 r., wraz z ustawą o zakończeniu życia na życzenie i wspomaganym samobójstwie (procedury weryfikacyjne).
Ustawa przewiduje sześć kryteriów samobójstwa wspomaganego przez lekarza: prośba pacjenta jest dobrowolna; jego cierpienie jest nie do zniesienia i nie ulegnie poprawie; pacjent został poinformowany o swoich rokowaniach; lekarz i pacjent ustalili, że nie ma "rozsądnej alternatywy"; skonsultowano się z innym lekarzem; a lekarz "zachował należytą opiekę medyczną i ostrożność" w zakończeniu życia pacjenta.
Lekarze nie są zobowiązani do przeprowadzania eutanazji, a pacjenci nie mają do niej prawa.
Według holenderskiego rządu, małoletni mogą poprosić o eutanazję od 12 roku życia, a zgoda rodzica lub opiekuna jest wymagana do 16 roku życia.
Tymczasem w Szwajcarii wspomagane samobójstwo jest karalne tylko wtedy, gdy osoba pomagająca komuś umrzeć działa z pobudek własnych. Jest tak od czasu wejścia w życie kodeksu karnego w 1942 roku.
Które kraje UE zdekryminalizowały eutanazję lub wspomagane umieranie?
Inne kraje europejskie, które zezwalają na wspomagane umieranie, to Belgia, Luksemburg, Niemcy, Hiszpania, Austria i Portugalia.
Belgia zdekryminalizowała eutanazję po Holandii w 2002 r., również pod pewnymi warunkami. Pacjent musi być w stanie wyrazić swoją wolę, nie mieć perspektyw na poprawę i zgłaszać nieznośne cierpienie.
Prośba o eutanazję musi być dobrowolna, przemyślana, powtarzalna i wykonana bez nacisków z zewnątrz. Prawo to zostało rozszerzone na nieletnich w 2014 roku.
Luksemburg zdekryminalizował eutanazję lub wspomagane samobójstwo w 2009 r., podczas gdy Hiszpania uchwaliła ustawę zezwalającą na obie te procedury w 2021 r. w przypadku osób cierpiących nie do zniesienia.
Parlament Portugalii przyjął ustawę zezwalającą na eutanazję w 2023 r. po długiej debacie i po wecie prezydenta kraju.
Niemiecki Federalny Trybunał Konstytucyjny orzekł w 2020 r., że ustawa kryminalizująca usługi wspomaganego samobójstwa jest niezgodna z konstytucją, stwierdzając, że ustawodawcy muszą "zapewnić wystarczającą przestrzeń dla jednostki do skorzystania z prawa do samostanowienia o śmierci oraz do podjęcia i wykonania decyzji o zakończeniu życia na własnych warunkach".
Austriackie prawo zmieniło się w 2022 r. w następstwie orzeczenia sądu, zgodnie z którym zakaz wspomaganego samobójstwa narusza prawo do samostanowienia.
Inne kraje europejskie przeprowadziły niedawno debaty na temat wspomaganego umierania, w tym Francja, która w styczniu 2025 r. ma kontynuować debatę nad przepisami dotyczącymi wspomaganego umierania, które obejmują większe wsparcie w zakresie opieki paliatywnej.
Specjalna komisja w Irlandii również zaleciła rządowi "wprowadzenie przepisów zezwalających na wspomaganą śmierć". Członkowie irlandzkiego parlamentu głosowali za przyjęciem do wiadomości raportu w październiku 2024 r., ale nie wprowadzili jeszcze nowych przepisów.