Euronews Health omawia niektóre z najważniejszych tegorocznych osiągnięć medycyny.
W tym roku dokonano ważnych postępów naukowych, które mogą z czasem odmienić opiekę zdrowotną dla milionów ludzi na całym świecie.
Euronews Health przejrzało wiodące czasopisma medyczne, by wyłowić najbardziej obiecujące – czasem też nieoczywiste – osiągnięcia roku, od przeszczepów narządów świń i leków odchudzających po nowe technologie szczepionek.
Oto pięć przełomów medycznych, które w 2025 roku dały nadzieję.
1. Edycja DNA u niemowlęcia w leczeniu śmiertelnej, rzadkiej choroby
W lutym niemowlę z rzadkim, często śmiertelnym zaburzeniem genetycznym przeszło pierwszą na świecie spersonalizowaną terapię edycji genów CRISPR. Naukowcy wprowadzili zmiany bezpośrednio w wadliwych genach w jego wątrobie.
Choć chłopiec będzie musiał pozostawać pod kontrolą przez całe życie, terapia ograniczyła jego zależność od leków i znacząco poprawiła jakość życia. W listopadzie matka chłopca poinformowała, że zaczyna chodzić i osiąga kolejne etapy rozwoju.
Badacze ocenili, że powodzenie zabiegu to duży przełom dla CRISPR i sygnał, że w przyszłości z tej technologii mogą skorzystać też pacjenci z chorobami genetycznymi.
2. Postępy w technologii szczepionek mRNA
Szczepionki oparte na informacyjnym RNA (mRNA) zyskały rozgłos w czasie pandemii COVID-19, a dziś setki badań klinicznych sprawdzają je w profilaktyce grypy, HIV, chorób genetycznych i nawet nowotworów.
Część z tych badań dała już obiecujące wstępne wyniki. Latem dwie prace wykazały, że szczepionki przeciw HIV oparte na mRNA mogą indukować przeciwciała neutralizujące, kluczowy element odpowiedzi immunologicznej chroniący komórki przed zakażeniami wirusowymi.
To sugeruje, że mRNA może stać się skutecznym narzędziem przeciw wielu chorobom, jednak potrzeba większych badań z udziałem większej liczby osób, by poznać pełen potencjał i ograniczenia tej technologii.
3. Przeszczepy narządów świń coraz bliżej realnej praktyki
Dziedzina ksenotransplantacji, czyli przeszczepiania narządów między gatunkami, odnotowała w tym roku kilka kamieni milowych – w tympierwszą genetycznie zmodyfikowaną świńską wątrobęprzeszczepioną żyjącemu pacjentowi.
Pacjentem był 71-letni mężczyzna z chorobą wątroby spowodowaną wirusowym zapaleniem wątroby typu B i rakiem wątroby, który nie kwalifikował się do przeszczepu ludzkiej wątroby ani klasycznej operacji. Przeżył 171 dni ze świńską wątrobą, co pokazało, że narząd potrafi pełnić u ludzi podstawowe funkcje.
Naukowcy uważają, że przeszczepy zmodyfikowanych narządów świń u ludzi mogą w przyszłości złagodzić niedobór dawców organów. W ostatnich latach kilku żyjącym pacjentom przeszczepiono też nerki, płuca i serca świń, a część z nich przetrwała tygodnie.
4. Naukowcy użyli żywej tkanki ludzkiego mózgu do modelowania demencji
Po raz pierwszy na świecie naukowcy w Wielkiej Brytanii użyli żywej tkanki ludzkiego mózgu, by śledzić wczesne etapy demencji.
Zespół wystawił zdrowe komórki, pobrane podczas niezwiązanych zabiegów, na działanie toksycznego białka związanego z chorobą Alzheimera, znanego jako amyloid beta. Dzięki temu w czasie rzeczywistym pokazano, jak niszczy ono połączenia między komórkami mózgu.
Możliwość bezpośredniego badania, jak demencja postępuje w ludzkim mózgu, może ułatwić poszukiwanie skutecznych terapii. Obecnie nie ma na nią lekarstwa.
5. Leki odchudzające obiecują korzyści także w innych schorzeniach
Badania wykazały, że przebojowe leki stosowane w leczeniu otyłości i cukrzycy mogą pomagać także w wielu innych schorzeniach, w tym uzależnieniach i zaburzeniach psychotycznych, takich jak schizofrenia.
Korzyści są wciąż badane, ale naukowcy wskazują na podwójny mechanizm: leki ograniczają otyłość, która jest czynnikiem ryzyka wielu innych problemów zdrowotnych, a także poprawiają przepływ krwi i zmniejszają stan zapalny, co może wpływać na sygnały nagrody w mózgu oraz kontrolę impulsów.
To nie panaceum. W listopadzie duńska firma farmaceutyczna Novo Nordisk poinformowała, że jej badania wykazały, iż semaglutyd – substancja czynna w lekach Ozempic i Wegovy – nie wpływa na funkcje poznawcze ani codzienne funkcjonowanie u osób z demencją lub łagodnymi zaburzeniami poznawczymi.