Rozszerzenie Unii Europejskiej jest strategicznym priorytetem – ale kto robi postępy, a kto nie wykonuje swojej pracy? Komisja Europejska i przywódcy krajów kandydujących mogą mieć różne opinie na ten temat. Będą mieli okazję przedyskutować je dzisiaj podczas ekskluzywnego wydarzenia.
Przywódcy Ukrainy, Mołdawii i Bałkanów Zachodnich biorą udział w specjalnym wydarzeniu organizowanym przez Euronews w Brukseli, aby promować swoje kandydatury do członkostwa w Unii Europejskiej w krytycznym momencie geopolitycznym.
Dołączyła do nich kierująca tym procesem, komisarz UE ds. rozszerzenia - Marta Kos, w dniu, w którym przedstawi swoje pierwsze sprawozdanie.
Wołodymyr Zełenski przemówił z linii frontu
Prezydent Ukrainy połączył się na żywo, aby wziąć udział w szczycie. Przemawiał po ukraińsku z nieujawnionej lokalizacji na linii frontu. Ponownie wezwał prezydenta USA Donalda Trumpa do dostarczenia rakiet dalekiego zasięgu jako środka odstraszającego wobec Rosji, czego do tej poru mu odmówił.
"USA muszą być otwarte na możliwości związane z bronią dalekiego zasięgu. Nawet jako element odstraszający, musimy je posiadać. Będzie to decydująca presja na Rosję” - powiedział prezydent Ukrainy.
Wołodymyr Zełenski zaznaczył, że Donald Trump wyraził poparcie dla aspiracji Ukrainy do przystąpienia do Unii Europejskiej. Dodał, że obaj rozmawiali także o węgierskim weto wobec tego procesu.
"Trump rozumie, że akcesja jest wolą narodu ukraińskiego” - dodał.
Ukraiński przywódca odniósł się do „negatywnych trendów” w procesie akcesji Ukrainy do UE, wskazanych w raporcie Komisji Europejskiej, a konkretnie do zmian w organach antykorupcyjnych dokonanych na początku tego roku. Reformy te wywołały pierwsze protesty w czasie trwania wojny w całym kraju, a później zostały wycofane.
"Podczas wojny wdrożyliśmy najszerszą infrastrukturę antykorupcyjną w Europie. Nie znam żadnego kraju, który miałby tak wiele organów, które tym się zajmują. Robimy wszystko, co możliwe” - dodał.
Obecnie żaden rozdział negocjacyjny z Ukrainą nie został otwarty z powodu weta premiera Węgier Viktora Orbána.
"Im szybciej otworzymy wszystkie rozdziały i będziemy mieć w pełni rozwiniętą platformę negocjacyjną, tym lepiej dla nas. To byłby czynnik wspierający dla Ukrainy” -powiedział Zełenski.
Ukraina wyraziła nadzieję, że zakończy negocjacje do końca 2028 roku.
Maia Sandu: "UE musi być bardziej kreatywna w kwestii wet”
"To nie jest łatwe. Ale uważam, że UE musi stać się nieco bardziej kreatywna, aby rozwiązać ten problem” - powiedziała prezydent Mołdawii Maia Sandu, pytana o weta ze strony pojedynczego kraju członkowskiego, które mogą zablokować otwarcie klastrów negocjacyjnych.
Każdy etap procesu akcesyjnego wymaga jednomyślnej zgody wszystkich państw członkowskich.
Maia Sandu powiedziała Euronews, że przystąpienie Mołdawii do UE „leży również w interesie Unii Europejskiej, ponieważ nie można pozwolić, by niektóre kraje były wykorzystywane przez reżimy autorytarne przeciwko Unii”.
"To właśnie się stanie, jeśli nie będzie realnej perspektywy integracji z UE” - dodała Sandu, odpowiadając na pytanie, czego oczekuje po opublikowaniu pakietu dotyczącego rozszerzenia.
Hristijan Mickoski: "Rozszerzenie na Bałkany Zachodnie oznacza ponowne zjednoczenie Europy”
Rozszerzenie Unii Europejskiej na kraje Bałkanów Zachodnich oznaczałoby „ponowne zjednoczenie Europy” - powiedział premier Macedonii Północnej Hristijan Mickoski, powtarzając słowa Ursuli von der Leyen z jej ostatniego orędzia o stanie Unii.
"Uważam, że przyszłość mojego kraju leży w Unii Europejskiej. Pomimo wszystkich upokorzeń i rozczarowań, które są częścią obecnej frustracji naszych obywateli, dzielimy te same wartości” - dodał.
20 lat po uzyskaniu statusu kraju kandydującego do UE Macedonia Północna wciąż czeka na otwarcie pierwszego rozdziału negocjacyjnego.
Edi Rama z Albanii także dołączył do Szczytu Rozszerzeniowego Euronews
Albania złożyła wniosek o członkostwo w Unii Europejskiej 28 kwietnia 2009 roku, a status kandydata uzyskała w czerwcu 2014 roku.
Oto niektóre z kluczowych tematów, które dotychczas definiowały drogę kraju do akcesji do UE:
- Migracja – Współpraca Albanii z UE w kwestiach migracyjnych stała się jednym z centralnych zagadnień, zwłaszcza po zawarciu porozumienia z Włochami w sprawie przyjmowania migrantów w ośrodkach offshore. Ten krok w praktyce uczynił zarządzanie granicami i zewnętrzną kontrolę migracji częścią warunków akcesji Albanii do UE.
- Korupcja i reforma sądownictwa – Jednym z głównych priorytetów Ramy jest walka z korupcją w kraju. W raporcie Komisji Europejskiej dotyczącym rozszerzenia UE z ubiegłego roku podkreślono, że korupcja nadal pozostaje poważnym problemem. Przetargi publiczne były w przeszłości centrum kilku skandali korupcyjnych w Albanii. Usunięcie nieprawidłowości w administracji publicznej jest jednym z kluczowych wymagań Brukseli w procesie akcesyjnym Albanii.
- Sztuczna inteligencja dla przejrzystości – Aby przyspieszyć akcesję kraju do UE, rząd Ramy wykorzystuje technologie oparte na sztucznej inteligencji w celu szybszego i skuteczniejszego dostosowania prawa albańskiego do standardów unijnych. W ten sposób powstała Diella, nowa „minister AI” Albanii. Rama twierdzi, że może ona uczynić Albanię „krajem, w którym przetargi publiczne są w 100% wolne od korupcji” i przyspieszyć jej akcesję do UE.
Czarnogóra: "Oczekujemy niczego mniej niż pełnego członkostwa w UE”
"Akcesja do Unii Europejskiej bez pełnych praw głosu jest praktycznie nie do przyjęcia” - powiedział Filip Ivanović, wicepremier ds. zagranicznych i europejskich Czarnogóry.
"Przez ostatnie 15 lat byliśmy na próbie i pozostaniemy na próbie, dopóki nie zamkniemy wszystkich rozdziałów negocjacyjnych. Gdy zamkniemy wszystkie rozdziały, moim zdaniem próba się zakończy” - dodał, odnosząc się do pomysłu „okresu próbnego” dla krajów kandydujących do UE, w ramach którego uzyskują akcesję pod warunkiem ostatecznego zatwierdzenia.
Ivanović podkreślił, że akcesja bez pełnych praw głosu byłaby praktycznie nieakceptowalna.
Unia Europejska chce inwestować w kraje kandydujące
W zeszłym tygodniu Euronews przeprowadziło wywiad z Martą Kos, podczas którego komisarz ds. rozszerzenia stwierdziła, że UE wyciągnęła wnioski z błędów popełnionych w przypadku Wielkiej Brytanii i Gruzji i jest teraz gotowa do „bardziej asertywnych działań”, w tym do inwestowania w kraje kandydujące w celu przeciwdziałania fałszywym narracjom.
Kos, która objęła stanowisko w grudniu ubiegłego roku, powiedziała, że rok 2025 oznaczał odejście od dotychczasowego podejścia Komisji Europejskiej do rozszerzenia, zwłaszcza dlatego, że „po raz pierwszy zainwestowaliśmy zasoby, zainwestowaliśmy siłę mężczyzn i kobiet, aby pomóc odeprzeć złośliwą ingerencję zagraniczną”.
"Obejmowało to po raz pierwszy rozmieszczenie szybkiego zespołu reagowania hybrydowego UE” – dodała.
Beneficjentem była Mołdawia, której starania o członkostwo w UE rozpoczęły się zaledwie kilka tygodni po tym, jak Rosja wkroczyła czołgami na Ukrainę w ramach pełnej inwazji na początku 2022 roku.
W tym pierwszym w swoim rodzaju wydarzeniu politycznym w Brukseli bierze również udział przewodniczący Rady Europejskiej António Costa.
Raport Komisji pojawia się w kluczowym momencie, w którym Ukraina apeluje o bezprecedensową pożyczkę reparacyjną na wsparcie swoich działań wojennych, Gruzja zamroziła rozmowy z UE, a Serbia znajduje się na rozdrożu między Rosją a UE.
Wydarzenie jest transmitowane w telewizji 4.11 o godz. 14:00 czasu środkowoeuropejskiego (CET).
Oto harmonogram szczytu (wszystkie godziny podane są według czasu środkowoeuropejskiego):
14:10: Przemówienie przewodniczącego Rady Europejskiej Antonio Costy;
14:16: Rozmowa o Europie z prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim;
14:38: Rozmowa o Europie z Maia Sandu z Mołdawii;
14:59: Panel dyskusyjny na temat rozszerzenia UE z udziałem Edi Ramy z Albanii, Hristijana Mickoskiego z Macedonii Północnej i Filipa Ivanovicia z Czarnogóry;
16:00: Rozmowa o Europie z Martą Kos;
16:24: Ring z udziałem europosłów Davida McAllistera i Marca Botengi;
16:53: Rozmowa o Europie z prezydentem Serbii Aleksandarem Vučiciem.