W czwartek premier Litwy Gitanas Paluckas ogłosił dymisję po serii skandali korupcyjnych ujawnionych w śledztwach dziennikarskich i pod presją własnej partii. W rozmowach z Euronews eksperci komentują jego rezygnację i prognozują, jak skandal wpłynie na przyszłość polityczną kraju.
REKLAMA
Gitanas Paluckas ogłosił swoją rezygnację w czwartek po serii podejrzanych interesów, które doprowadziły do śledztwa medialnego.
Śledztwo ruszyło po tym, jak litewski milioner Tautvydas Barštys zamieścił na Facebooku zdjęcie premiera trzymającego złowionego karpia. Z pozoru błaha publikacja zwróciła uwagę dziennikarzy śledczych, którzy zaczęli badać powiązania Paluckasa z biznesmenem.
Śledztwa dotyczyły przeszłości finansowej premiera, ujawniając coraz więcej podejrzanych interesów.
W jednym z raportów stwierdzono, że Garnis, spółka współwłasnością Paluckasa, otrzymała preferencyjną pożyczkę w wysokości 200 000 euro od litewskiego banku rozwoju ILTE, gdy premier już piastował urząd.
W toku krajowych śledztw prowadzonych przez instytucje nadzorcze zarzucono konflikt interesów, ponieważ Paluckas nie wycofał się z podejmowania decyzji na szczeblu rządu dotyczących ILTE. W jednym z doniesień medialnych Garnis został oskarżony o bycie przykrywką do przekazania pożyczki innej firmie.
W ciągu dwóch tygodni litewska Służba Śledcza ds. Przestępstw Finansowych (FNTT), Specjalna Służba Śledcza (STT) oraz Główna Komisja Etyki Urzędniczej (VTEK) wszczęły dochodzenia w sprawie możliwych naruszeń etyki popełnionych przez Paluckasa. Bank ILTE również wszczął własny audyt wewnętrzny.
Pojawiły się też nowe zarzuty dotyczące nieujawnionych wcześniej powiązań finansowych Paluckasa. Media przypomniały jego kontrowersyjną przeszłość – w 2009 roku został skazany za nadużycie władzy, gdy kierował administracją Wilna. Sprawa dotyczyła zamówienia usług deratyzacyjnych i przeszła do historii jako „afera szczurza”.
Paluckas znalazł się wówczas pod coraz większą presją ze strony własnej partii, opinii publicznej oraz prezydenta Litwy Gitanasa Nausėdy, by ustąpił ze stanowiska.
Prezydent Litwy wcześniej dał premierowi dwa tygodnie na publiczne odniesienie się do zarzutów lub rezygnację. Presja jednak nie malała. Choć Paluckas utrzymuje, że w czasie urzędowania nie dopuścił się żadnych nieprawidłowości, w czwartek złożył rezygnację.
„Widząc, jak podsycane skandale paraliżują pracę rządu, uznałem, że nie mogę narażać koalicji i gabinetu na bycie zakładnikami tych spraw. Dlatego zdecydowałem się na szybką i jednoznaczną decyzję” – oświadczył Paluckas w komunikacie swojej partii.
„Mimo mojego odejścia będę bronił swojego imienia i oczekuję wyników toczącego się śledztwa, które – jestem pewien – oddzieli fakty od insynuacji” – dodał.
„Nowy premier będzie musiał powołać nowy gabinet, który następnie musi zostać zatwierdzony przez prezydenta. Możliwe są też zmiany na stanowiskach ministerialnych” – ocenił w rozmowie z Euronews dr Mažvydas Jastramskis z Uniwersytetu Wileńskiego.
Choć ekspert przyznaje, że wizerunek partii Paluckasa „został w pewnym stopniu nadszarpnięty”, dodał, że ostateczny wynik śledztwa „pokazuje odporność litewskiej demokracji i mediów”.
„Ostatecznie premier nie zdołał utrzymać się u władzy, a rozliczalność zwyciężyła” – stwierdził.
Z kolei dr Ignas Kalpokas z Uniwersytetu Witolda Wielkiego uważa, że rezygnacja Paluckasa pokazuje siłę dziennikarstwa śledczego, ale nie wywołała znaczącej mobilizacji społecznej. „Było kilka protestów przeciwko premierowi, ale nie miały masowego charakteru. Myślę, że ostatecznie jego odejście wynikało głównie z wyników śledztwa i nalotów na firmy powiązane z jego rodziną, co sprawiło, że stał się obciążeniem dla własnej partii” – stwierdził.
Paluckas kierował rządem od grudnia ubiegłego roku, obejmując urząd po październikowych wyborach. Do czasu wyłonienia nowego kandydata jego obowiązki będzie pełnił Mindaugas Sinkevičius, burmistrz rejonu Jonava.
Wśród możliwych następców wymienia się wiceprzewodniczącego Sejmu Juozasa Olekasa i minister pracy Ingę Ruginienė, jednak eksperci wskazują, że skład nowej koalicji pozostaje niewiadomą.
„Litewska polityka jest bardzo spolaryzowana. W przeciwieństwie do Niemiec, gdzie wielkie koalicje są możliwe, u nas wrogość między ugrupowaniami mocno ogranicza potencjalne porozumienia” – wyjaśnił Kalpokas. „To poważnie zawęża wybór nowego premiera i skład przyszłego rządu” – dodał.