Protesty wybuchły w środę po aresztowaniu burmistrza Stambułu Ekrema Imamoglu i potenacjalnie głównego rywala Erdogana w przyszłych wyborach prezydenckich w Turcji.
REKLAMA
Tłumy zebrały się przed ratuszem w Stambule podczas piątej z rzędu nocy protestów.
Wcześniej w niedzielę sąd formalnie aresztował Imamoglu pod zarzutem korupcji.
Jest on także podejrzewany o kierowanie organizacją przestępczą, przyjmowanie łapówek, wymuszenia, nielegalne rejestrowanie danych osobowych i ustawianie przetargów.
Prokuratorzy zarzucają również Imamoglu wspieranie zdelegalizowanej w Turcji i uznawanej za terorystyczną Partii Pracujących Kurdystanu (PKK), ale ten zarzut nie został dołączony do długiej listy innych, z powodu których został aresztowany.
Służby uznały bowiem, że „mimo silnych podejrzeń o udzielanie pomocy zbrojnej organizacji terrorystycznej przez Imamoglu, oraz jako, że już zdecydowano o jego aresztowaniu za przestępstwa finansowe, aresztowanie na bazie tego zarzutu nie jest na tym etapie konieczne”.
Burmistrz Stambułu został przetransportowany do więzienia w Silivri, na zachód od Stambułu. Kolejnych czterdzieści siedem osób również trafiło do więzienia w oczekiwaniu na proces, w tym jego kluczowy współpracownik oraz dwaj burmistrzowie dzielnic – Murat Calik i Resul Emrah Sahan – reprezentujący stambulskie prowincje Beylikduzu i Sisli.
Tureckie ministerstwo spraw wewnętrznych ogłosiło później, że Imamoglu został zawieszony w pełnieniu obowiązków burmistrza i jest to „środek tymczasowy”. Jego zastępca zostanie wybrany w drodze wyborów wewnętrznych w radach miejskich, gdzie ugrupowanie Imamoglu - Partia Ludowa Republiki (CHP) - ma większość.
Piąta noc protestów
Tysiące osób codziennie biorą udział w demonstracjach, domagając się natychmiastowego uwolnienia burmistrza. Oskarżają także prezydenta Recepa Tayyipa Erdoğana o celowe atakowanie Imamoglu z powodów politycznych.
Imamoglu, uznawany za kluczowego rywala politycznego Erdoğana, miał zostać nominowany na kandydata na prezydenta swojej partii ( CHP) podczas pierwszych prawyborów partii w niedzielę. Kolejne wybory prezydenckie w Turcji zaplanowane są na 2028 rok.
Doszło do zamieszek, a protestujący rzucalii race i kamienie w policję, która odpowiedziała rozpylaniem gazu pieprzowego, by rozproszyć tłum.
Aresztowania miały miejsce dzień po tym, jak setki tysięcy osób protestowało przed sądem, w którym Imamoglu był przesłuchiwany w sobotę.
Turecki minister spraw wewnętrznych Ali Yerlikaya powiedział, że 323 osoby zostały zatrzymane podczas sobotnich protestów i zapowiedział politykę „zerowej tolerancji” wobec tych, którzy zagrażają "spokojowi i bezpieczeństwu obywateli” oraz "prowokują lub wywołują chaos”.
Odpowiedź Erdogana
W sobotę, zaledwie kilka godzin przed formalnym aresztowaniem Imamoglu przez sąd, Erdogan odniósł się do sytuacji w kraju.
Przemawiając podczas Iftaru – posiłku przerywającego post w czasie świętego miesiąca Ramadanu – Erdogan wezwał CHP, aby nie wywierała presji na turecki system sądowniczy, który prowadzi śledztwo w sprawie możliwych przestępstw związanych z korupcją i terroryzmem.
"Jeśli macie odwagę, pozwólcie działać demokracji i prawu. Jeśli macie odwagę, pozwólcie sądom podejmować decyzje w imieniu tureckiego narodu bez jakiejkolwiek presji" – mówił Erdogan.
Oskrażył również partię swojego potencjalngo konkurenta o podżeganie do przemocy i bezprawia. Podkreślił, że nikt w Turcji nie stoi ponad prawem i dodał, że żadna "uprzywilejowana mniejszość" nie ma prawa popełniać przestępstw.
Prezydent podkreślił, że nie będzie tolerował członków CHP, którzy zakłócają porządek obywatelski i wzbudzają niepotrzebne podziały wśród 86-milionowego narodu.
"Cokolwiek zrobi opozycja, nie opuścimy drogi zdrowego rozsądku, cierpliwości i pokoju. Nasze gminy będą służyć ludziom, nie angażując się w korupcję."
Erdogan skrytykował również CHP i jej przewodniczącego, Ozgura Ozela podkreślając, że ugrupowanie nie będzie uznawane za partię polityczną, dopóki nie pozbędzie się "złodziei i grabieżców”. Ocenił także, że liderzy tej partii są "zaślepieni przez pieniądze".
"Ozel nie powinien szukać złodziei daleko. Są wokół niego" – powiedział Erdogan. Zażądał również, aby CHP odpowiedziała bezpośrednio na zarzuty, zamiast uciekać się do populistycznej retoryki mającej na celu wzbudzenie chaosu.
"Nie potrafią odpowiedzieć na zarzuty w tej sprawie, więc próbują odwrócić uwagę ludzi. Doskonale wiedzą, że wyjdą na jaw kolejne fakty."
Solidarnościowe urny wyborcze
Imamoglu został aresztowany, gdy ponad 1,7 miliona członków opozycyjnej CHP rozpoczęło prawybory prezydenckie. Burmistrz Stambułu był jedynym kandydatem.
Partia postawiła również symboliczne urny wyborcze w całym kraju, aby umożliwić osobom spoza partii wyrażenie wsparcia dla polityka. W niedzielny poranek tłumy gromadziły się, by oddać "głos solidarności” z Imamoglu.
Według stojęcej przy urnie wyborczej w stambulskiej dzielnicy Kadikoy Fusun Erbe "to już nie tylko problem Partii Ludowej Republiki, ale problem tureckiej demokracji. Nie akceptujemy, by nasze prawa były tak łatwo odbierane. Będziemy walczyć do końca."
W momencie protestu w niedzielną noc oddano około piętnastu milionów głosów, z czego nieco ponad trzynaście milionów to osoby spoza partii głosujące na znak solidarności.
W poście napisanym z więzienia w Silivri i opublikowanym w mediach społecznościowych Imamoglu pochwalił wynik podkreślając, że ludzie powiedzieli Erdoganowi "dość". "Ta urna wyborcza dotrze [do niego], a naród wymierzy jego administracji policzek, którego nigdy nie zapomni.”
Historia spraw karnych Imamoglu
Przed ostatnim aresztowaniem Imamoglu był poddawany wielu postępowaniom karnym, które mogły skutkować wyrokami więzienia i zakazem pełnienia funkcji publicznych. Obecnie burmistrz odwołuje się od wyroku z 2022 roku za znieważenie członków Tureckiej Najwyższej Rady Wyborczej.
Wcześniej w tym tygodniu Uniwersytet Stambulski unieważnił jego dyplom, powołując się na nieprawidłowości związane z przeniesieniem z prywatnego uniwersytetu na północy Cypru w 1990 roku.
Jeśli decyzja zostanie utrzymana, bedzie skutkowała de facto zakazem kandydowania na prezydenta. Zgodnie z tureckim prawem, kandydaci muszą posiadać wykształcenie wyższe. Imamoglu planuje odwołać się również od tej decyzji.
Reakcje na aresztowanie
"Szczerze mówiąc, w imieniu naszego systemu prawnego czujemy się zawstydzeni” – powiedział burmistrz Ankary Mansur Yavas, również członek CHP.
Lider CHP Ozgur Ozel powiedział, że aresztowanie Imamoglu przypomina "metody włoskiej mafii". Przemawiając w ratuszu w Stambule dodał, że "Imamoglu jest z jednej strony w więzieniu, a z drugiej strony na drodze do prezydentury."
Rada Europy, która koncentruje się na promowaniu praw człowieka i demokracji ostro skrytykowała decyzję i zażądała natychmiastowego uwolnienia Imamoglu.
Rząd Niemiec określił aresztowanie burmistrza jako "poważny cios dla demokracji w Turcji" dodając, że "rywalizacja polityczna nie może odbywać się za pomocą sądów i więzień."