Prowadzenie firmy to zajęcie pełne ryzyka i korzyści, a niektóre kraje europejskie stwarzają większe ryzyko dla przedsiębiorców niż inne.
Firmy są niezbędne do tworzenia miejsc pracy. Więcej przedsiębiorstw oznacza większe zatrudnienie i silniejszą gospodarkę. Ale cykl życia firmy jest bardzo dynamiczny. Biznesy cały czas się otwierają i zamykają.
Według Eurostatu w 2023 r. Unia Europejska miała ponad 33 miliony aktywnych przedsiębiorstw. W tym roku powstało 3,5 miliona nowych firm, a 2,8 miliona zostało zamkniętych. Odpowiada to wskaźnikowi urodzeń wynoszącemu 10,5% i wskaźnikowi zgonów wynoszącemu 8,5%. Innymi słowy, w UE więcej firm otworzyło niż zamknęło swoje podwoje.
Wskaźniki te różnią się jednak znacznie w zależności od kraju. Które kraje odnotowały zatem najwyższy wskaźnik narodzin i zgonów firm? A co ważniejsze, gdzie w Europie więcej firm otwierało się niż zamykało?
Wskaźniki narodzin przedsiębiorstw wahały się od 6,2% w Austrii do 19,6% na Litwie. Na Malcie, w Portugalii, Estonii i Francji wskaźniki narodzin również przekraczały 14%.
Oprócz Austrii, w Danii, Włoszech, Szwecji i Belgii, w Niemczech i Grecji odnotowano najniższe wskaźniki narodzin przedsiębiorstw, wszystkie poniżej 9%.
Wskaźniki zgonów w przedsiębiorstwach wahały się od 2,6% na Węgrzech do 27,5% w Estonii. Wskaźnik ten przekroczył również 15% w Irlandii, Bułgarii i na Litwie.
Poza Węgrami, Grecja, Holandia, Austria i Chorwacja odnotowały najniższe wskaźniki umieralności przedsiębiorstw.
Porównanie wskaźników narodzin i zgonów
"Różnica między wskaźnikami narodzin i zgonów przedsiębiorstw jest kluczowym wskaźnikiem witalności gospodarczej, odzwierciedlającym skuteczność odnawiania się gospodarek poprzez twórczą destrukcję" - powiedział Euronews Business prof. Jun Du z Aston Business School.
Spośród 31 krajów, wskaźnik zgonów był wyższy niż wskaźnik urodzeń w ośmiu. Wśród tych ośmiu krajów, Estonia odnotowała największą ujemną różnicę, wynoszącą 13,2 punktu procentowego, co oznacza, że prawie dwa razy więcej firm zostało zamkniętych niż otwartych (23 544 vs. 45 389).
Różnica wyniosła również 5,8 punktu procentowego w Bułgarii i 4,8 punktu procentowego w Irlandii.
Du zauważył, że kraje z ujemnymi wskaźnikami zazwyczaj stoją w obliczu powiązanych ze sobą wyzwań: upadku tradycyjnych gałęzi przemysłu bez wystarczającego pojawienia się nowych sektorów; barier regulacyjnych i administracyjnych utrudniających wejście na rynek; ograniczonego dostępu do finansowania; starzejącego się społeczeństwa tłumiącego zapał do przedsiębiorczości; oraz rosnącej koncentracji rynku, która pozwala operatorom zasiedziałym utrudniać nowym podmiotom wejście na rynek.
Z kolei Malta odnotowała największą dodatnią różnicę, wynoszącą 10,5 punktu procentowego. Oznacza to, że około 2,5 razy więcej firm zostało otwartych niż zamkniętych (9 669 vs. 3 726).
Różnica przekraczała również 5 punktów procentowych w Chorwacji, na Węgrzech, Łotwie, w Norwegii, Portugalii, Rumunii i Grecji.
Dynamiczne struktury gospodarcze
Jun Du zwrócił uwagę, że kraje z dodatnimi wskaźnikami mają tendencję do wykazywania kilku wzmacniających się zalet. Obejmują one dynamiczne struktury gospodarcze z rozwijającymi się sektorami usług i technologii, usprawnione regulacje i elastyczne rynki pracy, dobrze rozwinięte systemy finansowe, które ułatwiają przedsiębiorczość, oraz kulturową tolerancję dla podejmowania ryzyka.
Patrząc na liczbę otwieranych i zamykanych firm, Polska odnotowała największą ujemną różnicę, wynoszącą 26 732. Francja odnotowała najwyższą dodatnią różnicę, z 164 420 firmami więcej otwartymi niż zamkniętymi.
Wśród gospodarek "wielkiej czwórki" UE, Niemcy były jedyną gospodarką z ujemnym wskaźnikiem.
"Stwierdzenie [więcej firm otwartych niż rozwiązanych] jest zachęcający, ale rozróżnienie czynników stojących za takimi wynikami prowadzi do mieszanego obrazu" - powiedzieli Euronews Business Giacomo Fersini, starszy doradca ds. polityki gospodarczej w Eurochambres i Ben Butters, dyrektor generalny Eurochambres.
Zauważyli oni, że dane Eurostatu za 2023 r. odzwierciedlają okres naznaczony konsekwencjami wojny Rosji na Ukrainie, związanym z nią kryzysem energetycznym, wycofaniem środków wsparcia związanych z pandemią oraz normalizacją polityki fiskalnej w 2023 r.
"Pomimo tych pesymistycznych ram, dodatnia różnica między narodzinami a zgonami przedsiębiorstw w wielu państwach członkowskich UE odzwierciedla odporność europejskich MŚP w obliczu przeciwności gospodarczych oraz wpływ ukierunkowanego wsparcia publicznego i ułatwionego dostępu do finansowania" - dodali Fersini i Butters.
Dostosowania po pandemii
Eksperci Eurochambres wyjaśnili, że po pandemii wiele firm w UE zostało zamkniętych lub zmieniło swoją klasyfikację, co może pomóc wyjaśnić, dlaczego w niektórych krajach było więcej zamknięć niż otwarć.
Na wskaźniki mogą mieć również wpływ opóźnienia administracyjne w rejestracji nowych przedsiębiorstw.
Fersini i Butters podkreślili, że kraje z silnymi ekosystemami wsparcia przedsiębiorczości mają tendencję do obserwowania wyższych wskaźników urodzeń i niższej śmiertelności wśród młodych firm.
Zdrowy krajobraz dla nowych firm często obejmuje aktywne izby handlowe i przemysłowe, skuteczne i niebiurokratyczne procedury rejestracji oraz ramy upadłościowe, które umożliwiają szybkie ponowne wejście na rynek. Inne środki wsparcia obejmują proaktywne publiczno-prywatne mechanizmy wsparcia dla MŚP i solidne ramy finansowania start-upów.