Według najnowszego raportu przeprowadzanego przez Europejską Agencję Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (EU-OSHA), ogólny stan zdrowia polskich pracowników jest jednym z najgorszych w Europie.
W badaniach sondażowych wykonanych przez EU-OSHA aż 59 procent Polaków podaje, że odczuwa przemęczenie związane z pracą, 47 procent skarży się na bóle głowy i oczu a 39 na mięśni i stawów, oraz 41 procent twierdzi, że odczuwa stres, stany lękowe lub depresyjne związane z pracą. Są to jedne z najgorszych notowań w Europie i znacząco poniżej europejskich średnich.
O sytuacji pracowników w Polsce, redakcja Euronews rozmawiała z Markiem Szymaniakiem, autorem książek reporterskich o sytuacji pracowników w Polsce takich jak Urobieni i Zapaść.
„Negatywne trendy niestety na nowo powracają” – mówi Szymaniak. „Na prowincji na przykład widzimy kolejne zwolnienia grupowe a bezrobocie wzrasta w regionach oddalonych od metropolii. […] Polacy pracują po godzinach, pracują jak są chorzy, pracują nawet na L4. To jest smutną normą”.
Polska co prawda nie jest wyjątkiem, gdyż według międzynarodowych badań sytuacje pracowników pogarszają się na całym świecie, jak podaje na przykład Global Rights Index. Polska jednak znacząco odstaje od średnich światowych i europejskich. Warunki pracy w Polsce są również jednymi z najgorszych w Europie.
46 procent Polaków żyje od pensji do pensji a według Indeksu Jakości, Polska oferuje drugie najgorsze warunki zatrudnienia w Unii Europejskiej, w kategoriach takich jak jakość dochodów, bezpieczeństwo pracy, balans między życiem prywatnym i profesjonalnym etc.
Według raportu OSHY, to szczególnie w Polsce złe warunki pracy odbijają się na zdrowiach naszych pracowników.
“Koszt tego jest ogromny i to nie tylko koszt ludzki” – mówi Szymaniak
To mogą być oczywiście względy zdrowotne. Pogarsza się nasze zdrowie, nasz wzrok, nasze odczucie dobrostanu i kwestie psychiczne”.
„Ale też z drugiej strony wpływa to też na relacje rodzinne, bo jeśli dużo pracujemy, to nie mamy czasu dla bliskich. Wpływa to na to, jak wygląda nasz dzień po pracy bo nie mamy czasu na to, aby się zrelaksować, być aktywnym czy uprawiać sport. To już też wpływa na poziom stresu i nasze zdrowie, więc to ma wielowymiarowe konsekwencje”.
Technologia w miejscu pracy
Jednym z wymiarów badanych przez EU-OSHA jest też postęp cyfryzacji miejsca pracy oraz wdrażanie nowych technologii. Ponad 90 procent pracowników polega w pracy na urządzeniach potrzebujących dostępu do Internetu. Liczba pracowników, która w pracy ma styczność z nowoczesną technologią komputerową takich jak sztuczna inteligencja, jest również wysoka. To aż 30 procent ankietowanych.
„Nie jest tak, że coś jest tylko czarne bądź białe” – mówi Szymaniak odnosząc się do potencjalnych korzyści i zagrożeń związanych z wdrażaniem technologii do miejsc pracy.
„Ale już teraz istnieje duże nierówności na polskim rynku pracy i myślę, że technologia wdrażana w bezrefleksyjny sposób może te nierówności tylko pogłębiać”.
Szymaniak twierdzi, że osoby, które wykorzystają potencjał nowych technologii będą czerpali z tego korzyści – „Dzięki temu będą więcej zarabiać, osiągać lepsze pozycje”.
Ale jest też druga strona medalu. „Jednocześnie będzie rosła przepaść między tymi, którzy są przez te technologie wykorzystywani, przez które tracą prawa, swoje pracownicze prawo do urlopu, prawo do L4, jakieś zabezpieczenia społecznego na przyszłość, emerytury”.
Szymaniak podaje przykład pracy przez aplikacje – „Mnóstwo osób pracuje w Polsce przez aplikacje, nie tylko jak kurierzy albo dostawcy, ale są to też już prace w magazynach, na przykład tylko na jeden dzień. Taki model zmienia to, że pracownik nie jest przywiązany do przedsiębiorstwa. Wskutek tego traci wiele swoich podstawowych praw”.
„Więc coś, co jest opisywane jako innowacja, nowoczesność, jest naprawdę czymś, co nas cofa pod względem praw pracowniczych”.
Potencjału na zmianę tej sytuacji autor niestety nie widzi.
„W złych warunkach nie-Polacy chcą pracować. Mamy napływ imigrantów z różnych krajów, którzy tę lukę po prostu wypełniają. A pracodawcy nie muszą więc za wiele zmieniać w swoim modelu biznesowym. Wciąż mogą opierać się na taniej pracy, bo rezerwowa siła robocza jest po prostu na bieżąco dostarczana”.
„A pracownicy, którzy przyjeżdżają nie mają nawet świadomości tego, że chronią ich jakieś prawa”.