Globalne systemy edukacji pozostają w tyle za rozwojem technologii. Liderzy w Dosze ostrzegli, że zmiany w klasach zachodzą szybciej, niż szkoły są w stanie im sprostać.
Sztuczna inteligencja (AI) coraz szybciej trafia do klas na całym świecie, a liderzy edukacji zgromadzeni w Dosze przekazali jasny komunikat: nowe technologie powinny pogłębiać proces uczenia, a nie osłabiać ludzki fundament edukacji.
Do stolicy Kataru przyjechały tysiące decydentów, badaczy, nauczycieli i ekspertów technologicznych na 12. edycję Światowego Szczytu Innowacji w Edukacji, znanego jako WISE. Wydarzenie zgromadziło uczestników z ponad 100 krajów, aby debatować, jak systemy mogą dostosować się do szybkich zmian technologicznych, chroniąc zarazem równość i wartości humanistyczne.
Od ambicji do szkolnej rzeczywistości
Jednym z głównych tematów szczytu było, jak skalować narzędzia AI w realnych systemach edukacji, a nie w odizolowanych pilotażach. Podczas wysokiego szczebla okrągłego stołu poświęconego rozszerzaniu zastosowań AI w nauczaniu ostrzegano, że słabe zarządzanie danymi, brak szkoleń dla nauczycieli i słabe dopasowanie do krajowych programów nauczania mogą szybko zamienić innowację w nierówności.
Prelegenci podkreślali, że realny wpływ zależy od zaufania nauczycieli i zgodności kulturowej, a nie tylko od technicznej finezji. Zwracali uwagę, że narzędzia projektowane z dala od szkolnych realiów często zawodzą, gdy trafiają do przepełnionych szkół i niedoinwestowanych systemów.
Mana Mohammad Al‑Ansari, dyrektor ds. wzmocnienia ekonomicznego i edukacji w organizacji Education Above All, powiedział: „AI ma podążać za człowiekiem, a nie go wyprzedzać”.
Systemy pod globalną presją
Podczas szczytu przedstawiono nowe ustalenia z programu Global Education Monitoring UNESCO. Podkreślono rosnące nierówności w dostępie cyfrowym i finansowaniu edukacji na świecie. Badania wskazują na narastającą presję na systemy zmagające się z konfliktami, wysiedleniami i zakłóceniami klimatycznymi.
Osobny, arabskojęzyczny panel dotyczył edukacji w regionach dotkniętych konfliktami. Skupiono się na działaniach prowadzonych przez społeczności oraz lokalnych strategiach odporności. Dyskusja podkreślała, że edukacja coraz częściej ma pełnić rolę siły stabilizującej i narzędzia długofalowej odbudowy.
Zawody przyszłości projektowane, zanim powstaną
Poza AI sesje dotyczyły zaawansowanych technologii i komputerów kwantowych, pytając, jak edukacja może przygotować uczniów do branż, które jeszcze w pełni nie istnieją. Eksperci ostrzegali, że tradycyjne ścieżki szkolne i akademickie są zbyt wolne, by nadążyć za tempem przemian technologicznych.
Shahin Aman, dyrektor ds. rzecznictwa w WISE, powiedział: „U podstaw dzisiejszej edukacji powinny leżeć wartości humanistyczne”. Rozmowa podkreślała przejście od reaktywnych modeli edukacji do przewidywania potrzeb i kształtowania umiejętności z myślą o przyszłości.
Badacz Google Matthew Kam mówił podczas szczytu, że „zawody przyszłości nie pojawią się same”. Jego zdaniem systemy muszą aktywnie przewidywać nowe role i szkolić uczniów, zanim staną się powszechne. Rozmowa podkreślała rosnące odejście od reaktywnych modeli edukacji na rzecz przewidywania i rozwoju umiejętności ukierunkowanych na przyszłość.
Nauczyciele pozostają filarem edukacji
Mimo koncentracji na zaawansowanych technologiach wiele rozmów prowadziło do tego samego wniosku: nauczyciele pozostają kluczowi dla każdej udanej reformy. Panele o AI w rozwoju zawodowym ostrzegały, że narzędzia cyfrowe zawodzą bez silnego przywództwa instytucjonalnego i wspierających ram politycznych.
Dr Margo Tripsa z Education Development Institute przy Qatar Foundation powiedziała: „Samymi kursami nie utrzymamy impetu. Potrzebujemy struktury, przywództwa i wsparcia politycznego”. Prelegenci ostrzegali, że źle zaprojektowane systemy mogą pogłębiać nierówności edukacyjne, zamiast je zmniejszać.
W centrum uwagi: globalna nagroda wręczona przez szejkę Mozę
Szczyt zakończył się międzynarodowym uhonorowaniem innowatorów w edukacji. Szejka Moza bint Nasser, przewodnicząca Qatar Foundation, wręczyła WISE Prize for Education. Nagroda, jedna z najważniejszych na świecie w dziedzinie edukacji, przyznała łącznie 1 mln dolarów globalnym liderom zmiany.
Główna nagroda trafiła do TUMO z Armenii, które na nowo definiuje zajęcia pozaszkolne dzięki edukacji kreatywnej i napędzanej technologią. Drugą nagrodę otrzymało Iqrali.jo z Jordanii, platforma wzmacniająca umiejętność czytania i pisania po arabsku u dzieci poprzez zaangażowanie rodziców, a trzecią Darsel ze Stanów Zjednoczonych za tutoring z matematyki oparty na AI, zaprojektowany dla środowisk o słabym dostępie do sieci.
Ostrzeżenie na zakończenie
Laureat Nagrody Nobla Abhijit Banerjee zakończył szczyt przypomnieniem, że sama technologia nie naprawi systemów edukacji. „Każde dziecko może się uczyć, jeśli spotkamy je tam, gdzie jest”, mówił, ostrzegając, że źle zaprojektowane narzędzia grożą zastąpieniem pogłębionego uczenia się prostymi skrótami.
Ustępujący dyrektor generalny WISE, Stavros Yiannouka, nazwał edukację „głęboko ludzkim przedsięwzięciem”, nawet w świecie potężnych, nowych narzędzi cyfrowych. Jego następczyni, dr Asyia Kazmi, stwierdziła, że świat wchodzi w czas „wielkiej obietnicy”, ale też „wielkiego zagrożenia”, jeśli innowacje nie będą kierowane wyraźnymi wartościami humanistycznymi.