Popyt na leki odchudzające nieustannie rośnie. Popularność zastrzyków na odchudzanie sprawia, że specyfiku - początkowo stosowanego jedynie przez cukrzyków zaczyna brakować w aptekach. Debata o poważnych skutkach ubocznych przyjmowania leku dopiero się rozpoczyna.
REKLAMA
Od Włoch po Grecję i Portugalię, pozarejestracyjne stosowanie leków GLP-1, takich jak Ozempic i Mounjaro w celu utraty wagi, tworzy dynamicznie rozwijający się rynek prywatny - i dylemat związany ze zdrowiem publicznym.
W ciągu zaledwie kilku lat Europa była świadkiem bezprecedensowej zmiany w sposobie postrzegania i stosowania jednej klasy leków - tak zwanych agonistów receptora GLP-1. Pierwotnie opracowane w celu leczenia cukrzycy typu 2, te leki do wstrzykiwań napędzają obecnie wielomiliardowy przemysł odchudzania, napędzany popytem prywatnym, szumem w mediach społecznościowych i lukami regulacyjnymi. Nowa "histeria odchudzania" rozpoczęła się w Stanach Zjednoczonych, gdzie ceny leków pozostają najwyższe, ale ludzie nadal są skłonni płacić 1300 USD miesięcznie bez ubezpieczenia. Tendencja ta eksploduje teraz w Europie i nie ogranicza się do osób z chorobami i otyłością, ale rozprzestrzenia się na tych, którzy szukają nowego podejścia do uzyskania ciała gotowego na plażę. Ale jaką cenę jesteśmy skłonni zapłacić za wymarzone ciało w całej Europie?
Włochy: Dziesięciokrotny wzrost wydatków
Włoski prywatny rynek leków GLP-1 eksplodował w 2024 roku, osiągając oszałamiającą kwotę 26 miliardów euro w globalnych wydatkach na leki przeciw otyłości, co stanowi ponad dziesięciokrotny wzrost w porównaniu do 2020 roku. Według Pharma Data Factory (PDF), prywatne wydatki na agonistów GLP-1 podwoiły się z 52 milionów euro w 2023 roku do ponad 115 milionów euro w 2024 roku.
Wzrost ten wynika z rosnącego trendu: pozarejestracyjnego stosowania leków przeciwcukrzycowych w celu utraty wagi. Ponieważ takie stosowanie nie jest obecnie objęte włoską krajową służbą zdrowia, większość wydatków pochodzi bezpośrednio z kieszeni pacjentów.
Widoczne są jednak zmiany na poziomie politycznym. Niedawna ustawa nr 741, która oficjalnie uznaje otyłość za chorobę przewlekłą, może utorować drogę do przyszłej refundacji w ramach włoskich przepisów dotyczących podstawowych poziomów opieki ubezpieczeniowej (LEA). Na razie jednak recepty są zazwyczaj ograniczone do specjalistów i często wymagają dowodu wysokiego wskaźnika masy ciała lub warunków związanych z cukrzycą.
Grecja: Rosnący popyt, surowe zasady
Zjawisko to znajduje odzwierciedlenie w Grecji, gdzie wykorzystanie leków przeciw otyłości wzrosło o 82,5% w 2024 r., przy łącznych wydatkach w wysokości 93 mln EUR . Popularność Ozempic gwałtownie wzrosła, a rynek rozszerzył się o Mounjaro, wprowadzony w listopadzie 2024 roku.
Pomimo entuzjazmu konsumentów, greckie przepisy pozostają jednymi z najsurowszych w Europie. Przepisywanie tych leków na otyłość jest technicznie zabronione, z wyjątkiem przypadków zagrażających życiu. Lekarze muszą udowodnić diagnozę cukrzycy, aby je przepisać, co sprawia, że legalne recepty na odchudzanie są prawie niemożliwe za pośrednictwem oficjalnych kanałów.
Jednak sztywność przepisów nie spowolniła rozwoju podziemia. Ponieważ sprzedaż Mounjaro osiąga obecnie 12 000 sztuk miesięcznie, oczekuje się, że obniżki cen - takie jak 23% spadek ogłoszony przez Pharmaserve-Lilly w lutym - jeszcze bardziej przyspieszą rozprzestrzenianie się leku, niezależnie od tego, czy jest on legalny, czy nie.
Portugalia: Rynek bez refundacji
W Portugalii zjawisko leków odchudzających jest nowsze, ale nie mniej intensywne. Tylko w pierwszych czterech miesiącach 2025 r. portugalscy konsumenci wydali prawie 20 mln euro na zastrzyki na bazie GLP-1, takie jak tirzepatyd (Mounjaro) i semaglutyd (Wegovy) - z których oba są oficjalnie zatwierdzone do leczenia otyłości.
W ciągu zaledwie dwóch miesięcy 2024 r. sprzedano ponad 10 000 sztuk tirzepatydu, podczas gdy Wegovy, wprowadzony w kwietniu 2025 r., osiągnął sprzedaż 6 800 sztuk w ciągu jednego miesiąca. Ponieważ każdy zastrzyk Wegovy kosztuje 244,80 EUR, trend ten nie wykazuje oznak spowolnienia.
Ozempic, choć nie został oficjalnie zatwierdzony do odchudzania, jest nadal szeroko stosowany poza wskazaniami. Jego popularność doprowadziła do niedoborów magazynowych w aptekach i zmusiła Infarmed - krajowy urząd ds. leków - do rozpoczęcia audytów obiegu leków we współpracy z Europejską Agencją Leków.
Kwestią sporną pozostaje refundacja. Pomimo rosnącego zainteresowania i wykorzystania, Portugalia nadal nie subsydiuje zastrzyków przeciw otyłości, a cały koszt ponoszą osoby fizyczne - wiele z nich motywowanych kulturą influencerów i przemianami celebrytów.
Hiszpania: Rynek w ogniu
Według danych firmy konsultingowej IQVIA udostępnionych El Confidencial Digital, hiszpański rynek farmaceutyczny odnotował obrót lekami odchudzającymi przekraczający 484 mln euro w 2024 r., co stanowi wzrost o 65% z 293 mln euro w 2023 roku. Liczba sprzedanych jednostek wzrosła z 3,2 mln do 4,8 mln, odzwierciedlając ponad 50% wzrost wolumenu.
Jednak pomimo tego gwałtownego wzrostu, Międzyresortowa Komisja ds. Cen Leków i Produktów Zdrowotnych nie śledzi publicznie wydatków na leki przeciw otyłości. Wiadomo natomiast, że ogólne wydatki Hiszpanii na leki w sprzedaży detalicznej wynoszą 412 euro na mieszkańca, czyli o 21% poniżej średniej UE wynoszącej 500 euro, zgodnie z raportem o wydatkach farmaceutycznych z 2024 roku.
W Hiszpanii ceny leków refundowanych ze środków publicznych są ustalane przez Ministerstwo Zdrowia, a leki przeciw otyłości muszą być przepisywane i nadzorowane przez specjalistów. Ta bariera regulacyjna ma na celu zapewnienie właściwego stosowania - ale ogranicza również dostęp, zwłaszcza że popyt publiczny rośnie szybciej niż dostosowuje się polityka.
Niemcy: Rosnący popyt, ograniczony dostęp
W Niemczech popyt na leki odchudzające, takie jak Wegovy i Mounjaro, szybko rośnie - jednak zasięg publiczny pozostaje ograniczony. Te leki GLP-1 mogą kosztować nawet 300 euro miesięcznie, a dla większości ludzi rachunek jest opłacany z własnej kieszeni.
Zgodnie z prawem, niemiecki publiczny system ubezpieczeń zdrowotnych wyklucza leki stosowane wyłącznie w celu utraty wagi, klasyfikując je jako zabiegi związane ze stylem życia. Pojawiają się jednak wyjątki. Na początku 2024 r. władze sprawiły, że Wegovy kwalifikuje się do refundacji - ale tylko w przypadkach, gdy otyłość stwarza poważne ryzyko sercowo-naczyniowe.
Pomimo tych ograniczeń rynek kwitnie. Oczekuje się, że sprzedaż leków GLP-1 w Niemczech wzrośnie ponad dwukrotnie do 2030 r., osiągając ponad 700 mln euro. Ponieważ ponad połowa dorosłej populacji ma nadwagę, rośnie presja na decydentów politycznych, aby rozszerzyć dostęp. Na razie debata trwa - między kosztami, zdrowiem publicznym i tym, kto powinien skorzystać z tych potężnych nowych leków.
Polska: łatwy dostęp za pośrednictwem telemedycyny
Podczas gdy niektóre kraje ograniczają dostęp, Polska oferuje zaskakująco otwartą dostępność. Ozempic jest refundowany dla pacjentów z cukrzycą (121,25 PLN / 28 EUR ze zniżką), ale można go również uzyskać za pośrednictwem telemedycyny po zdalnej konsultacji - nawet bez cukrzycy, w zależności od oceny lekarza.
Pełna cena Ozempicu wynosi 404 PLN (94 EUR), a popyt jest wysoki, napędzany rosnącym postrzeganiem leku jako szybkiej ścieżki do utraty wagi.
Francja i Wielka Brytania: Kontrolowane ścieżki refundacji
Francja rozpoczęła formalny przegląd, który może doprowadzić do refundacji Mounjaro w ograniczonych przypadkach otyłości, ale na razie ani Mounjaro, ani Wegovy nie są objęte systemem publicznym.
Dla kontrastu, brytyjski NHS obejmuje oba leki, przy czym kwalifikowalność jest ograniczona do pacjentów skierowanych do specjalistycznych usług kontroli wagi. Wegovy stał się dostępny za pośrednictwem NHS w 2023 r., a Mounjaro został wprowadzony w 2024 r. w ramach ustrukturyzowanych programów.
W całej Europie publiczne systemy opieki zdrowotnej stoją przed coraz większym dylematem. Pierwotnie zaprojektowane do leczenia chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca, systemy te są obecnie obciążone rosnącym popytem na leki odchudzające, takie jak Ozempic, Wegovy i Mounjaro.
Podczas gdy otyłość jest coraz częściej uznawana za chorobę przewlekłą, polityka regulacyjna i refundacyjna nie nadążają za tym zjawiskiem. To niedopasowanie stworzyło rosnący rynek cienia, na którym osoby bez oficjalnej diagnozy płacą z własnej kieszeni. A zakup niektórych z tych leków jest w rzeczywistości tak prosty, jak zakup herbaty detoksykacyjnej. Wystarczy skłamać, kliknąć i zapłacić. A potem modlić się, by to, co przychodzi pocztą, było prawdziwe.