Grupa 11 ministrów zdrowia zaproponowała rozszerzenie zakresu nowych funduszy obronnych UE o leki o krytycznym znaczeniu w op-edzie dla Euronews.
REKLAMA
Ministrowie zdrowia z Belgii, Czech, Cypru, Estonii, Niemiec, Grecji, Łotwy, Litwy, Portugalii, Słowenii i Hiszpanii zaapelowali, aby ustawa o lekach krytycznych, która ma zostać zaproponowana w tym tygodniu, została zintegrowana z szerszymi strategicznymi działaniami UE w zakresie autonomii i bezpieczeństwa, skutecznie umieszczając tę kwestię pod parasolem finansowania obronności.
Propozycja, przedstawiona w op-edzie dla Euronews, ma na celu przekształcenie inicjatywy w pełnowymiarowy program strategiczny wspierany przez fundusze obronne UE.
"Ustawa o lekach krytycznych musi służyć jako solidny instrument. Część jego finansowania powinna zostać włączona do szerszych planów wydatków obronnych UE, w tym mechanizmów finansowych w nowym pakiecie obronnym" - napisali ministrowie.
"W końcu bez podstawowych leków, zdolności obronne Europy są zagrożone" - czytamy w op-edzie.
Posunięcie to ma na celu uzyskanie dostępu do 800 miliardów euro, które Komisja Europejska ma zmobilizować w ciągu najbliższych czterech lat w ramach planu Rearm Europe, którego główne zasady zostały uzgodnione przez przywódców na nadzwyczajnym szczycie UE w zeszłym tygodniu.
Plan przewiduje zwiększenie wydatków na obronę i bezpieczeństwo przez państwa członkowskie UE, co ma zostać ułatwione poprzez aktywację krajowej klauzuli korekcyjnej w ramach unijnego zbioru przepisów fiskalnych - Paktu Stabilności i Wzrostu - która pozwala na zwiększenie wydatków w wyjątkowych okolicznościach.
Dodatkowe 150 mld euro pochodziłoby z nowego unijnego instrumentu obronnego, umożliwiającego Komisji zaciąganie pożyczek na rynkach kapitałowych, emisję obligacji i udzielanie pożyczek państwom członkowskim.
Kwestia europejskiego bezpieczeństwa
Ministrowie twierdzą, że ich propozycja jest zgodna z amerykańską ustawą o produkcji obronnej, która wyznacza łańcuchy dostaw farmaceutycznych jako kwestię bezpieczeństwa narodowego.
Rząd USA wykorzystuje tę ustawę do mapowania krytycznych łańcuchów dostaw farmaceutycznych, identyfikowania słabych punktów i kierowania inwestycji w celu wzmocnienia produkcji krajowej. Pozwala ona również na wydawanie umów priorytetowych, wymagających od dostawców priorytetowego traktowania zamówień rządowych.
"Europa nie może już sobie pozwolić na traktowanie bezpieczeństwa leków jako kwestii drugorzędnej" - podkreślili ministrowie. "Cokolwiek innego byłoby poważnym błędem w obliczeniach - takim, który mógłby zmienić naszą zależność od leków krytycznych w piętę achillesową bezpieczeństwa Europy".
Propozycja ustawy o lekach krytycznych jest kluczowym priorytetem zdrowotnym Komisji i ma na celu zaradzenie poważnym niedoborom podstawowych leków, takich jak antybiotyki, insulina i środki przeciwbólowe, w UE. Koncentruje się ona na lekach, które są trudne do pozyskania lub zależą od kilku producentów, lub krajów.
Oczekuje się, że Komisja przedstawi wniosek we wtorek, po przyspieszonym procesie legislacyjnym, który wzbudził obawy co do braku odpowiedniej oceny skutków.
Op-ed podkreśla, że Europa, niegdyś lider w produkcji farmaceutyków, jest obecnie zależna od Azji w zakresie 60-80 proc. dostaw w tym sektorze. Zależność ta stwarza poważne zagrożenia, szczególnie w przypadku zakłóceń w łańcuchu dostaw podczas kryzysu lub konfliktu.
"Jeśli łańcuch dostaw antybiotyków zostanie przerwany w trakcie eskalacji konfliktu, rutynowe operacje staną się procedurami wysokiego ryzyka, a łatwe do wyleczenia infekcje mogą okazać się śmiertelne" - ostrzegają ministrowie. "Zagraniczne podmioty mogłyby wykorzystać tę zależność, stwarzając poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa Europy".
Wpływ na budżety służby zdrowia
Propozycja ta może mieć również konsekwencje finansowe dla wydatków na zdrowie w Europie, ponieważ los specjalnej puli przeznaczonej na zdrowie w następnym budżecie UE pozostaje niepewny.
Program EU4Health, który został ustanowiony w odpowiedzi na pandemię COVID-19, początkowo otrzymał zastrzyk finansowy w wysokości 5,3 mld euro, co jest znaczącą inwestycją, biorąc pod uwagę, że polityka zdrowotna leży głównie w kompetencjach krajowych.
Jednak ostatnie cięcia budżetowe, w tym realokacja 1 mld euro z EU4Health w celu częściowego sfinansowania pakietu pomocowego dla Ukrainy, wzbudziły obawy w sektorze.
Wczesne plany następnego siedmioletniego budżetu UE sugerują, że jego część dotycząca zdrowia może zostać połączona z innymi funduszami lub nawet całkowicie wyeliminowana.
Proponowany mechanizm pozwoliłby na zwiększenie wydatków na zdrowie przynajmniej na poziomie krajowym poprzez poluzowanie zasad budżetowych UE, umożliwiając wyższe wydatki bez kar.
W praktyce oznaczałoby to, że wydatki na obronność - potencjalnie rozszerzone o krytyczne leki - w wysokości do 1,5 proc. PKB byłyby zwolnione z limitów wydatków UE przez cztery lata.
Okaże się, czy Komisja Europejska i posłowie do PE będą otwarci na przyjęcie sugestii ministrów i włączenie tego podejścia do rozmów legislacyjnych w sprawie przyszłej ustawy o lekach krytycznych.