Plan zwiększenia finansowania zrównoważonych paliw w żegludze i lotnictwie do 2027 r. wynika z faktu, że Unia Europejska nie jest w stanie zdekarbonizować transportu ciężkiego do 2050 roku.
Komisja Europejska ogłosiła plan o wartości 2,9 mld euro mający na celu zwiększenie inwestycji w ekologiczne paliwa do 2027 r., aby ograniczyć emisje dwutlenku węgla z transportu lotniczego i morskiego, które łącznie odpowiadają za około 26,4% emisji w sektorze transportu w UE.
Biorąc pod uwagę wiążący unijny cel klimatyczny, jakim jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. w porównaniu z poziomami z 1990 r., ograniczenie emisji w lotnictwie i transporcie morskim jest zarówno niezbędne, jak i trudne dla wspólnoty.
Samoloty i statki komercyjne są najtrudniejszymi do dekarbonizacji środkami transportu i do dziś są one napędzane głównie paliwami kopalnymi, pomimo przepisów unijnych mających pomóc sektorom żeglugi i lotnictwa w osiągnięciu neutralności klimatycznej.
"Pakiet ma na celu wzmocnienie konkurencyjności Europy przy jednoczesnym zdecydowanym dążeniu do osiągnięcia zerowej emisji netto w przyszłości. Inwestując w rozwój paliw odnawialnych i niskoemisyjnych, sprawiamy, że europejski system transportowy jest czystszy, bardziej odporny i bardziej przystępny cenowo dla obywateli" - powiedział komisarz ds. zrównoważonego transportu i turystyki Apostolos Tzitzikostas.
Władze wykonawcze UE szacują, że około 20 milionów ton zrównoważonych paliw, w tym biopaliw i e-paliw, będzie potrzebnych do 2035 r., aby osiągnąć cele w zakresie ekologicznych paliw dla transportu lotniczego i morskiego. Osiągnięcie tego celu będzie wymagało inwestycji szacowanych na 100 mld euro, stwierdziła Komisja.
Szacuje się, że prawie 3 miliardy euro ogłoszone w środę zostaną wypłacone z wieloletniego budżetu UE, obowiązującego do 2027 r., na inwestycje w odnawialne i niskoemisyjne technologie paliwowe.
Zgodnie z obowiązującym unijnym prawem, sektor morski musi zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych o 2% od 2025 r. w porównaniu do poziomów z 2020 r. Prognozy wskazują, że do 2050 r. żegluga zmniejszy intensywność emisji gazów cieplarnianych o 80%.
Oczekuje się, że sektor lotniczy będzie miał zapewnione 20% zrównoważonego paliwa lotniczego (SAF) - pochodzącego m.in. ze zużytego oleju spożywczego, odpadów rolniczych oraz wychwyconego dwutlenku węgla – na lotniskach w Unii Europejskiej od 2035 roku. Z tego 5% ma stanowić e-SAF, czyli rodzaj syntetycznego paliwa lotniczego wytwarzanego z dwutlenku węgla, wody i energii odnawialnej.
Do roku 2050 zielone paliwa dla lotnictwa muszą stanowić 70% całkowitego zużycia, z czego 35% ma przypadać na e-SAF – syntetyczne paliwo lotnicze wytwarzane z wykorzystaniem dwutlenku węgla, wody i energii odnawialnej.
Jednak, jak podkreśla Komisja Europejska, dostępne i szacowane ilości biopaliw oraz e-SAF są dalekie od zaspokojenia zapotrzebowania na zielone paliwa dla lotnictwa po 2030 roku.
"Same obowiązki regulacyjne nie tworzą jeszcze funkcjonującego rynku SAF i najwyższy czas, abyśmy wspólnie to przyznali oraz podjęli działania na rzecz przyspieszenia rozwoju dostępnego cenowo SAF” – powiedziała w oświadczeniu Ourania Georgoutsakou, dyrektor zarządzająca grupy lobbingowej linii lotniczych Airlines for Europe (A4E).
"Ostatecznie, obniżenie kosztów SAF ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia, że podróże lotnicze pozostaną dostępne dla wszystkich, przy jednoczesnym wzmocnieniu konkurencyjności europejskich linii lotniczych" - stwierdziła Georgoutsakou.
E-paliwa i biopaliwa
Komisja stwierdziła, że ponad 40 projektów produkcji e-paliw jest na etapie planowania, ale żaden z nich nie osiągnął jeszcze ostatecznej decyzji inwestycyjnej.
Wyzwania związane z rozwojem e-paliw są utrudnione ze względu na dostępność, koszt i dojrzałość energii odnawialnej, kwalifikujące się technologie magazynowania i wychwytywania dwutlenku węgla oraz energochłonność związaną z wytwarzaniem zielonego wodoru.
Antony Froggatt, starszy dyrektor ds. lotnictwa, żeglugi i energii w grupie kampanijnej T&E, z zadowoleniem przyjął plan KE i włączenie do niego e-paliw.
"Po raz pierwszy UE opracuje skuteczny instrument finansowy w celu pobudzenia produkcji. UE musi teraz wywiązać się z tych zobowiązań, jeśli ma pomóc w utrzymaniu wiodącej pozycji technologicznej Europy w dziedzinie e-paliw" - powiedział Froggatt.
Pojawiły się obawy dotyczące wykorzystania biopaliw, które zdaniem Froggatta tylko "umniejszyłyby" zobowiązania dotyczące e-paliw.
"Kluczowe jest, aby do aukcji kwalifikowały się tylko e-paliwa, ponieważ nie ma barier rynkowych dla produkcji biopaliw", stwierdził ekspert, odnosząc się do aukcji Europejskiego Banku Wodoru, która ma się odbyć pod koniec roku, z pulą 300 milionów euro na projekty lotnicze i morskie. Jest to część kwoty 2,9 mld euro zaprezentowanej przez Komisję.
Jim Corbett, dyrektor ds. środowiska Światowej Rady Żeglugi (WSC), powiedział, że plan Komisji jest "obiecującym pierwszym krokiem" w kierunku przyspieszenia transformacji energetycznej w żegludze w Europie.
"WSC pragnie współpracować z Komisją, aby zapewnić, że Plan Inwestycyjny na rzecz Zrównoważonego Transportu przełoży się na konkretne środki, które wypełnią lukę kosztową między odnawialnymi paliwami morskimi a konwencjonalnymi paliwami bunkrowymi. Bez tego produkcja i absorpcja utkną w martwym punkcie, pomimo znacznych inwestycji flotowych już poczynionych przez sektor żeglugi liniowej" - czytamy w oświadczeniu.