Niemieckie partie konserwatywne i skrajnie prawicowa AfD prowadzą w przedwyborczych sondażach. Politolodzy są zdania, że Friedrich Merz z CDU prawdopodobnie zostanie kolejnym kanclerzem Niemiec. Wybory odbędą się 23 lutego.
REKLAMA
Już wkrótce Niemcy pójdą do urn w przedterminowych wyborach federalnych. Zadecydują o przyszłości kraju - największego członka Unii Europejskiej i jego najpotężniejszej, choć coraz słabszej, gospodarce na najbliższe cztery lata.
Niespełna dwa tygodnie przed wyborami, Euronews przedstawia przegląd sytuacji, wyjaśniając, dlaczego dojdzie do przedterminowych wyborów, kim są główni pretendenci polityczni na stanowisko kanclerza Niemiec i jakie mają plany na przyszłość.
Początkowo wybory miały odbyć się 28 września, jednak zostały przyspieszone po rozpadzie koalicji trójpartnej, która rządziła Niemcami od 2021 roku pod przewodnictwem kanclerza Olafa Scholza z Partii Socjaldemokratycznej (SPD).
Koalicja SPD, Wolnej Partii Demokratycznej (FDP) oraz Zielonych zakończyła swój byt w obliczu rosnących wyzwań gospodarczych i zagrożeń dla bezpieczeństwa kraju, a także wskutek ideologicznych różnic między partnerami. Kulminacją kryzysu była decyzja Scholza o zwolnieniu ministra finansów Christiana Lindnera z FDP, co było efektem zażartego sporu budżetowego.
Scholz, próbując ustabilizować sytuację, zwołał głosowanie nad wotum zaufania, które zakończyło się jego porażką, uruchamiając tym samym proces prowadzący do przedterminowych wyborów 23 lutego.
Kampania wyborcza, mimo krótkiego czasu trwania, stała się areną intensywnej debaty. Została zdominowana przez tematy dotyczące migracji i bezpieczeństwa, szczególnie po dwóch tragicznych atakach w Magdeburgu i Aschaffenburgu, w których sprawcy pochodzili z Arabii Saudyjskiej i Afganistanu.
Dodatkowo, wniosek skrajnie prawicowej partii Alternatywa dla Niemiec (AfD) po raz pierwszy w historii został przegłosowany w Bundestagu i tym samym wywołał burzliwe protesty w kraju. Mowa o zaostrzonych przepisach dotyczących migracji.
W trakcie tej politycznej gorączki Niemcy borykają się z poważnymi problemami gospodarczymi. Nowy rząd przejmie kraj, którego gospodarka kurczyła się przez dwa lata z rzędu – po raz pierwszy od dziesięcioleci. Dodatkowo, wyzwań dostarczają rosnące koszty energii oraz przemysł samochodowy, który nie nadąża za dynamicznie rosnącym popytem na pojazdy elektryczne.
Kim są główni kandydaci i jakie mają priorytety polityczne?
Friedrich Merz (CDU)
Faworytem w wyborach parlamentarnych jest Friedrich Merz z Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej (CDU).
Z najnowszych badań opinii publicznej wynika, że CDU prowadzi z wynikiem 30%, co daje jej wyraźną przewagę 10 punktów procentowych nad Alternatywą dla Niemiec (AfD), która zajmuje drugie miejsce. Friedrich Merz cieszy się również dużym poparciem jako kandydat na kanclerza, prowadząc w sondażach z wynikiem 32%.
Jego partia kładzie duży nacisk na obniżenie podatków, reformę armii oraz radykalną zmianę przepisów imigracyjnych i azylowych, co wywołało spore kontrowersje w Bundestagu na kilka tygodni przed wyborami.
Merz, były bankier inwestycyjny i były rywal Angeli Merkel w CDU, zaprezentował swoją „Agendę 2030”, której celem jest ożywienie niemieckiej gospodarki. W ramach tego planu proponuje obniżenie podatku dochodowego od osób prawnych do 25% oraz podwyższenie progu dochodowego, od którego zaczyna obowiązywać najwyższa stawka podatkowa, z obecnych 67 000 euro do 80 000 euro.
CDU stawia także na inwestycje w bezpieczeństwo wewnętrzne, proponując m.in. instalację systemów nadzoru w tzw. „obszarach niebezpiecznych”. Merz chce utrzymać wydatki na obronność na poziomie co najmniej 2% PKB, zreformować armię, wprowadzić obowiązkową służbę wojskową, a także kontynuować pomoc dla Ukrainy.
Merz sugeruje, że na realizację części swoich planów mógłby znaleźć środki, zmieniając niemiecki system świadczeń społecznych, w tym rezygnując z wypłat dla dorosłych osób, które wykazują „niechęć do pracy”.
Choć CDU stara się trzymać ograniczenia zadłużenia wynikające z konstytucji, Merz wskazał, że może być gotów do rewizji tych zasad, zwłaszcza jeśli chodzi o zwiększenie wydatków na obronność.
W ostatnich tygodniach CDU uznała imigrację za jeden z głównych priorytetów. Partia przyjęła pięciopunktowy plan, który m.in. wzywa do zawrócenia migrantów z granic Niemiec, co stoi w sprzeczności z ogólnym prawem azylowym UE.
Inne propozycje obejmują zniesienie prawa do łączenia rodzin dla osób objętych ochroną uzupełniającą, deportacje migrantów do Syrii i Afganistanu, odebranie paszportów naturalizowanym Niemcom skazanym za przestępstwa oraz ograniczenie wsparcia dla osób ubiegających się o azyl.
CDU dąży do większej roli Niemiec na arenie międzynarodowej, proponując utworzenie Rady Bezpieczeństwa Narodowego. Partia planuje także zmniejszenie biurokracji w UE i uczynienie jej bardziej konkurencyjną.
Olaf Scholz (SPD)
Partia SPD, kierowana przez ustępującego kanclerza Olafa Scholza, od kilku miesięcy utrzymuje się na trzecim miejscu w sondażach, uzyskując 15% poparcia. Scholz także plasuje się na trzeciej pozycji wśród preferowanych kandydatów na kanclerza, z wynikiem 18% - pokazują najnowsze badania.
Popularność SPD spadła od ostatnich wyborów w 2021 roku, kiedy to partia zdobyła 25% głosów, głównie z powodu niepopularnej i obciążonej licznymi napięciami koalicji rządowej.
W przeciwieństwie do CDU, AfD czy pro-biznesowej FDP, SPD opowiada się za reformą konstytucyjnego hamulca zadłużenia. Partia uważa, że przepis ten mógłby zostać wykorzystany do pobudzenia inwestycji publicznych i rozwoju infrastruktury. Plan zakłada utworzenie funduszu inwestycyjnego o wartości 100 miliardów euro, który wspierałby inwestycje w infrastrukturę oraz zieloną transformację.
SPD proponuje także obniżenie podatków dochodowych dla większości obywateli oraz podwyższenie obciążeń dla najbogatszych. Partia deklaruje, że zamierza utrzymać obecny system ubezpieczeń społecznych, ale jednocześnie chce zwiększyć presję na osoby długotrwale bezrobotne, aby podjęły pracę. Dla pracowników o niskich dochodach SPD proponuje podniesienie krajowej płacy minimalnej z 12,41 euro do 15 euro za godzinę.
W kwestii imigracji partia zaostrzyła swoje stanowisko, proponując szybsze deportacje odrzuconych osób ubiegających się o azyl oraz utrzymanie kontroli granicznych na przejściach lądowych. Jednocześnie SPD chce utrzymać prawo o obywatelstwie, które ułatwia obcokrajowcom uzyskanie niemieckiego paszportu, oraz zmniejszyć bariery dla specjalistów IT i innych profesjonalistów przybywających do Niemiec.
Podczas kampanii Scholz znalazł się pod ostrzałem za opóźnianie wsparcia dla Ukrainy, powołując się na brak dostępnych funduszy, co spotkało się z krytyką wśród części członków SPD, zmęczonych wojną. Niemniej jednak, Ukraina pozostaje istotnym punktem programu SPD, która zobowiązuje się do wsparcia kraju bronią i sprzętem, a także popiera wizję porozumienia pokojowego zaproponowanego przez prezydenta Wołodymyra Zełenskiego. SPD chce utrzymać wydatki na obronność na poziomie co najmniej 2% PKB, co udało się osiągnąć w ubiegłym roku, oraz kontynuować integrację Niemiec z UE.
Alice Weidel (AfD)
Alice Weidel, kandydatka AfD ( Alternatywa dla Niemiec), znalazła się na pierwszych stronach gazet po ujawnieniu jej nieoczekiwanej więzi z miliarderem technologicznym Elonem Muskiem.
Była ekonomistka, która biegle mówi po chińsku i mieszka ze swoim partnerem w Szwajcarii, obecnie zajmuje czwarte miejsce wśród preferowanych kandydatów na kanclerza, zdobywając 13% poparcia. Jej partia, AfD, plasuje się na drugim miejscu z 20% głosów, jak wynika z najnowszych sondaży.
AfD jest znana ze swojego twardego stanowiska w sprawie imigracji. Partia proponuje zamknięcie granic lądowych Niemiec i przeprowadzenie masowych deportacji w ramach programu "remigracja".
Weidel postuluje obniżenie podatków oraz radykalne ograniczenie biurokracji. AfD chce utrzymać konstytucyjny hamulec zadłużenia, choć jej manifest pozostaje niejasny, jeśli chodzi o sposób finansowania dodatkowych wydatków.
Partia jest przyjazna Rosji, domagając się zniesienia sankcji wobec Kremla i zakończenia pomocy wojskowej dla Ukrainy. AfD postuluje także obowiązkowe wydatki wojskowe oraz zwiększenie nakładów na obronność.
AfD i Weidel od dawna krytykują Unię Europejską, nawołując do wyjścia Niemiec z UE, którą, zdaniem partii, należy ograniczyć do strefy wolnego handlu.
Ponadto, partia chce wycofać Niemcy z międzynarodowych porozumień klimatycznych, przywrócić energię jądrową, a także odwrócić proces rezygnacji z węgla. AfD planuje również odbudowę uszkodzonego gazociągu Nord Stream, aby ponownie umożliwić import rosyjskiego gazu.
Robert Habeck (Zieloni)
Partia Zielonych utrzymuje się w sondażach na trzecim lub czwartym miejscu, remisując z SPD. Robert Habeck, były wicekanclerz, zajmuje drugie miejsce w rankingu preferowanych kandydatów na kanclerza, zdobywając 24% poparcia, według najnowszych badań.
Zieloni, podobnie jak SPD, proponują utworzenie funduszu publicznego finansowanego długiem, który pozwoliłby na modernizację niemieckiej infrastruktury oraz realizację celu przejścia kraju na zerowy poziom emisji netto. Ponadto, chcą zreformować hamulec zadłużenia, aby wspierać większe inwestycje.
Partia złagodziła swoje wcześniejsze, bardziej radykalne podejście do polityki klimatycznej. Zamiast kosztownych podziemnych kabli, Zieloni optują za budową napowietrznych linii energetycznych. Planują również obniżenie podatków od energii elektrycznej w ramach UE, a także zrównoważenie cen energii dla wybranych firm, pokrywając koszty opłat sieciowych.
W kwestii migracji Zieloni proponują powołanie panelu ekspertów, który doradzałby w sprawach polityki migracyjnej, sprzeciwiając się outsourcingowi procedur azylowych do krajów trzecich.
Partia Habecka zrezygnowała z pacyfistycznego stanowiska, popierając obecnie przeznaczenie 2% PKB na obronność. Zieloni wzywają także do większej współpracy w zakresie zamówień na broń w UE oraz wspierają przystąpienie Ukrainy do NATO.
Zieloni domagają się reform w UE, które zastąpiłyby wymóg jednomyślności decyzjami podejmowanymi większością głosów, oraz ograniczyłyby finansowanie dla krajów podważających praworządność. Uważają również, że Unia powinna posiadać własne źródła finansowania.
Sahra Wagenknecht (BSW)
Sahra Wagenknecht, liderka nowo założonej partii BSW (Bündnis Sahra Wagenknecht), powstałej w zeszłym roku po rozłamie w Partii Lewicy, początkowo cieszyła się dobrymi wynikami zarówno w wyborach europejskich, jak i krajowych. Ostatnio jednak poparcie dla partii spadło do poziomu 4-6%, według sondaży.
BSW określa się jako "jedyną partię pokojową" w niemieckim parlamencie, sprzeciwiając się obecnej polityce zbrojeniowej i dostarczaniu broni do stref konfliktów, w tym na Ukrainę.
Partia postuluje wprowadzenie tańszej energii, również z Rosji, oraz sprzeciwia się sankcjom wobec tego kraju, które jej liderka określa jako "niemające nic wspólnego z wojną na Ukrainie".
W swoim manifeście wyborczym BSW proponuje poważne podejście do zmian klimatycznych, ale bez "zagubienia się w przypadkowym aktywizmie i marnotrawienia miliardów euro z pieniędzy podatników". Podobnie jak CDU, partia chce uchylić ustawę grzewczą, wprowadzoną przez odchodzący rząd.
BSW proponuje również podniesienie płacy minimalnej, wprowadzenie ubezpieczenia obywatelskiego zamiast prywatnego i ustawowego ubezpieczenia zdrowotnego oraz ograniczenie migracji.
Partia popiera powołanie "gabinetu ekspertów", którzy doradzaliby w podejmowaniu decyzji politycznych.
Christian Lindner (FDP)
Christian Lindner, były minister finansów w rządzie Olafa Scholza, odegrał kluczową rolę w rozpadzie koalicji rządzącej, po tym jak został bezceremonialnie zwolniony w wyniku zażartego sporu budżetowego. Od tego czasu jego pro-biznesowa partia, FDP, utrzymuje stabilne poparcie na poziomie 4% w sondażach.
FDP, znana ze swojego konserwatywnego podejścia fiskalnego, sprzeciwia się reformie hamulca zadłużenia, co było główną przyczyną zwolnienia Lindnera. Partia planuje obniżenie podatku dochodowego od osób prawnych poniżej 25%, obniżenie VAT na żywność serwowaną w restauracjach do 7% oraz zniesienie podatku zjednoczeniowego dla osób o wyższych dochodach.
FDP zamierza również zaostrzyć przepisy dotyczące zasiłków dla bezrobotnych i ograniczyć świadczenia dla osób, które nie mogą udowodnić, że aktywnie poszukują pracy.
W zakresie polityki klimatycznej Lindner i jego partia chcą opóźnić cele neutralności klimatycznej o pięć lat, uchylić unijne plany wycofania pojazdów z silnikami spalinowymi do 2035 roku oraz ponownie uruchomić elektrownie jądrowe, zwiększając jednocześnie krajową produkcję gazu ziemnego.
FDP postuluje zmniejszenie rozmiaru Komisji Europejskiej i wprowadzenie głosowania większościowego w kwestiach zagranicznych oraz bezpieczeństwa. Dodatkowo, partia proponuje przekierowanie części niemieckiej pomocy rozwojowej na cele krajowe.
W kwestii migracji partia sugeruje przeniesienie odpowiedzialności za deportacje z niemieckich krajów związkowych na poziom federalny.