Wybory europejskie, a także sondaże w Portugalii i Austrii, przechyliły krajobraz polityczny w kierunku prawicy i skrajnej prawicy.
REKLAMA
W 2024 r. Europa wyraźnie skręciła w prawo. Wybory europejskie, a także sondaże we Francji, Portugalii, Belgii i Austrii sprawiły, że krajobraz polityczny przesunął się w mijającym roku w kierunku prawicy i skrajnej prawicy. Dynamika ta opiera się na wspólnych korzeniach.
"Ogólnie rzecz biorąc, obserwujemy popularyzację radykalnie prawicowego elektoratu, a popularyzację tę można wytłumaczyć niezadowoleniem wyrażanym przez wielu obywateli w tych kategoriach, w których czują, że zostali pozostawieni zbytnio samym sobie" - wyjaśnił Euronews Pascal Delwit, profesor nauk politycznych na Université libre de Bruxelles (ULB).
Wyborcy ci uważają również, że "przepływy migracyjne są obecnie zbyt duże" i "przyczyniają się również do utrzymywania zbyt niskich płac", dodaje Pascal Delwit.
Dla profesora nie jest to zjawisko cykliczne, ale polityczny ruch, który obserwuje się od przełomu wieków.
"To ruch, który tak naprawdę trwa już od prawie dwudziestu lat i który ma tendencję - choć zawsze będą wyjątki - ale ma tendencję wzrostową i staje się coraz bardziej wyraźny, z bardziej radykalnymi partiami prawicowymi w rządzie lub bardziej radykalnymi partiami prawicowymi wspierającymi niektórych dyrektorów", dodaje Pascal Delwit.
Instytucje europejskie
Centroprawicowa Europejska Partia Ludowa (EPL) dokonała przełomu w wyborach europejskich w czerwcu 2024 r., zdobywając 188 z 720 miejsc w Parlamencie Europejskim. Za nią uplasowali się Socjaldemokraci (S&D) i skrajnie prawicowa grupa Patrioci dla Europy, którzy zdobyli odpowiednio 136 i 84 mandaty.
Spektrum polityczne przesunęło się na prawo i w stronę skrajnej prawicy: większość posłów do PE zasiada obecnie po prawej stronie półkola, w ramach EPL, Grupy Europejskich Konserwatystów i Reformatorów (ECR), Patriotów dla Europy i Europy Suwerennych Narodów.
"Kordon sanitarny", który miał uniemożliwić skrajnej prawicy rządzenie, naprawdę się załamał. Wobec braku jednej większości politycznej w Parlamencie Europejskim, EPL może teraz grać w kilka gier, sprzymierzając się z socjaldemokratami, liberałami i radykalnymi partiami prawicowymi.
Europejski organ wykonawczy, który objął urząd 1 grudnia, również skłania się ku prawicy, a 12 z 27 komisarzy europejskich - w tym przewodnicząca Ursula von der Leyen - jest oficjalnie powiązanych z EPL.
Zwycięstwa wyborcze
Oprócz wyborów europejskich, prawica i skrajna prawica wygrała szereg wyborów krajowych. W Austrii Herbert Kickl (FPÖ) zajął pierwsze miejsce we wrześniowych wyborach parlamentarnych z 29% głosów, co było najlepszym wynikiem dla skrajnej prawicy w tym alpejskim kraju od czasu zakończenia II wojny światowej.
W Belgii konserwatywna partia flamandzka N-VA zajęła pierwsze miejsce w wyborach parlamentarnych w czerwcu, a za nią uplasowała się skrajnie prawicowa partia flamandzka Vlaams Belang. Sześć miesięcy później negocjacje nadal nie doprowadziły do utworzenia rządu federalnego.
Portugalski parlament również przechylił się na prawo. Centroprawicowa opozycja kierowana przez Luisa Montenegro z Sojuszu Demokratycznego wygrała wybory parlamentarne w marcu.
We Francji partia Rassemblement National (RN) wygrała wybory europejskie z ponad 31% głosów. Skrajnie prawicowa partia zwyciężyła również w pierwszej turze przedterminowych wyborów parlamentarnych, uzyskując ponad 29% głosów. Jednak Front Republikański, łącząc głosy lewicowego bloku Nouveau Front Populaire (NFP) i centrystów, ostatecznie uniemożliwił RN dojście do władzy w drugiej turze dzięki wycofaniu się wielu kandydatów z trzeciego miejsca.
Upadek lewicy
Po drugiej stronie, lewica straciła na znaczeniu w Europie. Pozostaje u władzy w Danii, Hiszpanii, na Litwie, Malcie, w Rumunii, Słowenii i na Słowacji.
W Rumunii lewica wygrała wybory parlamentarne pomimo przełomu dokonanego przez skrajną prawicę. Wybory prezydenckie zostały unieważnione przez Trybunał Konstytucyjny z powodu podejrzeń o rosyjską ingerencję w poparcie dla nacjonalistycznego kandydata Călina Georgescu.
Wszystkie oczy zwrócone są teraz na Niemcy, gdzie upadek koalicji kanclerza Olafa Scholza (socjaldemokraty) doprowadzi do przedterminowych wyborów, które odbędą się pod koniec lutego. Wybory te mogą być sygnałem alarmowym na rok 2025.
Zwycięstwo Donalda Trumpa w Stanach Zjednoczonych jest częścią tej samej dynamiki, nawet jeśli po obu stronach Atlantyku istnieją różnice, potrzebne, by wyjaśnić ten trend.