Dług publiczny rośnie w rekordowym tempie. MFW ostrzega, że skala zadłużenia może zagrozić stabilności globalnych rynków finansowych.
Globalny dług publiczny rośnie najszybciej w historii. Tym razem jednak nie napędzają go wyłącznie państwa znane z wysokich wydatków.
Najnowszy raport Międzynarodowego Funduszu Walutowego "Fiscal Monitor” ostrzega, że finanse publiczne największych potęg, w tym Stanów Zjednoczonych, stały się ryzykiem systemowym w skali globalnej.
"Choć liczba krajów z długiem powyżej 100% PKB będzie w najbliższych pięciu latach stopniowo maleć, ich udział w światowym PKB ma rosnąć" - wskazuje raport.
Oznacza to, że globalny dług publiczny ma do 2029 roku przekroczyć 100% światowego PKB, osiągając poziom najwyższy od 1948 roku.
Według wyliczeń MFW, obecna ścieżka zadłużenia jest wyższa i bardziej stroma niż zakładano przed pandemią, co pokazuje, że rządom nie udało się ustabilizować długu mimo ożywienia gospodarczego.
Największy skok w USA
MFW prognozuje, że Stany Zjednoczone wśród głównych gospodarek rozwiniętych odnotują najszybszy wzrost relacji długu do PKB.
W latach 2023–2030 dług publiczny brutto wzrośnie z 119,8% do 143,4% PKB. Po raz pierwszy w tym stuleciu USA wyprzedzą Włochy i Grecję - kraje tradycyjnie postrzegane jako najbardziej zadłużone w świecie rozwiniętym.
Dług Włoch pozostanie na wysokim poziomie około 137% PKB, a Grecja, z obecnych 146,7%, spadnie do 130,2%.
Dla porównania, Francja ma obecnie 116,5%, Hiszpania 100,4%, a Niemcy 64,4%. Niderlandy, Szwecja i Dania utrzymują wskaźniki poniżej 60%, co uwidacznia podział między fiskalnie zdyscyplinowaną Północą a zadłużonym Południem Europy.
W przypadku USA trend jest jednoznacznie wzrostowy.
MFW wskazuje, że przyczyną są utrzymujące się duże deficyty oraz rosnące koszty odsetkowe.
Profil zadłużenia USA jest już porównywalny z najbardziej zadłużonymi gospodarkami Europy, co podkreśla konieczność reform fiskalnych.
Z ryzykiem przekroczenia 100% w relacji dług/PKB mierzą się również Kanada, Chiny, Francja, Włochy, Japonia i Wielka Brytania.
Problem stabilności długu publicznego przesunął się więc z krajów rozwijających się do G20, czyli państw będących filarami międzynarodowego systemu finansowego.
Koniec taniego zadłużania bez większych konsekwencji
Po latach niemal zerowych stóp procentowych rządy przyzwyczaiły się do taniego zadłużania.
MFW ostrzega, że era ta dobiegła końca. Wyższe stopy procentowe zwiększają koszty obsługi długu publicznego i ograniczają wydatki na kluczowe priorytety.
W niektórych gospodarkach rozwiniętych koszty obsługi długu już przewyższają wydatki na obronność.
Każdy wzrost przeciętnego kosztu finansowania o 1 punkt procentowy oznacza dziesiątki miliardów euro przesuwane z programów społecznych na spłatę odsetek.
Nawet Niemcy, dotąd wzór fiskalnej rozwagi, zmieniły zapisany w konstytucji „hamulec zadłużenia”, by dopuścić większe zadłużenie na infrastrukturę i obronność.
Starzejące się społeczeństwa obciążają budżety
Za rosnącym zadłużeniem stoi presja demograficzna. Starzenie się społeczeństw w gospodarkach rozwiniętych wyraźnie podnosi koszty emerytur i ochrony zdrowia, zwiększając presję na budżety.
W USA wskaźnik obciążenia demograficznego osobami starszymi ma wzrosnąć do około 40% do 2050 roku, a w Unii Europejskiej przekroczy 55%.
Mniej pracujących musi utrzymać więcej emerytów, co może napędzać dalszy wzrost wskaźników zadłużenia.
Nagromadzenie długu, starzejące się społeczeństwa i wyższe koszty finansowania stanowią globalne ryzyko systemowe.
Utrata zaufania inwestorów w jednej dużej gospodarce może uderzyć w rynki obligacji, waluty i banki na całym świecie.
MFW wzywa rządy do przyjęcia wiarygodnych średniookresowych ram fiskalnych, by ustabilizować dług i odbudować bufory finansowe.
Polityczna presja populistycznych ugrupowań utrudnia jednak dyscyplinę fiskalną, gdyż obiecują one niższe podatki, wyższe emerytury i większe wydatki publiczne.
Era nieograniczonego zadłużania się dobiegła końca.
Obecna beztroska wobec długu może sprawić, że rządom będzie znacznie trudniej przetrwać przyszłe wstrząsy i kryzysy gospodarcze.