Ceny energii elektrycznej i gazu dla odbiorców końcowych różnią się znacznie między stolicami europejskimi. Po uwzględnieniu standardów siły nabywczej (PPS) rankingi krajów ulegają istotnym zmianom.
REKLAMA
Po wybuchu wojny w Ukrainie ceny energii w Unii Europejskiej gwałtownie wzrosły, jednak po roku zaczęły się stabilizować. W 2024 roku inflacja cen energii była w większości miesięcy lekko ujemna.
Rachunki za energię mają ogromne znaczenie dla budżetów gospodarstw domowych. W 2023 roku energia elektryczna, gaz oraz inne paliwa stanowiły 5,5 proc. łącznych wydatków gospodarstw domowych w UE. Dla rodzin o niższych dochodach wydatki na energię są szczególnie obciążające, ponieważ muszą przeznaczać na ten cel większą część swojego budżetu.
Ceny energii w Europie różnią się znacznie w zależności od kraju. Które państwa mają najtańszą, a które najdroższą energię elektryczną i gaz?
Duża różnica
Indeks cen energii dla gospodarstw domowych (HEPI), opracowany przez Energie-Control Austria, MEKH oraz VaasaETT, dostarcza najbardziej aktualnych informacji na temat cen energii elektrycznej i gazu w stolicach 33 krajów europejskich.
Na dzień 3 stycznia 2025 roku ceny energii elektrycznej dla odbiorców końcowych były w Europie bardzo zróżnicowane. Wahały się one od 9,1 c€/kWh w Budapeszcie do 40,4 c€/kWh w Berlinie, przy średniej cenie dla Unii Europejskiej wynoszącej 25,5 c€/kWh.
Oprócz Berlina, najdroższymi miastami pod względem cen energii elektrycznej były: Bruksela (38,5 c€/kWh), Kopenhaga (37,5 c€/kWh), Londyn (36,8 c€/kWh) oraz Berno (36,4 c€/kWh).
Z kolei Budapeszt, który miał najniższą cenę energii elektrycznej, znalazł się tuż za Kijowem (9,8 c€/kWh), Belgradem (10,5 c€/kWh) oraz Podgoricą (11,1 c€/kWh).
Ceny energii elektrycznej w stolicach Europy Środkowo-Wschodniej zazwyczaj były niższe od średniej UE, z wyjątkiem Pragi (35,3 c€/kWh), która jako jedyna stolica w regionie miała ceny przekraczające tę średnią.
Ceny energii elektrycznej przekraczały średnią unijną we wszystkich stolicach pięciu największych gospodarek Europy.
Dlaczego ceny energii elektrycznej tak bardzo się różnią?
Eksperci wskazują na różnorodne czynniki rynkowe, które wpływają na zróżnicowanie nominalnych cen energii elektrycznej dla gospodarstw domowych. Jak wyjaśniają Rafaila Grigoriou, kierownik projektu HEPI oraz szef greckiego biura VaasaETT, oraz Iliana Papamarkou, starszy analityk danych w VaasaETT, ceny kształtowane są przez takie elementy, jak miks energetyczny (w tym zależność od gazu ziemnego, odnawialnych źródeł energii itp.), strategie zakupowe i polityki cenowe dostawców, subsydiowanie skrośne oraz różnorodność taryf i środków wsparcia, które wciąż obowiązują na niektórych rynkach.
Na przykład, Berlin znalazł się na szczycie listy cenowej głównie z powodu wysokich kosztów opłat sieciowych oraz podatków. Gdyby jednak uwzględniono jedynie koszt samej energii, Niemcy uplasowałyby się na 10. miejscu spośród 33 analizowanych rynków, poniżej takich krajów jak Włochy, Wielka Brytania czy Holandia.
Ceny energii elektrycznej wyrażone w standardach siły nabywczej (PPS)
Po dostosowaniu cen energii elektrycznej do standardów siły nabywczej (PPS), rankingi ulegają istotnym zmianom, ponieważ PPS zapewnia bardziej sprawiedliwe porównanie. Jako sztuczna jednostka walutowa eliminuje ogólne różnice w poziomie cen pomiędzy krajami.
Ceny energii elektrycznej wyrażone w PPS wahały się od 10,6 w Oslo do 43,9 w Pradze, co wskazuje na znaczące zmiany w rankingach w porównaniu z cenami nominalnymi. "Czechy są doskonałym przykładem tego, jak ranking rynku zmienia się po uwzględnieniu PPS", zauważyli Grigoriou i Papamarkou z VaasaETT. Praga, która zajmuje 7. miejsce pod względem nominalnych cen energii elektrycznej, awansowała na pierwsze miejsce po przeliczeniu cen na PPS.
Najbardziej dramatyczne zmiany w rankingu obejmują:
Berno: Spadek z 5. miejsca w EUR na 23. w PPS
Luksemburg: Spadek z 12. miejsca w EUR na 24. miejsce w PPS.
Kopenhaga: Spadek z 3. miejsca w rankingu EUR na 15. miejsce w rankingu PPS
Warszawa: awans z 18. miejsca w rankingu EUR na 6. miejsce w rankingu PPS
Wilno: awans z 16. miejsca w EUR na 7. miejsce w PPS
Zmiany te sugerują, że choć stolice Europy Wschodniej często charakteryzują się niższymi nominalnymi cenami energii elektrycznej, to niższa siła nabywcza sprawia, że koszty energii stają się większym obciążeniem finansowym dla gospodarstw domowych. Z kolei miasta Europy Zachodniej i Północnej mogą wydawać się drogie w ujęciu nominalnym, ale po uwzględnieniu korekty o PPS stają się stosunkowo bardziej przystępne cenowo.
Sztokholm jest jednym z miast, które wyróżniają się najwyższymi cenami gazu.
W całej Unii Europejskiej ceny gazu dla odbiorców końcowych wahały się od 2,5 c€/kWh w Budapeszcie do 33,3 c€/kWh w Sztokholmie – co oznacza, że cena gazu w stolicy Szwecji była ponad 13 razy wyższa niż w Budapeszcie.
"Różnice te można wyjaśnić specyfiką szwedzkiego rynku gazu, który jest stosunkowo mały – w Szwecji jest jedynie 77 000 odbiorców gazu w gospodarstwach domowych, z czego 50 000 znajduje się w odizolowanej sieci gazowej w Sztokholmie" – wyjaśniają Rafaila Grigoriou i Iliana Papamarkou.
Za Sztokholmem znalazły się takie miasta jak Amsterdam (18,3 c€/kWh), Berno (17,4 c€/kWh) i Rzym (15 c€/kWh).
Wśród pięciu największych gospodarek Londyn miał najniższą stawkę, wynoszącą 8,8 c€/kWh.
Grigoriou i Papamarkou przypisali różnice w cenach gazu kilku czynnikom, w tym różnym strategiom zaopatrzenia i ustalania cen, poziomom magazynowania, warunkom pogodowym, połączeniom z innymi rynkami, subsydiowaniu skrośnemu oraz kombinacji taryf.
Ceny gazu wyrażone w standardach siły nabywczej (PPS) wahały się od 3,8 c€/kWh w Budapeszcie do 28,3 c€/kWh w Sztokholmie. Istotne zmiany w rankingach obejmują:
Berno: Spadek z 3. miejsca w EUR na 16. miejsce w PPS.
Luksemburg: Spadek z 10. miejsca w EUR na 21. miejsce w PPS
Kopenhaga: Spadek z 3. miejsca w EUR na 15. miejsce w PPS
Dublin: awans z 8. miejsca w rankingu EUR na 18. miejsce w rankingu PPS
Sofia: Awans z 15. miejsca w rankingu EUR na 3. miejsce w rankingu PPS