Zaawansowane okręty podwodne i bazy strategiczne: flota morska Iranu

REKLAMA

Choć konflikt między Iranem a Izraelem narasta, a napięcia zaostrzyły się po amerykańskich nalotach na irańskie obiekty nuklearne oraz po uderzeniu Teheranu w bazę wojskową USA w Katarze, marynarka wojenna Iranu jak dotąd nie odegrała widocznej roli w konfrontacji. Czy Teheran celowo wstrzymuje się z jej użyciem? Jakimi możliwościami faktycznie dysponuje irańska flota?

Od czasu rewolucji islamskiej w 1979 r. Teheran pracował nad wzmocnieniem swoich sił morskich, podzielonych między armię i Strażników Rewolucji i zawierających zarówno duże statki, jak i małe łodzie, konwencjonalne okręty podwodne i drony.

Choć Iran nie dysponuje flotą morską, która mogłaby rywalizować z największymi potęgami światowymi takimi jak USA, to jednak posiada jednak wyspecjalizowane siły, które są skoncentrowane na prowadzeniu wojny asymetrycznej. Wykorzystując rodzimą technologię oraz strategiczne rozmieszczenie jednostek i baz, Teheran stara się utrzymać zdolność ostraszania dla każdego potencjalnego przeciwnika w rejonie Cieśniny Ormuz i Zatoki Omańskiej.

Siły regularne: Flota irańska... Przeszłość i teraźniejszość

Irańskie Siły Morskie (IRIN) to oficjalna organizacja odpowiedzialna za zarządzanie regularną flotą, w tym okrętami podwodnymi i dużymi okrętami wojennymi. Siły te obejmują ponad 18 500 żołnierzy, ponad 100 statków i okrętów podwodnych, a ich operacje są rozłożone między Zatoką Perską a Morzem Kaspijskim, gdzie koncentrują się na ochronie wód terytorialnych, zabezpieczaniu szlaków żeglugowych i przeciwdziałaniu wszelkim potencjalnym naruszeniom wód terytorialnych Iranu.

Według raportu Global Firepower 2024, irańska marynarka wojenna zajmuje 37. miejsce wśród 145 najpotężniejszych flot na świecie, co odzwierciedla wzrost jej zdolności pomimo sankcji i ograniczeń technologicznych. Wedle rankingu, Iran nie stanowi więc bezpośredniego konkurenta dla supermocarstw, ale wciąż posiada siły morskie zdolne do narzucenia swojej pozycji w regionie.

Najważniejszą cechą teherańskiej floty jest jej duża różnorodność. W jej skład wchodzą:

• Nowoczesne "niszczyciele", takie jak Zulfiqar, Sahand i Zagros, które są przeznaczone do wystrzeliwania precyzyjnych pocisków rakietowych i wykonywania misji wywiadowczych.
• Fregaty klasy Alphand i Moj, niektóre brytyjskie, a niektóre irańskie, odgrywają kluczową rolę w średniozaawansowanych operacjach morskich.
• Amfibie i korwety służą do transportu wojsk i szybkich ataków.

Ale najbardziej zaawansowanym elementem floty Iranu są okręty podwodne. Ich liczba oscyluje pomiędzy 19 do 27 sztukami, w tym znajdują się trzy dieslowsko-elektryczne okręty podwodne klasy Tareq (Kilo), które były wykorzystywane do misji strategicznych, w tym minowania i wystrzeliwania pocisków manewrujących. Iran posiada również dwa okręty podwodne klasy Fateh i dużą liczbę mini-okrętów podwodnych klasy Ghadir, którymi można manewrować na płytkich wodach.

Okręty podwodne: Cicha broń podwodna

Chociaż Teheran nie posiada obecnie żadnych okrętów podwodnych o napędzie nuklearnym, od lat dąży do osiągnięcia tego celu. W 2018 r. irańscy urzędnicy ogłosili plany budowy okrętów podwodnych z napędem jądrowym, ale technologia i międzynarodowe sankcje pozostają przeszkodą w realizacji tych ambicji.

Obecnie irańska flota podwodna to zbiór jednostek o stosunkowo zaawansowanych możliwościach:

• Klasa Tariq: Okręty podwodne produkcji rosyjskiej, każdy o długości 74 metrów, zdolne do wystrzeliwania pocisków manewrujących lub stawiania min. Pomimo zaawansowanego wieku, są one nadal wykorzystywane do misji strategicznych.
• Klasa Fatih: Lokalnie produkowany okręt podwodny, który wszedł do służby w 2019 r., wyposażony w wyrzutnie torped i pocisków i używany głównie na wodach przybrzeżnych.
• Klasa Ghadir: Bardzo małe okręty podwodne, liczące do 23 jednostek, wykorzystywane do operacji specjalnych i ataków z zaskoczenia.
• Klasa Nahang: Tylko jeden okręt podwodny, prawdopodobnie przeznaczony do transportu sił specjalnych.

Iran dąży do poprawy możliwości okrętów podwodnych poprzez instalację systemów napędu niezależnego od powietrza (AIP), co zwiększy ich zdolność do pozostawania pod wodą przez dłuższy czas i zapewni im większe możliwości operacyjne.

Strategiczne rozmieszczenie: Bazy morskie

Irańskie bazy morskie rozmieszczone są w dwóch regionach: Północnym (Morze Kaspijskie) i Południowym (Zatoka Perska i Zatoka Omańska). Każda baza odgrywa inną rolę, od produkcji po wsparcie logistyczne dla operacji bojowych.

• Baza Bandar Abbas: Największe centrum rozmieszczenia marynarki wojennej, siedziba Dowództwa Generalnego Marynarki Wojennej oraz centrum produkcji okrętów i łodzi podwodnych.
• Baza Jask: Pierwszy punkt obrony w Zatoce Omańskiej, z zaawansowanymi stanowiskami cumowniczymi.
• Baza Chabahar: Jedyna z widokiem na Ocean Indyjski, jest bramą Iranu do Azji Środkowej.
• Baza Bandar-e Anzali: Centrum produkcji okrętów podwodnych i ochrony instalacji naftowych w północnym Iranie.
• Baza Kharg: Garnizon dla głównych instalacji naftowych w Zatoce Perskiej.
• Baza Imam Ali: W Chabahar, z której prowadzone są patrole zwiadowcze i ofensywne w Zatoce Omańskiej i Zatoce Arabskiej.

Oprócz tych baz, istnieją bazy IRGC, takie jak baza Sirik w pobliżu cieśniny Ormuz oraz baza Abu Musa na Abu Musa, na jednej z wysp spornych ze Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi wraz z Tamb al-Sughra i Tamb al-Kubra. W Abu Musa znajdują się systemy obrony przeciwrakietowej i podziemne fortyfikacje.

Flota Gwardii Rewolucyjnej: Wojna asymetryczna

W przeciwieństwie do regularnej floty, Marynarka Wojenna Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej (IRGCN) polega na innym rodzaju operacji, znanym jako wojna asymetryczna, która obejmuje użycie szybkich łodzi rakietowych, podkładanie min i ataki typu "uderz i uciekaj".

Siły te obejmują:

• 10 łodzi Houdong
• 25 łodzi Peykaap II
• 10 łodzi MK13
• Jednostki specjalne do przeprowadzania operacji wywiadowczych i ofensywnych.

Siły te nie posiadają dużych okrętów ani łodzi podwodnych, ale charakteryzują się szybkością i zwrotnością, co czyni je stałym zagrożeniem dla każdej obcej obecności morskiej.

Nowoczesny sprzęt

W sierpniu 2024 r. irańska marynarka wojenna otrzymała 2640 systemów rakietowych i dronów, w tym pociski manewrujące, które są niewidoczne dla radarów. Przeprowadziła również udane testy wystrzelenia pocisku manewrującego z małego okrętu podwodnego, co wskazuje na rozwijające się zdolności ofensywne.

W 2023 r. irańska grupa marynarki wojennej zakończyła trwającą ponad osiem miesięcy podróż, podczas której pokonała 63 000 kilometrów i dotarła do Cieśniny Magellana. W skład floty wchodził niszczyciel Dana i okręt wsparcia Makran, co było jasnym sygnałem, że Iran chce rozszerzyć swój zasięg na wody międzynarodowe.