Jeśli do twojego kranu dostaje się niebezpieczna substancja, możesz być pośrednią ofiarą przestępstwa przeciwko środowisku. W tym odcinku programu The Road to Green poznajemy ludzi ze Słowacji i Rumunii, którzy starają się doprowadzić przestępców przed oblicze sprawiedliwości.
Według INTERPOLU przestępstwa przeciwko środowisku są trzecią co do wielkości formą zorganizowanej przestępczości na świecie i powodują straty finansowe szacowane na kwotę od 102 do 261 miliardów euro rocznie na całym świecie. Kwota ta rośnie o 5–7% każdego roku.
Przestępstwa obejmują nielegalne zanieczyszczanie powietrza, wody i gleby, nielegalne gospodarowanie odpadami, nielegalny handel dzikimi zwierzętami i niszczenie siedlisk. Wszystko to może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia ludzkiego i gospodarki.
Kraje i obywatele zabierają głos
Rok po wejściu w życie nowej dyrektywy europejskiej w sprawie przestępstw przeciwko środowisku Euronews udał się na Słowację, na teren dawnego składowiska, na którym dochodziło do nielegalnego gospodarowania odpadami. Wiadomo, że przestępstwa związane z odpadami powodują w kraju poważne szkody.
Mieszkańcy pobliskiego miasta i organizacje pozarządowe powiadomiły władze, które przeprowadziły dochodzenie i zamknęły wysypisko. Podejrzani, rzekomo korzystający z usług legalnych organizacji w celu prowadzenia tych działań, muszą teraz stanąć przed sądem.
Udaliśmy się również do Rumunii, gdzie znajduje się duża część pierwotnych lasów Europy, aby przyjrzeć się walce władz i społeczeństwa obywatelskiego z nielegalną wycinką drzew. Szacuje się, że połowa wszystkich wycinanych drzew jest wycinana nielegalnie.
W odpowiedzi Rumunia opracowała pionierski system śledzenia pochodzenia drewna, który umożliwia obywatelom sprawdzenie legalności dostaw. Inne projekty wykorzystują technologie takie jak zdjęcia satelitarne, aby wykrywać naruszenia kodeksu leśnego.
Harmonizacja egzekwowania prawa
Wykrywanie i ściganie przestępców ekologicznych wymaga znacznej wiedzy i zasobów. W niektórych krajach pracują tysiące wyspecjalizowanych funkcjonariuszy policji i prokuratorów, z kolei w innych przeznacza się na ten cel mniej środków.
Zaktualizowana wersja dyrektywy UE w sprawie przestępstw przeciwko środowisku rozszerza listę przestępstw przewidzianych w prawie krajowym państw członkowskich i zawiera środki mające na celu harmonizację egzekwowania prawa w Unii.
Nowe kategorie przestępstw obejmują nielegalny recykling statków, pobór wody, przestępstwa związane z substancjami chemicznymi i rtęcią oraz nielegalny handel drewnem.
Jeżeli którykolwiek z tych czynów spowoduje poważne szkody dla środowiska, będzie traktowany jako przestępstwo i będzie podlegał surowszym karom. Dyrektywa ustanawia progresywny system kar pozbawienia wolności i wprowadza nowe metody nakładania grzywien.
Dyrektywa ma również na celu poprawę skuteczności działań wszystkich organów egzekwujących prawo poprzez przydzielenie zasobów, zapewnienie specjalistycznych szkoleń i stworzenie mechanizmów współpracy w państwach członkowskich.
Zasada, że zanieczyszczający musi zapłacić, stanowi sedno polityki ochrony środowiska UE. Według badania przeprowadzonego przez Komisję Europejską 92% Europejczyków uważa, że firmy zanieczyszczające środowisko powinny ponosić koszty jego oczyszczania.