Światowi przywódcy są wzywani do podjęcia "natychmiastowych i bezprecedensowych" działań, aby zapobiec ryzyku wywołania kolejnych punktów krytycznych dla klimatu.
REKLAMA
Niepowodzenie w zapobieganiu globalnemu ociepleniu na poziomie 1,5 ℃ popycha ludzkość w kierunku "strefy zagrożenia". Okazuje się bowiem, że planeta Ziemia osiąga swój pierwszy w historii punkt krytyczny dla klimatu.
Nowy raport z udziałem 160 globalnych naukowców ujawnia, że rosnące temperatury powodują rozległe uszkodzenia raf koralowych w ciepłych wodach, zagrażając egzystencji setek milionów ludzi zależnych od nich.
Kierowane przez profesora Tima Lentona i opublikowane przez Global Tipping Points badanie wzywa do "natychmiastowych" działań ze strony przywódców na COP30 i decydentów na całym świecie. Argumentują przy tym, że cele klimatyczne określone w porozumieniu paryskim nie są wystarczające.
Rafy koralowe: Jak duże szkody wyrządzono?
Globalne ocieplenie wynosi obecnie 1,4 ℃, ale naukowcy szacują, że termiczny punkt krytyczny dla ciepłowodnych raf koralowych wynosi od 1 ℃ do 1,5 ℃ - co czyni 1,2 ℃ centralnym szacunkiem.
Raport ostrzega, że nawet najbardziej "optymistyczne scenariusze emisji" stabilizujące ocieplenie na poziomie 1,5 ℃, jak określono w porozumieniu paryskim, nie wystarczą, aby uchronić rafy koralowe przed "nieodwracalnym przekroczeniem ich termicznego punktu krytycznego".
Już teraz globalne ocieplenie - przypisywane emisjom gazów cieplarnianych- doprowadziło do "bezprecedensowego wymierania" raf koralowych i najgorszego w historii zjawiska blaknięciaw latach 2023-2025.
"Przywrócenie średniego globalnego ocieplenia poniżej 1,2 ℃ z minimalnym okresem przekroczenia i ostatecznie powrót do 1 ℃ powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej ma zasadnicze znaczenie dla zachowania raf koralowych ciepłowodnych w znaczącej skali, poza stosunkowo kilkoma odizolowanymi obszarami schronienia" - czytamy w raporcie.
Naukowcy zalecają również poprawę zarządzania rafami i wdrożenie pilnych reakcji politycznych i ocen ryzyka, aby pomóc rafom w zapewnieniu jak największej szansy na przetrwanie.
Punkty krytyczne dla klimatu na Ziemi: co jeszcze jest zagrożone?
Każdy ułamek dodatkowego ocieplenia zwiększa ryzyko uruchomienia kolejnych punktów krytycznych.
Raport ostrzega, że część polarnej pokrywy lodowej mogła już przekroczyć punkt krytyczny, co może doprowadzić do "nieodwracalnego" wzrostu poziomu morza o kilka metrów w przyszłości, dotykając setki milionów ludzi.
Jeśli globalne ocieplenie przekroczy 1,5 ℃ w ciągu kilku lat, zgodnie z prognozami, amazoński las deszczowy również będzie zagrożony powszechnym zamieraniem, grożąc "nieobliczalnymi szkodami dla różnorodności biologicznej" i szkodząc ponad stu milionom ludzi, którzy są zależni od systemu.
"Atlantycka Meridional Overturning Circulation (AMOC) jest również zagrożona załamaniem poniżej 2 ℃ [ocieplenia]", jak głosi raport.
"To radykalnie podważyłoby globalne bezpieczeństwo żywnościowe i wodne oraz pogrążyłoby północno-zachodnią Europę w surowych zimach".
"Zapobieganie" klimatycznym punktom krytycznym
Eksperci twierdzą, że aby zapobiec punktom krytycznym zagrażającym klimatowi, emisje gazów cieplarnianych wytwarzanych przez człowieka muszą zostać zmniejszone o połowę do 2030 roku (w porównaniu z poziomami z 2010 roku). Następnie zaś powinny osiągnąć zerowy poziom netto do 2050 roku.
Argumentują oni, że obecne cele nie są wystarczające i nadal będą prowadzić do ciągłego globalnego ocieplenia, które prawdopodobnie zwiększy się o kolejne 2 ℃ przed rokiem 2100. Znawcy temaru wskazują, że dekarbonizacja i łagodzenie emisji metanu są kluczowymi czynnikami.
"Jeśli będziemy czekać na przekroczenie punktów krytycznych przed podjęciem działań, będzie już za późno" - ostrzega raport. - "Jedyną wiarygodną strategią zarządzania ryzykiem jest działanie z wyprzedzeniem".
W badaniu podkreślono również pozytywne punkty krytyczne generujące zmiany, w tym znaczne rozpowszechnienie paneli słonecznych i pojazdów elektrycznych (EV) na całym świecie.