Czy przyszłość Europy zależy od twojego starego smartfona? W Europie brakuje surowców, ale jest ona jednym z największych rynków produktowych na świecie. UE chce zmniejszyć swoją zależność od importu dzięki gospodarce o obiegu zamkniętym.
Stary smartfon schowany w szufladzie prawdopodobnie zawiera niewielkie porcje litu, kobaltu i metali ziem rzadkich. Szacuje się, że w Europie zalega 700 milionów takich telefonów.
Koncepcja znana jako „miejskie wydobycie” obejmuje znajdowanie materiałów w istniejących produktach – w przeciwieństwie do wydobycia „pierwotnego”, w ramach którego eksploatowane są zasoby z ziemi.
Priorytetem UE jest zabezpieczenie łańcuchów dostaw surowców niezbędnych dla zielonych i cyfrowych technologii. Dziesiątki z nich zostały sklasyfikowane przez Komisję Europejską jako „krytyczne” i „strategiczne”. Jednak 90% importuje się obecnie z zagranicy.
Według danych UE około 1% cennych materiałów zużywanych w UE pochodzi z recyklingu. Ustawa o surowcach krytycznych, przyjęta w 2024 r., wyznaczyła cel zwiększenia tej liczby do 25% do 2030 r.
Elektrośmieci to pieniądze
Komisja chce zwiększyć recykling elektrośmieci, jednego z najszybciej rosnących strumieni odpadów.
W każdym państwie członkowskim istnieją organizacje odpowiedzialne za zbieranie i transport e-odpadów do 2700 zakładów przetwarzania na kontynencie. Oczekuje się, że zakłady recyklingu zaspokoją rosnącą część popytu europejskich odlewni, które tradycyjnie zaopatrują się na innych kontynentach, takich jak Azja.
Nadal istnieją jednak pewne wyzwania: od opłacalności wydobywania najmniejszych części materiałów po „elektroniczną hibernację”: według badań każda europejska rodzina ma średnio 74 urządzenia elektroniczne, z których 13 jest nieużywanych, ale są one trzymane w domu z różnych powodów. Jednym z nich są obawy o prywatność danych.
Chcesz zamieszkać w budynku z obiegu zamkniętego?
Komisja Europejska ma przedstawić nową ustawę dotyczącą gospodarki o obiegu zamkniętym w 2026 r., aby zwiększyć konkurencyjność modeli cyrkularnych w różnych sektorach, takich jak budownictwo i rozbiórka. Odpowiadają one za 40% całkowitej masy odpadów w UE: głównie tradycyjnych surowców, takich jak beton, aluminium, stal i szkło, które również często są importowane.
Choć uważa się, że duża część betonu z rozbiórek jest poddawana recyklingowi, w rzeczywistości jest ona wykorzystywana jako kruszywo, na przykład przy budowie dróg. Coraz więcej technologii umożliwia recykling zamiast downcyklingu. Nowe technologie przekształcają stare bloki w wysokiej jakości beton.
Co więcej, wiele resztek materiałów, takich jak tworzywa sztuczne i drewno, często nie jest odzyskiwanych. Trafiają one do spalarni lub na wysypiska śmieci. Nowe techniki sortowania pomagają zwiększyć wskaźnik recyklingu.
Ponowne użycie lub przekształcenie przy minimalnym wpływie
Kolejnym trendem jest ponowne wykorzystywanie materiałów. Takie elementy jak betonowe bloki, okna czy cegły można zdemontować w celu ponownego wykorzystania. Bardziej modułowe projekty budynków mogą też pozwolić na większą cyrkularność.
Niektóre kraje wymagają już inwentaryzacji materiałów obecnych w budynkach przed ich rozbiórką.
Podobnie jak w przypadku ponownego wykorzystania i naprawy elektroniki, zdaniem ekspertów renowacja budynków pozostaje lepszym rozwiązaniem niż rozbiórka pod względem wpływu na środowisko.
Według Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) 20-25% emisji w cyklu życia obecnych zasobów budowlanych UE jest związanych z materiałami budowlanymi. Podejście do renowacji oparte na gospodarce o obiegu zamkniętym może pomóc w ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych.