Kwietniowa awaria zasilania pozbawiła prądu 60 milionów mieszkańców Półwyspu Iberyjskiego. Eksperci jako przyczynę wskazali kaskadowe przepięcia, które sparaliżowały kluczowe usługi w Hiszpanii i Portugalii.
REKLAMA
Jak poinformowali w piątek eksperci techniczni UE, blakout na Półwyspie Iberyjskim, która w kwietniu pozostawiła 60 milionów osób bez prądu, była spowodowana serią kaskadowych skoków napięcia oraz niezdolnością sieci do automatycznego reagowania na niespodziewane przerwy w zasilaniu.
Incydent z 28 kwietnia, który doprowadził do całkowitej awarii prądu, sparaliżował działanie metra, sygnalizacji świetlnej, ruchu lotniczego, sieci komórkowych i systemów ratunkowych w Portugalii i Hiszpanii. Eksperci nazwali go "najpoważniejszym zdarzeniem w europejskim systemie elektroenergetycznym od ponad dwóch dekad”.
Ucierpiały również usługi finansowe, w tym bankomaty, a nawet kluczowe sektory, takie jak służby ratunkowe, napotkały poważne trudności. Krótkie przerwy w dostawie prądu odnotowano także w niektórych częściach francuskiego Kraju Basków.
"To coś, czego w Europie jeszcze nie doświadczyliśmy, zupełnie nowa sytuacja, pierwsza tego rodzaju" - powiedział Damian Cortinas, przewodniczący Europejskiej Sieci Operatorów Systemów Przesyłowych Energii Elektrycznej (ENTSO-E).
Zespół ekspertów pod kierownictwem Klausa Kaschnitza i Richarda Baloga został upoważniony na mocy przepisów UE do zbadania zdarzenia z technicznego punktu widzenia, koncentrując się na trzech godzinach poprzedzających incydent z rana 28 kwietnia.
Rolą zespołu nie było wskazywanie winnych, lecz analiza faktów i przygotowanie zaleceń dla decydentów politycznych, wyjaśnił Cortinas.
"To nie jest skomplikowane, ale musi być wymagane”
Eksperci wskazali, że bezpośrednią przyczyną awarii było tzw. "kaskadowe przepięcie” - zjawisko, w którym jeden skok napięcia uruchamia kolejne, rozchodząc się po sieci jak reakcja łańcuchowa. Głównym problemem okazała się niezdolność sieci do automatycznego restartu systemu.
"Kluczowe jest, by każda jednostka wytwórcza miała kontrolę napięcia" - powiedział Cortinas, zwracając uwagę, że obecny system nie dysponuje automatycznym mechanizmem stabilizacji.
"Można to osiągnąć podobnie jak w przypadku tradycyjnych elektrowni, to nie jest trudne, ale musi być obowiązkowe. Będziemy zdecydowanie postulować takie zmiany w przyszłych przepisach" - dodał.
Zespół przyznał, że prowadzenie dochodzenia było utrudnione, ponieważ wymagało zebrania ogromnej ilości danych od wielu instytucji, a osiem hiszpańskich firm energetycznych odmówiło udostępnienia informacji.
"Najważniejsze pytanie teraz brzmi: jak ulepszyć system, aby zapobiec podobnym incydentom w przyszłości" - powiedział Kaschnitz, współkierujący dochodzeniem technicznym.
Prace ENTSO-E obejmowały zebranie faktów i danych dotyczących incydentu. Według ekspertów pełna analiza oraz szczegółowe rekomendacje zostaną opublikowane na początku 2026 roku.
"Nowe wyzwania dla Europy”
Europejski komisarz ds. energii i mieszkalnictwa Dan Jørgensen stwierdził, że awaria na Półwyspie Iberyjskim uwidoczniła nowe wyzwania stojące przed europejskim systemem energetycznym.
"Musimy wspólnie wyciągnąć wnioski z tego zdarzenia i podjąć zdecydowane działania, aby zapobiec podobnym sytuacjom. Komisja Europejska już pracuje nad przeglądem unijnych zasad bezpieczeństwa energetycznego, by nasze systemy były przygotowane na przyszłość" - powiedział Jørgensen.
Rana Adib, dyrektor wykonawcza sieci REN21 (Renewable Energy Policy Network for the 21st Century), określiła awarię jako sygnał alarmowy, który powinien przyspieszyć modernizację europejskich sieci.
"Wraz z rozwojem odnawialnych źródeł energii musi rosnąć odporność systemu. Wymaga to całościowego planowania – od wytwarzania i infrastruktury po elastyczność i popyt, oraz zapewnienia ścisłej współpracy wszystkich interesariuszy od samego początku" - podkreśliła Adib.
Komisja Europejska ma przedstawić projekt przepisów dotyczących modernizacji sieci energetycznej 25 listopada.