Liderka partii Zjednoczenie Narodowe Marine Len określiła niedawny wyrok sądu, zakazujący jej ubiegania się o urząd publiczny mianem "politycznego polowania na czarownice". Euroverify zapytało ekspertów o podstawy prawne wyroku.
REKLAMA
W zeszłym miesiącu liderka skrajnie prawicowej francuskiej partii Zjednoczenie Narodowe Marine Le Pen została uznana winną defraudacji funduszy unijnych i otrzymała zakaz ubiegania się o urząd polityczny we Francji przez pięć lat. Decyzja sądu wywołała polityczną burzę.
Grzywna w wysokości stu tysięcy euro i czteroletni wyrok więzienia - z czego dwa lata w zawieszeniu, a pozostałe dwa z elektroniczną bransoletką - zostaną wstrzymane do czasu zakończenia procesu odwoławczego.
Nie dotyczy to jednak zakazu pełnienia funkcji publicznych lub "kary niekwalifikowalności", która wchodzi w życie natychmiast pomimo złożonej apelacji.
Wynika to z faktu, że ta część wyroku jest - zgodnie z francuskim prawem - "wykonana tymczasowo" .
W obecnej sytuacji Le Pen nie może więc startować w wyborach prezydenckich we Francji w 2027 roku. Paryski sąd apelacyjny zapowiedział jednak, że do lata 2026 roku wyda orzeczenie, które może doprowadzić do jej uniewinnienia lub zmiany wyroku.
Decyzja sądu spotkała się ze sceptycznymi ocenami po każdej ze stron politycznego sporu we Francji. Centrowy premier François Bayrou powiedział, że jest "zaniepokojony" werdyktem.
Ale czy decyzja o natychmiastowym zastosowaniu zakazu pomimo apelacji jest powszechna we Francji i Europie?
Natychmiastowy zakaz pełnienia funkcji publicznych jest "rzadkością" we Francji - twierdzą eksperci
Le Pen była ścigana na mocy ustawy znanej jako "Sapin II", która została przegłosowana w 2016 roku i weszła w życie 11 grudnia 2017 roku. Przewiduje ona zakaz ubiegania się o urząd publiczny przez pięć lat dla wszystkich wybieranych urzędników uznanych za winnych niewłaściwego wykorzystania funduszy publicznych.
Wyrok oznacza, że Le Pen musi zrezygnować z funkcji radnej regionalnej północnego departamentu Pas-de-Calais. Nie ma to jednak wpływu na jej kadencję jako członka Zgromadzenia Narodowego w tym samym regionie, ponieważ francuska Rada Konstytucyjna jest jedynym organem uprawnionym do przerwania kadencji członka.
Według danych przekazanych Euronews przez francuskie Ministerstwo Sprawiedliwości, w 2023 roku we Francji wydano 16364 wyroki "niekwalifikowalności". Takie wyroki stały się częstsze w ostatnich latach: w 2019 roku wydano ich łącznie 1518.
Odsetek tych, które zostały wykonane tymczasowo lub innymi słowy od razu pomimo odwołania, jak w przypadku Le Pen, był niezmiennie bardzo niski.
Spośród tych wydanych w 2023 roku tylko 639 (3,9 procent) weszło w życie natychmiast.
"Fakt, że wyrok pozbawienia praw wyborczych wydany na Marine Le Pen został tymczasowo wykonany, jest rzeczywiście dość rzadką decyzją" - powiedział Euronews profesor prawa na Université de Lorraine Jean-Baptiste Thierry.
Zastosowanie wyroku w ten sposób było "przedmiotem długiego uzasadnienia" - powiedział profesor Thierry. - "W związku z zaprzeczeniem przez przez Marine Le Pen znaczenia przestępstwa, za które została skazana".
"Trudno uznać, że sędziowie podjęli decyzję, która byłaby wyjątkowa w tym przypadku, biorąc pod uwagę, że fakty w sprawie były wyjątkowe" - wyjaśnił. "Mieli do czynienia ze sprawą oskarżonego, który popełnił szczególnie poważne czyny. Postanowili wykazać się surowością, co uzasadnili w swoich decyzjach skazujących".
A co z innymi krajami europejskimi?
Według pr awnika weryfikującego faktyGuillaume'a Baticle'a, francuski przepis prawny, który pozwolił na natychmiastowe wprowadzenie zakazu Le Pen jest wyjątkiem w Europie.
"Francja jest naprawdę wyjątkiem w Europie w kwestii tymczasowego wykonania wyroku, ale podobnie jest też w innych częściach świata, zwłaszcza w Brazylii (...) " - powiedział Euronews.
W 2023 roku były prezydent Brazylii Jair Bolsonaro otrzymał wyrok zakazujący mu ubiegania się o urząd publiczny do 2030 roku.
Baticle dodał, że większość krajów europejskich stosuje koncepcję "apelacji zawieszającej", co oznacza że wyrok nie obowiązuje, dopóki jest przedmiotem apelacji.
Czy zakaz Le Pen może zostać zniesiony?
Mimo wszystko Le Pen może nadal ubiegać się o urząd prezydenta w 2027 roku, jeśli jej apelacja zakończy się sukcesem i zostanie rozpatrzona na czas przed głosowaniem.
Paryski sąd apelacyjny powiedział, że podejmie decyzję w jej sprawie do lata przyszłego roku, podtrzymując jej nadzieję na kandydowanie.
Jeśli sąd apelacyjny oczyści ją z zarzutów, Le Pen będzie mogła wystartować w wyścigu prezydenckim na czas. Oznacza to, że nie ma dużej presji, by natychmiast wyznaczyła kandydata zastępczego, takiego jak przewodniczący jej partii Jordan Bardella.
Prawnik zajmujący się obroną karną powiedział Euronews na początku tego miesiąca, że czas jej apelacji jest "ostrożnym rozwiązaniem" mającym na celu "złagodzenie krytyki skutków natychmiastowego skutku orzeczenia".
Taki wyrok mógłby również zostać złagodzony przez prezydenta po całkowitym wyczerpaniu procesu odwoławczego.