Przywódcy państw Unii Europejskiej spotkają się w czwartek w Brukseli na nadzwyczajnym szczycie poświęconym obronności i Ukrainie.
REKLAMA
Ursula von der Leyen zaproponowała we wtorek Plan Odbudowy Europy, w ramach którego państwa członkowskie mogłyby zmobilizować do 800 miliardów euro w celu sfinansowania masowego wzrostu wydatków na obronność. Propozycja padła kilka godzin po tym, jak Waszyngton zawiesił wszelką pomoc wojskową dla Ukrainy, wywierając presję na blok w celu zwiększenia własnej pomocy.
Era ponownego zbrojenia
"Jesteśmy w erze ponownego zbrojenia, a Europa jest gotowa do znacznego zwiększenia swoich wydatków na obronę, zarówno w odpowiedzi na krótkoterminową pilną potrzebę działania i wsparcia Ukrainy, ale także w celu zaspokojenia długoterminowej potrzeby wzięcia większej odpowiedzialności za nasze własne europejskie bezpieczeństwo" - powiedziała przewodnicząca Komisji Europejskiej.
Pięć przedstawionych przez nią środków, które wyszczególniła w liście do przywódców UE przed nadzwyczajnym szczytem w czwartek, obejmuje "nowy instrument" zapewniający państwom członkowskim pożyczki w wysokości 150 miliardów euro na sfinansowanie wspólnych inwestycji obronnych w ogólnoeuropejskie zdolności, w tym obronę powietrzną i przeciwrakietową, systemy artyleryjskie, pociski i amunicję, drony i systemy antydronowe.
Von der Leyen, która nie odpowiadała na pytania dziennikarzy, nie podała szczegółów na temat tego, w jaki sposób te pieniądze zostaną zgromadzone i czy blisko 90 miliardów euro niewykorzystanych środków z funduszu odbudowy po pandemii COVID-19 będzie stanowić ich część.
Sprzeciw "oszczędnych" państw członkowskich
Emisja tak zwanych euroobligacji w celu sfinansowania potrzeb obronnych bloku spotkała się jak dotąd z ostrym sprzeciwem kilku tak zwanych "oszczędnych" państw członkowskich.
Innym kluczowym środkiem z pakietu obronnego von der Leyen jest aktywacja krajowej klauzuli korekcyjnej w Pakcie Stabilności i Wzrostu, o której poinformowała już w zeszłym miesiącu podczas Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa.
Umożliwiłoby to państwom członkowskim wyłączenie wydatków na obronność z wydatków krajowych, a tym samym uniknięcie ryzyka naruszenia polityki fiskalnej bloku, która nakazuje, aby deficyt budżetowy i dług publiczny pozostały odpowiednio poniżej 3 procent i 60 procent PKB.
Szef Komisji stwierdził, że jeśli kraje UE zwiększą swoje wydatki na obronność średnio o 1,5 procenta PKB, w ciągu najbliższych czterech lat można będzie uwolnić 650 miliardów euro.
Państwa członkowskie UE znacznie zwiększyły swoje wydatki na obronność od czasu rozpoczęcia przez Rosję inwazji na Ukrainę na pełną skalę w 2022 roku, ale wydają się one nierównomiernie: Polska wydała w ubiegłym roku 4,12 procent swojego PKB na obronność, podczas gdy Hiszpania wydała zaledwie 1,12 procent.
Obecnie trwają negocjacje między sojusznikami NATO, w tym 23 państwami członkowskimi UE, w sprawie podniesienia docelowego poziomu wydatków na obronność z obecnego poziomu 2 procent PKB. Decyzja ma zostać ogłoszona na szczycie w Hadze pod koniec czerwca.
Pozostałe trzy środki zaproponowane przez von der Leyen obejmują umożliwienie państwom członkowskim szerszego wykorzystania programów polityki spójności w celu zwiększenia wydatków na obronność, rozszerzenie mandatu Europejskiego Banku Inwestycyjnego, aby zwiększyć finansowanie projektów obronnych oraz przyspieszenie stworzenia Unii Oszczędności i Inwestycji, aby umożliwić prywatnym bankom przeznaczenie większej ilości pieniędzy również na ten sektor.
"Prawdziwym pytaniem, które stoi przed nami, jest to, czy Europa jest gotowa działać tak zdecydowanie, jak dyktuje to sytuacja, oraz czy Europa jest gotowa i zdolna do szybkiego i ambitnego działania, które jest potrzebne" - powiedziała von der Leyen.
Nadzwyczajny szczyt unijny z Zełeńskim
Przywódcy Unii Europejskiej powinni omówić proponowany pakiet obronny na nadzwyczajnym szczycie w Brukseli w czwartek. Wziąć w nim udział ma prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełeński.
Szczyt został zwołany 23 lutego w odpowiedzi na szybki dyplomatyczny gest Donalda Trumpa wobec Rosji, ale presja nasiliła się już w piątek po kontrowersyjnym spotkaniu Zełenskiego z amerykańskim prezydentem w Białym Domu. Ukraiński przywódca opuścił wówczas USA przed końcem zaplanowanej wizyty i bez podpisania umowy w sprawie minerałów. Takie porozumienie według Waszyngtonu mogłoby działać jako środek odstraszający przed przyszłymi atakami.
W poniedziałek Trump ogłosił, że Stany Zjednoczone zawieszają wszelką pomoc wojskową dla Ukrainy, argumentując, że porozumienie pokojowe "można zawrzeć bardzo szybko". Zasugerował również, że "być może ktoś nie chce zawrzeć porozumienia".
Czwartkowy szczyt może uwypuklić podziały między państwami członkowskimi w sprawie Ukrainy, ponieważ zarówno prezydent Węgier Viktor Orban, jak i Słowacji Robert Fico zagrozili zawetowaniem jakiegokolwiek wezwania do zwiększenia pomocy wojskowej dla rozdartego wojną kraju.
Projekt konkluzji szczytu, z którym zapoznał się Euronews, wskazuje, że podczas spotkania przywódcy nie podejmą decyzji w sprawie zwiększenia wydatków na obronność. Zamiast tego "powrócą" do tego tematu na późniejszym szczycie w marcu, który odbędzie się po opublikowaniu Białej Księgi Komisji Europejskiej w sprawie obronności.