Mieszkanie, w którym mieszkał jeden z najważniejszych francuskich poetów, jest zagrożone przez projekt rozbudowy kabaretu Moulin-Rouge, innego zabytku narodowego.
"Do mojego domu, który nie jest moim domem, przyjdziesz".
Bielone ściany z niszami, zaokrąglone rogi, parkiet i prowansalskie kafelki, w samym środku Montmartre. Wewnątrz znajduje się biurko, niezliczone obrazy i książki, reklama sklepu spożywczego przymocowana szpilką do rysowania, ołówki i porozrzucane portrety Brigitte Bardot, generała de Gaulle'a i Papieża.
Jasne, skromne mieszkanie Jacquesa Préverta przy 6 bis Cité Véron, na podwórku Moulin-Rouge, od dawna otwarte zarówno dla sławnych współczesnych, jak i anonimowych przyjaciół poety, może wkrótce przestać istnieć.
Bitwa o pamięć
Kabaret Moulin-Rouge, właściciel przyległego kompleksu budynków, chce odzyskać tę przestrzeń i mieszkanie naprzeciwko, dawny dom Borisa Viana, na potrzeby projektu rozbudowy, który porusza świat kultury.
"Nie sądzę, by było to z poszanowaniem historii" - powiedziała Euronews Eugénie Bachelot-Prévert, wnuczka poety, która chroni jego archiwa i mobilizuje wsparcie, by mieszkanie nie skończyło_"w kupie gruzu_", a wręcz przeciwnie,"mogło być odwiedzane i chronione".
Petycjaw tej sprawie, uruchomiona przez jego stowarzyszenie "Chez Jacques Prévert" w październiku ubiegłego roku, zebrała już prawie 37 000 podpisów.
Jednocześnie list otwarty wzywający do wpisania budynku na listę zabytków został wysłany do francuskiej minister kultury Rachidy Dati. Pod listem podpisali się laureat literackiej nagrody Nobla Patrick Modiano, filmowiec Costa-Gavras i piosenkarka Patti Smith.
"W czasach, gdy paryżanie, a w szczególności mieszkańcy Montmartre, ubolewają nad utratą autentyczności przestrzeni publicznej oddanej nadmiernej turystyce, zniknięcie mieszkania Jacquesa Préverta, podobnie jak mieszkania jego sąsiada z tarasu Borisa Viana, które jest przedmiotem tego samego projektu, byłoby całkowicie niezrozumiałe", czytamy w liście.
We Francji termin "muzeum" może być używany dowolnie. Nawet bez państwowego uznania, można odkryć dawny dom poetki, rezerwując wizytę grupową za pośrednictwem platformy HelloAsso. Eugénie Bachelot-Prévert przyjmuje do dwóch odwiedzających tygodniowo. Od czasu do czasu umawiane są spotkania z badaczami pracującymi nad twórczością Jacques'a Préverta" - wyjaśnia.
Żadnych "zniszczeń", według Moulin Rouge
Rodzina Prévert wynajmuje lokal od 1955 roku. We wrześniu ubiegłego roku, w liście dostarczonym przez komornika, Eugénie Bachelot-Prévert została poinformowana, że umowa najmu, która wygasała z końcem 2024 roku, nie zostanie przedłużona. Termin opuszczenia mieszkania upływa 31 marca 2026 roku.
Według prezesa stowarzyszenia "Chez Jacques Prévert", firma Moulin Rouge nie wyjaśniła zainteresowanym stronom, co tak naprawdę zamierza zrobić z tymi metrami kwadratowymi, mimo że dyskutowana jest renowacja sali, w której występował Mistinguett, gwiazda lat dwudziestych.
Kabaret Montmartre, z którym skontaktowało się Euronews, potwierdza, że_"rozważa projekt renowacji, który - między innymi - wzmocniłby dziedzictwo Mistinguett_, [...] kobiety, która jest zbyt często pomijana, mimo że jest ważną postacią paryskiego życia kulturalnego".
"Nigdy nie wspominaliśmy o zniszczeniu mieszkań panów Préverta i Viana", dodaje Moulin Rouge.
Eugénie Bachelot-Prévert odrzuca również jakikolwiek pomysł_"przeniesienia_" mieszkania jej dziadka, zrekonstruowania jego wnętrza w innym miejscu."To byłoby złe", nalega."Chcielibyśmy zachować autentyczność mieszkania.
"Wszyscy są zirytowani, ponieważ są to trzy francuskie zabytki".
Dziedziczka poety twierdzi, że nie ma kontaktu z minister kultury, która według niej jest "blisko" Moulin-Rouge.
Twierdząc, że jest rzeczniczką "kultury popularnej", Rachida Dati uruchomiła w tym roku "plan kabaretowy", aby_"wspierać twórczość_","zwiększyć widoczność i wiedzę" o tym świecie i wreszcie_"promować"_ jego dziedzictwo.
Sztandarowym działaniem planu jest "sezon poświęcony kabaretowi", który według ministerstwa odbędzie się jesienią 2026 roku, z_"regionalnymi i krajowymi atrakcjami_".
Chociaż Eugénie Bachelot-Prévert uważa tę politykę za uzasadnioną, prosi o wysłuchanie, przekonana, że władze - od dzielnicy po państwo, poprzez centralny ratusz - starają się nie urazić mekki "francuskiego kankana".
"Niech chroni to miejsce, niech działa jako pośrednik [z Moulin-Rouge]", zwraca się do Rachidy Dati.
"Moulin-Rouge, Prévert, Vian... Wszyscy mają kłopoty, ponieważ są to trzy francuskie zabytki", przyznaje prezes stowarzyszenia.
W rezolucji przyjętej przez Radę Miasta Paryża w listopadzie ubiegłego roku, zaproponowanej przez grupę komunistyczną i skonsultowanej przez Euronews, wybrani przedstawiciele stolicy wezwali państwo do "szybkiej interwencji_, aby mieszkanie Jacquesa Préverta zostało uznane i chronione na miejscu, w celu zapewnienia, że zostanie ono w pełni zachowane [...] i otwarte dla zwiedzających, zgodnie z jego pamięcią, dziedzictwem kulturowym i historią Montmartre_".
Odpowiadając Euronews, Ministerstwo Kultury stwierdziło, że DRAC Île-de-France [urząd] rozpatrzy wniosek o ochronę mieszkania Jacquesa Préverta jako zabytku historycznego.
"Ministerstwo [...] uważnie monitoruje tę sprawę: jest obecnie w kontakcie ze spadkobiercami Jacquesa Préverta, Borisa Viana i właścicielami Moulin Rouge, aby znaleźć rozwiązanie, które pozwoli na rozwój projektu kabaretowego, zapewniając jednocześnie ochronę dziedzictwa związanego z tymi dwoma kultowymi pisarzami", powiedział na rue de Valois.
Ze swojej strony Moulin-Rouge twierdzi, że jest w_"stałym_ kontakcie_z departamentami rządowymi_", dodając, że spotkanie z Eugénie Bachelot-Prévert jest zaplanowane_"w najbliższym czasie_".
"Prévert nigdy nie trafił do czyśćca"
Antyklerykał i anarchista, bliski komunistom i przez długi czas odporny na pomysł zostania właścicielem ziemskim, Jacques Prévert jest znany na całym świecie ze swoich wierszy - "Le cancre", "Les feuilles mortes", "Paris at night", "Déjeuner du matin" - oraz ze scenariusza kultowego filmu Marcela Carné "Les enfants du paradis" ("Komedianci").
"Prévert jest poetą narodowym w taki sam sposób jak Éluard i Char", powiedział Euronews Alban Cerisier, sekretarz generalny Éditions Gallimard."Jednak cieszy się on specjalnym statusem ze względu na ogromny nakład jego pierwszego zbioru wierszy "Paroles", którego łączna sprzedaż od 1946 roku przekroczyła 4,5 miliona egzemplarzy".
"Jest to bardzo nietypowe zjawisko, które samo w sobie świadczy o znaczeniu Préverta w bibliotekach rodzinnych", podkreśla kurator kolekcji dziedzictwa.
Według Albana Cerisiera roczna sprzedaż kolekcji i albumów poety oscyluje w granicach 50 000 egzemplarzy,z czego "większość to sprzedaż 'Paroles'.
Wydawca i historyk zauważa również_"obecność_" Jacquesa Préverta_"poprzez liczbę bibliotek, ośrodków kultury i szkół, które noszą jego imię_" - Euronews naliczył ich prawie 500.
"Wiersze Préverta krążą i żyją dzięki głosom dzieci", dodaje Alban Cerisier."Le Cancre", "En sortant de l'école", "Page d'écriture". To samo dotyczy legendarnych wierszy poety dla kina".
To, co czasami krytykowano u Jacques'a Préverta - prostota jego wierszy, zbyt bezpośrednie zaangażowanie - jest dziś właśnie tym, co czyni go tak nowoczesnym i ważnym.
"Uważam, że Prévert zawdzięcza swoją trwałą sławę temu, że jego poezja, choć bardzo dobrze skomponowana i związana z francuską tradycją poetycką (w szczególności surrealizmem), dostarcza prostego, swobodnego i muzycznego wyrazu ludzkich uczuć", wyjaśnia ekspert.
Oprócz statusu "ulubionego poety uczniów", Eugénie Bachelot-Prévert mówi o człowieku urodzonym w 1900 roku, który_"potępił wojnę_" i_"widział całe szaleństwo XX wieku_". Chwali_"żywotność_" jego myśli,"która bardzo silnie rezonuje" i wzywa_"do wolności, do innego świata_".
Dla strażniczki pamięci Jacques'a Préverta jej dziadek_"nigdy nie trafił do czyśćca_". Przetłumaczony na 40 języków, jest_"ważny poza Francją_", zapewnia. W szczególności we Włoszech, gdzie jego twórczość znalazła szeroką publiczność.
Poproszony przez Euronews o wyjaśnienie jego popularności po drugiej stronie Alp, Paolo Levi, paryski korespondent agencji informacyjnej Ansa, powiedział:"Swoim prostym, bezpośrednim językiem [Prévert] poruszył serca wielu Włochów, zwłaszcza jeśli chodzi o jego wiersze miłosne".
"Nie wiem, czy jest to nadal prawdą dla młodszych pokoleń, ale przez dziesięciolecia we Włoszech często spotykało się ludzi, którzy cytowali na pamięć całe wiersze, jeśli nie wersety, Préverta", dodaje dziennikarz.
"Oda do wiecznego paryżanina"
Alban Cerisier z Gallimard uważa, że Prévert_jest "poetą o długiej tradycji, klasykiem, który ucieleśnia coś z francuskiego ducha_", powołując się na_"niezbywalny smak wolności i sprawiedliwości społecznej, sprzeciw wobec władzy, ducha protestu i, oczywiście, rolę wyobraźni i słów w wyrażaniu ludzkiej wrażliwości i melancholii_".
Dla niego Prévert uosabia również ducha miejsc -"w szczególności Paryża".
"Jego poezja jest bliska sercu. Nie jest ani wyuczona, ani pobłażliwa. Dodaje koloru do radości. A jego poezja jest dla Paryża tym, czym fotografia Doisneau jest dla stolicy... odą do wiecznego Paryżanina, nasyconą ogromnym człowieczeństwem".
"Paryż nie byłby Paryżem bez tego, co powiedział o nim Prévert", podsumowuje.
Petycję w sprawie ocalenia mieszkania Borisa Viana można również przeczytać tutaj.
Sophia Khatsenkova przyczyniła się do powstania tego artykułu.