Wśród największych gospodarek w Europie, Niemcy i Hiszpania plasują się najlepiej, zarówno pod względem nominalnych opłat za opiekę nad dziećmi, jak i udziału wynagrodzeń wydawanych na opiekę nad dziećmi, podczas gdy Wielka Brytania pozostaje jednym z najdroższych państw.
REKLAMA
Wczesna edukacja i opieka są kluczem do sukcesu w szkole, pracy i życiu. UE twierdzi, że każde dziecko ma prawo do przystępnej cenowo, wysokiej jakości wczesnej edukacji i opieki. Przyszłość dziecka nie powinna zależeć od pochodzenia rodzinnego.
Koszty opieki nad dziećmi pozostają jednak dużym obciążeniem dla wielu rodzin w Europie. Podczas gdy niektóre kraje oferują silne wsparcie, w innych rodzice muszą wydawać dużą część swoich dochodów na żłobki i przedszkola.
Jak zatem różnią się koszty opieki nad dziećmi w Europie? Ile rodziny płacą za opiekę przed i po zasiłkach? Jaka część dochodu gospodarstwa domowego przeznaczana jest na żłobki i przedszkola?
Czego dotyczą dane dotyczące kosztów opieki nad dziećmi i świadczeń?
Według OECD koszty i świadczenia związane z opieką nad dziećmi są bardzo zróżnicowane w Europie. Dane obejmują opiekę w ośrodkach, co oznacza opiekę nad dziećmi świadczoną poza domem w licencjonowanych placówkach. Obejmują one przedszkola, ośrodki opieki dziennej, żłobki, domowe przedszkola i grupy prowadzone przez rodziców, oferowane w pełnym lub niepełnym wymiarze godzin.
Przedszkola i żłobki. Koszt dla rodzin z dwójką dzieci
Dane OECD opierają się na rodzinach z dwójką dzieci w wieku dwóch i trzech lat. Koszty opieki nad dziećmi netto to całkowite opłaty brutto pomniejszone o świadczenia z tytułu opieki nad dziećmi, skorygowane o zmiany w podatkach i innych świadczeniach. Koszty brutto opieki nad dziećmi to opłaty ponoszone przez rodziców po uwzględnieniu dotacji publicznych dla usługodawców, ale przed wszelkimi zniżkami wynikającymi z sytuacji rodzinnej. Świadczenia z tytułu opieki nad dziećmi mogą mieć formę zasiłków, ulg podatkowych, rabatów na opłaty lub wzrostu innych uprawnień.
Od 2023 r. koszty brutto opieki nad dwójką dzieci w UE wahają się od 552 euro w Niemczech do 39 229 euro w Holandii rocznie. Uwzględniając kraje EFTA i Wielką Brytanię, Szwajcaria znajduje się na szczycie listy z kwotą 64 211 euro.
Koszty brutto opieki nad dziećmi przekraczają również 20 000 euro w Luksemburgu (30 254 euro), Wielkiej Brytanii (27 071 euro lub 23 546 funtów) i Irlandii (20 533 euro).
Najniższe koszty występują w Niemczech (552 euro), a w kilku innych krajach koszty te spadają poniżej 2 000 euro: w Bułgarii (884 euro), na Węgrzech (1 007 euro), w Austrii (1 638 euro), Czechach (1 843 euro), Chorwacji (1 911 euro), na Litwie (1 935 euro) i w Rumunii (1 945 euro). W Polsce koszt opieki nad dziećmi jest nieco wyższy i wynosi 2 183 euro.
Wśród pięciu największych gospodarek Europy, Wielka Brytania ma najwyższe koszty opieki nad dziećmi, podczas gdy Niemcy są najtańsze. Kosztowne są również Włochy (10 032 euro), Francja plasuje się w średnim przedziale cenowym (7 717 euro), a Hiszpania ma drugi najniższy z pięciu krajów (2 452 euro).
Kraje skandynawskie znajdują się blisko mediany, z Islandią na poziomie 5 014 euro.
Koszty netto opieki nad dziećmi zależą od tego, czy rodzina ma jednego czy dwóch żywicieli rodziny
Wsparcie w zakresie opieki nad dziećmi różni się w zależności od poziomu dochodów i liczby osób zarabiających. Rodzice samotnie wychowujący dzieci i rodziny z jednym żywicielem zazwyczaj otrzymują większą pomoc niż pary z dwoma żywicielami.
W niektórych krajach obie strony płacą tyle samo, zwykle gdy koszty opieki nad dzieckiem są niższe - często poniżej 2000 euro.
Gdy koszty opieki nad dziećmi są wysokie, różnica między rodzinami z jednym i dwoma żywicielami rodziny staje się znacząca, tak jak w Szwajcarii, Holandii, Francji, Belgii i na Cyprze. Rodzice samotnie wychowujący dzieci i rodziny z jednym żywicielem rodziny otrzymują znacznie więcej świadczeń.
Koszty opieki nad dziećmi netto dla rodzin z jednym żywicielem rodziny wahają się od zera w Grecji, Włoszech i na Malcie do 10 200 euro w Szwajcarii, a następnie w Wielkiej Brytanii (9 991 euro lub 8 690 funtów) i Irlandii (8 409 euro).
Holandia (6 563 euro), Belgia (5 524 euro), Finlandia (4 539 euro) i Norwegia (4 177 euro) zamykają pierwszą siódemkę najdroższych krajów. Żaden inny kraj nie przekracza 4 000 euro. Koszty są niższe niż 2000 euro w 18 z 31 krajów, a w 10 z nich wynoszą zero lub mniej niż 1050 euro.
W przypadku dwuosobowych gospodarstw domowych koszty opieki nad dziećmi netto znacznie rosną w wielu krajach. Najdroższa pozostaje Szwajcaria (27 551 euro), a tuż za nią plasuje się Holandia (15 915 euro). Koszty przekraczają również 10 000 euro w Wielkiej Brytanii (13 662 euro lub 11 848 funtów), Irlandii (13 056 euro) i Belgii (11 186 euro).
W większości krajów koszty netto opieki nad dziećmi dla par zarabiających plasują się poniżej 2 500 euro. We Włoszech i na Malcie wynoszą one zero, a w Niemczech 430 euro.
We Francji wynoszą one 6 523 euro, a w Hiszpanii są znacznie niższe i wynoszą 2 452 euro.
Wszystkie dane opierają się na gospodarstwach domowych zarabiających 100% średniej płacy krajowej, z jednym lub dwoma osoabmi pracującymi.
Jaka część pensji przeznaczana jest na opiekę nad dziećmi?
Najważniejszym wskaźnikiem dla zrozumienia przystępności cenowej żłobków i przedszkoli oraz porównywania krajów jest sprawdzenie, jaki procent pensji przeznaczany jest na koszty opieki nad dziećmi netto.
Wielka Brytania ma najwyższy udział na poziomie 18%, a następnie Słowacja (17%) dla samotnych rodziców lub rodzin z jednym żywicielem rodziny.
W kolejnych pięciu krajach odsetek ten wynosi 10% lub więcej: Irlandia (14%), Czechy (12%), Holandia i Rumunia (po 11%) oraz Szwajcaria (10%). W Polsce wskaźnik wynosi 9%.
Rumunia zajmuje szóste miejsce pod względem udziału w dochodach, ale dopiero 14. pod względem kosztów nominalnych (1 945 euro). Pokazuje to, że niższe średnie płace zwiększają obciążenie gospodarstw domowych.
W większości krajów europejskich udział ten wynosi 6% i mniej, w tym w Niemczech (1%) i Francji (6%).
W przypadku par z dwójką dzieci waha się on od zera na Malcie, w Bułgarii i we Włoszech do 28% w Szwajcarii. Na Cyprze i w Holandii (po 26%) oraz w Wielkiej Brytanii (25%) co najmniej jedna czwarta dochodu gospodarstwa domowego przeznaczana jest na opiekę nad dziećmi.
W 19 krajach opieka nad dziećmi pochłania 9% lub mniej średniego wynagrodzenia, w tym w Hiszpanii (8%) i Niemczech (1%).
W niektórych krajach obciążenie to wzrasta jednak szczególnie w przypadku osób podwójnie zarabiających w porównaniu z osobami samotnie wychowującymi dzieci: od 6% do 26% na Cyprze, od 10% do 28% w Szwajcarii, od 11% do 26% w Holandii, od 9% do 19% w Belgii i od 6% do 15% we Francji.
Koszty i udziały różnią się w zależności od poziomu dochodów
Podczas gdy świadczenia zwykle rosną, gdy gospodarstwa domowe zarabiają poniżej średniej płacy, udział dochodów wydawanych na opiekę nad dziećmi często rośnie. W Irlandii osoba samotnie zarabiająca 67% średniej płacy wydaje 19%, w porównaniu z 14% przy 100% średniej płacy.
Pary z dwoma rodzicami pracującymi, gdy oboje zarabiają średnią płacę, wydają 22% swojego wynagrodzenia na opiekę nad dziećmi. Wartość ta wzrasta do 25%, gdy jedno z rodziców zarabia 67% średniej płacy, a drugie otrzymuje płacę minimalną.
Dlaczego koszty opieki nad dziećmi są niskie w Niemczech, a wysokie w Wielkiej Brytanii?
"Bardzo niski odsetek w Niemczech (podobnie jak w Austrii) wynika z faktu, że koszty brutto opieki nad dziećmi są średnio bardzo niskie" - powiedział Euronews Business Michael Fuchs, starszy badacz w Europejskim Centrum Polityki i Badań Opieki Społecznej.
Wyjaśnił, że w Austrii - i prawdopodobnie w Niemczech - koszty opieki nad dziećmi są niskie, ponieważ większość instytucji publicznych nie pobiera opłat. W Austrii, na przykład, żłobek i przedszkole są bezpłatne, a płacić trzeba jedynie za obiady.
"Z drugiej strony, w Wielkiej Brytanii koszty brutto opieki nad dziećmi są bardzo wysokie, biorąc pod uwagę szeroko rozpowszechniony rynek prywatny" - dodał.