W swoim najnowszym przeglądzie EBC ostrzega przed rosnącym ryzykiem zadłużenia państw strefy euro, powołując się na wysokie poziomy zadłużenia, poślizg fiskalny i słaby wzrost.
Europejski Bank Centralny (EBC) podniósł alarm w związku z potencjalnym odrodzeniem się podatności na zagrożenia związane z długiem państwowym w strefie euro, ponieważ podwyższone poziomy zadłużenia, powolny wzrost gospodarczy i poślizg fiskalny tworzą niebezpieczny koktajl.
W swoim najnowszym przeglądzie stabilności finansowej z listopada 2024 r. EBC ostrzega, że czynniki te, w połączeniu z napięciami geopolitycznymi i niepewnością polityczną, mogą ponownie wywołać obawy przed kryzysem zadłużenia państwowego podobnym do zawirowań sprzed dekady.
"Podwyższone poziomy zadłużenia i wysokie deficyty budżetowe, w połączeniu ze słabym długoterminowym potencjałem wzrostu, zwiększają ryzyko, że poślizg fiskalny ponownie wzbudzi obawy rynku o zdolność obsługi długu państwowego" - stwierdziła instytucja monetarna.
Rosnące koszty zadłużenia zwiększają ryzyko dla stabilności finansowej
EBC ostrzega, że era tanich pożyczek już się skończyła.
Zapadający dług jest obecnie rolowany po znacznie wyższych stopach procentowych, co podnosi koszty obsługi długu państwowego.
Ta dynamika stwarza szczególne ryzyko dla krajów o wysokim zadłużeniu, w których ograniczona przestrzeń fiskalna może narazić rządy na nagłe wstrząsy rynkowe.
Napięcia geopolityczne pogłębiają ten problem. Dotacje energetyczne i inne środki fiskalne mające na celu złagodzenie globalnych zakłóceń dodatkowo nadwyrężają budżety.
"Podatność państw na zagrożenia pogłębia się. Pomimo niedawnego obniżenia wskaźników zadłużenia do PKB, wyzwania fiskalne utrzymują się w kilku krajach strefy euro, pogłębione przez kwestie strukturalne, takie jak słaby potencjalny wzrost i zwiększona niepewność polityczna". zauważył wiceprezes EBC Louis de Guindos.
Liczby nie kłamią
Poziomy zadłużenia w całej strefie euro pozostają rażącym problemem, a znaczna nierównowaga między państwami członkowskimi podkreśla podstawową niestabilność bloku.
Podczas gdy średni stosunek zadłużenia do PKB w strefie euro wynosi 88,1%, zgodnie z najnowszymi danymi Eurostatu, liczba ta ukrywa wyraźne kontrasty.
Na czele znajduje się Grecja z wysokim wskaźnikiem zadłużenia wynoszącym 163,6%, następnie Włochy ze wskaźnikiem 137% i Francja ze wskaźnikiem 112,2%. Tymczasem zdyscyplinowane fiskalnie kraje, takie jak Niemcy i Holandia, mogą pochwalić się znacznie niższymi wskaźnikami, wynoszącymi odpowiednio 61,9% i 43,2%.
Patrząc w przyszłość, perspektywy dotyczące zdolności obsługi zadłużenia w niektórych największych gospodarkach strefy euro są coraz bardziej niepokojące. Podczas gdy poziomy długu publicznego w całym regionie mają pozostać względnie stabilne, niektóre państwa członkowskie stoją w obliczu niebezpiecznej trajektorii wzrostowej.
Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) w swoim najnowszym październikowym Monitorze Fiskalnym prognozuje, że do 2029 r. wskaźnik zadłużenia Francji do PKB wzrośnie ze 112% do 124,1%, podczas gdy we Włoszech wzrośnie do oszałamiającego poziomu 142,3%, w porównaniu do 136,9%. Oczekuje się, że zadłużenie Belgii również gwałtownie wzrośnie, ze 105% do 119%.
Dane te podkreślają rosnącą podatność na zagrożenia, która może sprawić, że mocno zadłużone kraje będą zmagać się z presją fiskalną w środowisku wyższych stóp procentowych i stłumionego wzrostu gospodarczego.
Deja vu dla rynków?
Jak dotąd rynki pozostawały stosunkowo spokojne, a skoki zmienności okazały się krótkotrwałe. Jednak podstawowe słabości sugerują, że spokój może nie trwać długo. Poślizg fiskalny w krajach o wysokim zadłużeniu może ponownie wzbudzić obawy rynku, prowadząc do rozszerzenia spreadów obligacji przypominających kryzys zadłużenia w strefie euro sprzed dekady.
EBC przyznaje, że "zwiększona niepewność polityczna i geopolityczna, słabe podstawy fiskalne i powolny trend wzrostu budzą obawy co do zdolności obsługi długu państwowego w niektórych krajach strefy euro".
"Chociaż rynki finansowe okazały się jak dotąd odporne, nie ma miejsca na samozadowolenie. Podstawowe słabości sprawiają, że rynki akcji i kredytów korporacyjnych są podatne na dalszą zmienność" - ostrzega Frankfurt.
Korporacyjny efekt domina
Sektor korporacyjny nie jest odporny na słabości państw. Rosnące rentowności obligacji państwowych mogą przenieść się na sektor prywatny, podnosząc koszty finansowania dla firm.
Byłoby to szczególnie szkodliwe dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), które już znajdują się pod presją wysokich kosztów finansowania zewnętrznego i słabego wzrostu.
"Wysokie koszty pożyczek i słabe perspektywy wzrostu nadal obciążają bilanse przedsiębiorstw, a firmy ze strefy euro odnotowują spadek zysków z powodu wysokich płatności odsetkowych" - stwierdził EBC.
Odporność banków: Srebrna podszewka?
W przeciwieństwie do poprzedniego kryzysu zadłużenia, banki strefy euro są lepiej skapitalizowane i bardziej rentowne, zapewniając bufor przed potencjalnymi wstrząsami kredytowymi ze strony państw i przedsiębiorstw.
Jednak wzajemne powiązania ryzyka państwowego i bankowego - znane jako "pętla zagłady" - nadal budzą obawy. Pogorszenie wiarygodności kredytowej państwa może spowodować erozję bilansów banków, potencjalnie wywołując szerszą niestabilność finansową.
EBC doradza organom regulacyjnym, aby utrzymywały silne bufory kapitałowe banków i przestrzegały zasad zapewniających kredytobiorcom możliwość spłaty kredytów, mając na celu utrzymanie stabilności finansowej i zapobieganie ryzykownym pożyczkom.
Stary kryzys, nowe zagrożenia
Ostrzeżenie EBC jest jasne: strefa euro nie wyszła jeszcze na prostą. Podwyższone zadłużenie, słaby wzrost i poślizg fiskalny kładą podwaliny pod potencjalne zawirowania na rynku.
Na razie przesłanie z Frankfurtu jest jednoznaczne: czujność jest najważniejsza, a samozadowolenie nie wchodzi w grę.
Bez podjęcia zdecydowanych działań w celu zaradzenia tym słabościom, regionowi grozi nowy kryzys zadłużeniowy.