Wydatki na rolnictwo w Europie zostaną zmniejszone w porównaniu do obecnie finansowanych programów. Dzieje się to w ramach nowej propozycji długoterminowego budżetu UE. Komisja Europejska twierdzi, że rolnicy nadal będą otrzymywać taką samą kwotę "na rękę".
REKLAMA
Komisja Europejska przedstawiła rekordowy budżet w wysokości 2 bilionów euro - największy w historii - sygnalizując znaczące zmiany i redukcje w finansowaniu rolnictwa w Unii Europejskiej w porównaniu z obecnym okresem 2021-2027.
Propozycja potwierdziła wcześniejsze doniesienia, że dotacje rolne i fundusze rozwoju regionalnego zostaną połączone w jeden mega-fundusz o wartości 865 mld euro.
W ramach tego nowego jednolitego funduszu Wspólna Polityka Rolna (WPR) jest wyodrębniona - co oznacza, że stała kwota jest chroniona przed realokacją - na wsparcie dochodów w łącznej wysokości 300 mld euro.
Termin wsparcie dochodu nie odnosi się już wyłącznie do płatności bezpośrednich, które tradycyjnie stanowiły większość WPR, ale obejmuje również współfinansowane inicjatywy, które wcześniej były częścią rozwoju obszarów wiejskich, a obecnie są stopniowo wycofywane w ramach nowej struktury.
Kwota ta obejmuje również siatkę bezpieczeństwa w wysokości 6,3 mld euro, podwajając rezerwę rolną utworzoną w 2021 roku w celu przeciwdziałania wahaniom rynkowym, obecnie zwiększoną z 450 mln euro do 900 mln euro w ciągu siedmiu lat.
Według Komisji, wyodrębniona kwota 300 mld euro stanowi minimum i oczekuje się, że będzie stanowić 80 proc. całkowitych wydatków na rolnictwo.
Dodatkowe inwestycje w rolnictwo, choć nie jest to pewne, mogą pochodzić z innych obszarów polityki w ramach jednolitego funduszu, takich jak fundusze regionalne, a także z innego europejskiego funduszu konkurencyjności (na przykład w ramach programu badawczego Horyzont Europa).
Czy oznacza to więcej czy mniej pieniędzy dla rolników?
Dokonanie bezpośredniego porównania z poprzednim budżetem jest trudne ze względu na inną ogólną strukturę, co Komisja wykorzystała do odpierania krytyki.
Przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen stwierdziła nawet, że "rolnictwo zostanie wzmocnione", podczas gdy unijny komisarz ds. rolnictwa Christophe Hansen wskazał, że "pieniądze, które trafiają bezpośrednio do rolników, nie zostały w ogóle zmniejszone".
Gdy jednak bliżej przyjrzymy się liczbom, maluje się inny obraz.
W budżecie na lata 2021-2027 na Wspólną Politykę Rolną przeznaczono 386,6 mld euro (w tym 270 mld euro na płatności bezpośrednie dla rolników). Ta ogólna kwota jest znacznie niższa niż 300 euro "wyodrębnionych" na rolnictwo w ramach jednolitego funduszu.
Eksperci ds. polityki rolnej, z którymi skontaktował się Euronews, szacują, że po uwzględnieniu inflacji nowa propozycja stanowi realną redukcję wydatków Unii Europejskiej na rolnictwo o 20-30 proc.
"W ujęciu nominalnym jest mniej pieniędzy, ale mamy nadzieję, że dzięki synergii z innymi obszarami polityki ogólne wsparcie pozostanie na podobnym poziomie" - przyznał jeden z unijnych urzędników na marginesie prezentacji budżetu.
Malejący udział rolnictwa
Proponowane zmiany symbolicznie podkreślają malejące znaczenie rolnictwa w budżecie Unii Europejskiej.
Podczas gdy całkowity długoterminowy budżet unijny wzrasta z 1,21 bln euro do 1,816 bln euro (z wyłączeniem spłat pożyczek zaciągniętych na COVID-19), udział WPR spada z 32,2 proc. do zaledwie 16,5 proc.
Obecnie stanowi ona zaledwie 35 proc. nowego jednolitego funduszu, co stanowi mniej niż połowę całkowitego budżetu.
Tendencja ta jest zgodna z długoterminową zmianą: w latach 80. WPR stanowiła ponad 70 proc. budżetu UE.
Proponowane zmiany odzwierciedlają zmianę priorytetów Komisji, a von der Leyen zdecydowała się zmniejszyć wydatki w obszarach takich jak rolnictwo i spójność na rzecz nowych inicjatyw, takich jak obrona i konkurencyjność.
Reakcje i protesty
Plan budżetowy wywołał natychmiastową reakcję.
Prawie wszyscy europosłowie, wypowiadający się w gorącej wymianie zdań w Parlamencie Europejskim z komisarzem Hansenem, skrytykowali propozycję.
"Podwajacie WRF, ale otrzymujemy 25-procentowe cięcia WPR. Nie próbujcie sprzedawać nam tego jako historii sukcesu" - zażartował eurodeputowany Herbert Dorfmann, który wywodzi się z Europejskiej Partii Ludowej (EPP) Hansena i von der Leyen.
Poza salami unijnych instytucji rolnicy zorganizowali symboliczny protest nazwany "Czarną Środą Europejskiego Rolnictwa".
W ostro sformułowanym oświadczeniu, lobby rolników Copa-Cogeca oskarżyło Komisję o demontaż "wspólnego" aspektu WPR poprzez "ukryte cięcia budżetowe" i "całkowitą renacjonalizację", zamaskowaną jako "uproszczenie administracyjne".
Aby uspokoić przyszłe obawy europejskich prawodawców i uniknąć dalszych niepokojów rolników, Komisja wprowadziła kilka nowych środków, których wcześniej domagał się sektor.
Nowy mechanizm dostosowania do inflacji pozwoli na zmianę kwot dotacji, jeśli inflacja spadnie poniżej 1 proc. lub wzrośnie powyżej 3 proc., co ma na celu ochronę rolników przed zmiennością cen.
Płatności przejściowe w wysokości do 200 tys. euro będą dostępne dla gospodarstw rolnych przyjmujących ambitne plany transformacji, pomagając zmniejszyć ryzyko innowacji w sektorze.
Podczas gdy Komisja ma nadzieję, że te korekty złagodzą niezadowolenie, debata na temat przyszłości europejskiego rolnictwa, a także jego miejsca w zmieniających się priorytetach UE, ma się nasilić w rozmowach, które potrwają kilka miesięcy przed formalnym zatwierdzeniem długoterminowego budżetu.