Niebezpieczeństwa związane z czasem spędzanym przed ekranem przez dzieci i młodzież stają się powszechnie znane, a coraz więcej krajów UE wprowadza zakazy używania smartfonów w szkołach. Ale czy robimy wystarczająco dużo, aby chronić młodych ludzi przed uzależnieniem od ekranu?
REKLAMA
Uzależnienie młodych ludzi od urządzeń elektronicznych jest postrzegane jako nadmierne i kompulsywne korzystanie ze smartfonów, tabletów, komputerów, telewizorów i konsol do gier. Nastolatki na całym świecie spędzają średnio 7 godzin i 22 minuty dziennie przed ekranami. Nadmierna ekspozycja na ekran u dzieci w wieku poniżej 3 lat może negatywnie wpływać na rozwój ich mózgu. Co więcej, najnowsze badania pokazują, że uzależnienie od ekranu u osób w wieku od 9 do 11 lat może zwiększać ryzyko wystąpienia zachowań samobójczych.
Aby chronić nieletnich i dorosłych, od 2024 r. wszystkie platformy cyfrowe w Europie muszą być zgodne z ustawą o usługach cyfrowych, zbiorem unijnych przepisów mających na celu stworzenie bezpieczniejszego środowiska online.
We Francji smartfony są zakazane w szkołach od 2018 roku, ale zasada ta jest w dużej mierze ignorowana. Jednak niektóre szkoły podejmują bardziej rygorystyczne środki. Szkoła publiczna Marcel Pagnol, znajdująca się na południowy zachód od Lyonu, jest jedną z 200 francuskich szkół średnich, które od początku roku szkolnego testują tak zwaną "cyfrową przerwę".
O 7:30 rano uczniowie szóstej klasy (w wieku 11-12 lat) muszą zostawić swoje telefony przy wejściu. Starsi mogą zatrzymać swoje telefony, ale korzystanie z nich w godzinach lekcyjnych jest niedozwolone. Dyrektor szkoły wyjaśnia, że konfiskata smartfonów okazała się najskuteczniejszym sposobem egzekwowania zakazu.
"Chodziło nam o jak najwcześniejsze ograniczenie tego uzależnienia w godzinach szkolnych. Wśród uczniów w wieku 11-12 lat od 1 września nie było ani jednego problemu związanego z telefonami komórkowymi. Tymczasem w piątej, czwartej i trzeciej klasie wciąż mamy do czynienia z incydentami; próbujemy ustalić, czy zdjęcie zostało zrobione, czy nie, często w bardzo skomplikowanych okolicznościach, z udziałem uczniów, którzy są całkowicie uzależnieni od tych urządzeń".
Zakaz używania smartfonów jest niemal jednogłośnie akceptowany przez uczniów.
"Dzięki szkole ograniczamy czas spędzany przed ekranem", mówi 12-letnia dziewczynka.
Nauczycielka języka hiszpańskiego, która udzieliła wywiadu, twierdzi, że cyfrowe przerwy zmniejszają również liczbę przypadków cyberprzemocy, rosnącego problemu, który dotyka co szóstego ucznia w Europie, zgodnie z niedawnym badaniem WHO.
"W tym roku zarządziliśmy, że na coroczny bal na zakończenie szkoły nie można było zabierać telefonu i było magicznie", wyjaśnia nauczycielka hiszpańskiego Sophie Atallah. "Uczniowie czuli się swobodnie, tańczyli i byli sobą. Nie martwili się o to, jak ich zdjęcia zostaną wykorzystane lub zmanipulowane".
Rodzice w całej Europie również podejmują działania przeciwko uzależnieniu od urządzeń elektronicznych. W Lyonie matka dwójki dzieci Marie-Alix napisała książkę na ten temat, a grupa na Facebooku, którą założyła pięć lat temu, liczy obecnie ponad 20 000 członków.
"Kiedy prowadziłam wykłady dla dzieci w szkołach, niektóre z nich podchodziły do mnie, mówiąc, że po prostu nie mogą przestać. To jak z alkoholikiem, który mówi, że nie chciał pić, ale i tak to zrobił.
Posłanka Zielonych Kim Van der Sparrentak od dawna wzywa do wprowadzenia bardziej rygorystycznych przepisów dotyczących dużych platform cyfrowych w Europie.
Jako sprawozdawczyni raportu dotyczącego uzależniających cech usług cyfrowych argumentuje, że Komisja powinna zająć zdecydowane stanowisko w ramach ustawy o usługach cyfrowych, zakazując najbardziej uzależniających algorytmów – w szczególności tych opartych na kliknięciach i interakcji.
"Żaden ludzki mózg nie poradzi sobie z tymi algorytmami", podkreśliła.
Zdrowa relacja między nieletnimi a technologią wymaga zaangażowania kilku podmiotów, w tym instytucji, szkół i rodzin – wszyscy powinni walczyć o wprowadzenie odpowiednich zasad lub ich przestrzeganie. Pozostaje jedno kluczowe pytanie: w jakim stopniu giganci internetowi będą skłonni zakwestionować swoje modele biznesowe, aby chronić zdrowie psychiczne młodych użytkowników?