Friedrich Merz chce Europy mniej zależnej od Stanów Zjednoczonych

REKLAMA

Noc przedterminowych wyborów w Niemczech zostanie zapamiętana jako przełomowa dla przyszłego kształtu Unii Europejskiej.

Friedrich Merz, który poprowadził Unię Chrześcijańsko-Demokratyczną do zwycięstwa w wyborach, określił silną Europę niezależną od Stanów Zjednoczonych swoim "absolutnym priorytetem". "Nigdy bym nie pomyślał, że będę musiał powiedzieć coś takiego w programie telewizyjnym, ale po wypowiedziach Donalda Trumpa w zeszłym tygodniu... jasne jest, że ten rząd nie dba zbytnio o los Europy", powiedział przyszły kanclerz Niemiec.

Dla "zagorzałego" atlantysty, takiego jak Merz, który spędził większość swojego życia zawodowego jako prawnik pracujący z amerykańskimi firmami, słowa te mają duże znaczenie i mogą prowadzić do poważnych decyzji dla UE. Pozorna zmiana polityki Merza jest sprzeczna z manifestem wyborczym CDU, który podkreślał wiarygodność USA i potrzebę polegania na sojuszu transatlantyckim w celu zapewnienia bezpieczeństwa Europie.

Można to jednak interpretować jako dostosowanie się do zmieniających się komunikatów płynących z Białego Domu. "Ostatnie działania, zwłaszcza prezydenta USA Donalda Trumpa w sprawie Ukrainy, skłoniły Merza do całkowitej rewizji swojego podejścia w tej kwestii" - wyjaśniła Gesine Weber, analityk i współpracownik zespołu ds. geostrategii w German Marshall Fund.

"Tak więc oświadczenie niemieckiego kanclerza, że Europa powinna być bardziej niezależna od Stanów Zjednoczonych, jeśli chodzi o jej bezpieczeństwo, jest zdecydowanie czymś nowym, ale myślę, że zostanie bardzo dobrze przyjęte w wielu krajach europejskich, zwłaszcza we Francji. Jest to również bardzo zgodne z programem nowej Komisji Bezpieczeństwa i Obrony UE".

Elastyczność w kwestii zadłużenia?

Niezależna Europa powinna oznaczać większe wydatki na obronność. A to może oznaczać kolejne poważne przemyślenia, zwłaszcza jeśli chodzi o elastyczność w zakresie zadłużenia. Może to jednak wymagać kilku trudnych decyzji.

Można to zrobić poprzez reformę Schuldenbremse, czyli hamulca zadłużenia, zasady ograniczającej zaciąganie pożyczek przez rząd. Byłby to znaczący ruch, który wymagałby zmiany niemieckiej konstytucji, do której z kolei potrzeba większości dwóch trzecich głosów w Bundestagu.

"Reforma limitu zadłużenia będzie rzeczywiście jednym z kluczowych wyzwań dla następnego rządu. Wiedząc również, że to między innymi CDU zablokowała tę reformę w obecnym rządzie. Będzie więc bardzo interesujące zobaczyć, w jaki sposób, jeśli istnieje wola polityczna, aby to zrobić, CDU zdoła przekonać do tego innych" - powiedziała Gesine Weber.

W poniedziałek Merz powiedział: "Zanim zacznę publicznie spekulować na ten temat, pozwólcie mi porozmawiać o tym z socjaldemokratami, FDP, a także Zielonymi w ciągu najbliższych kilku dni".

Zarówno wschodzące gwiazdy niemieckiej sceny politycznej, prawicowa AfD, jak i Die Linke już zapowiedziały, że sprzeciwią się takiej zmianie.

"Pytanie brzmi, czy rząd będzie w stanie przekonać do tego również siły opozycji. Nie sądzę, by AfD była w stanie to zrobić i prawdopodobnie musieliby bardzo mocno przekonać niektórych członków Partii Lewicy, że reforma hamulca zadłużenia byłaby korzystna nie tylko dla wydatków na obronę, ale także dla wydatków socjalnych. Tak więc reforma hamulca zadłużenia będzie ogromnym wewnętrznym wyzwaniem politycznym" - powiedział Weber.

Trudna droga do euroobligacji

Jeśli chodzi o wspólną europejską obronę, na stole jest wiele opcji. Jedną z nich jest wspólny europejski dług. Coś, czego chciałoby wiele krajów, ale Niemcy się temu sprzeciwiają.

Według analityczki Gesine Weber, jest bardzo mało prawdopodobne, aby niemieckie stanowisko uległo zmianie. "Nie sądzę, by Merz zrewidował swoje stanowisko w sprawie wspólnego europejskiego długu i, na przykład, możliwości wprowadzenia euroobligacji w perspektywie krótkoterminowej" - powiedziała.

Zamiast tego, nowy niemiecki rząd mógłby zaakceptować propozycję Komisji Europejskiej, aby wyłączyć obronność z unijnych limitów wydatków rządowych.

"Jeśli jednak sytuacja lub napięcia ze Stanami Zjednoczonymi staną się jeszcze bardziej widoczne, bardziej znaczące w następnych miesiącach i jeśli okaże się, że nie ma absolutnie żadnego innego rozwiązania, to wspólny dług na finansowanie europejskiej obrony, mogę sobie wyobrazić, że zostanie to przynajmniej ponownie rozważone, zwłaszcza teraz, biorąc pod uwagę mocne oświadczenia, które słyszeliśmy od Merza, dotyczące konieczności większej niezależności Europejczyków od Stanów Zjednoczonych" - dodała Weber.

Kupowanie Europy

Jako najsilniejsza gospodarka w UE, Niemcy są bardzo wpływowym członkiem bloku i mają znaczną wagę, jeśli chodzi o głosowanie.

Wiele osób w Brukseli oczekuje, że bardziej stabilny rząd w Berlinie będzie oznaczał silniejsze niemieckie przywództwo i bliższą współpracę z Francją, co może pomóc w ponownym uruchomieniu francusko-niemieckiego silnika. "Istnieje duża szansa na znalezienie synergii, zwłaszcza z prezydentem Francji Macronem w kwestiach wyrównania poziomu, na przykład polityki technologicznej w Unii Europejskiej, a także, jak słyszeliśmy wczoraj, w polityce bezpieczeństwa i obrony. Ogólnie rzecz biorąc, myślę, że jest też szansa na bardziej aktywną rolę Niemiec, jeśli chodzi o przywództwo w Europie", powiedział Weber.

Chociaż istnieje zgoda co do tego, że Ukraina jest priorytetem i że finansowanie dla Ukrainy musi być kontynuowane, AfD może wpłynąć na te decyzje w dłuższej perspektywie. "W bardzo krótkim okresie AfD najprawdopodobniej nie wpłynie na wsparcie, ponieważ wśród parlamentarzystów jest zdecydowana większość. Jednak AfD może być w stanie wpłynąć na dyskurs publiczny w Niemczech jako największa partia opozycyjna, a następnie musimy zobaczyć, czy ma to również wpływ, na przykład, na poparcie społeczne", twierdzi Gesine Weber.

Na szósty marca zapowiedziano nadzwyczajny szczyt europejski poświęcony obronności, ale na tym etapie nadal nie jest jasne, kto będzie reprezentował Niemcy; negocjacje w sprawie utworzenia nowej koalicji rządzącej Niemcami trwają.