Wykonawcza część UE zaprezentowała nową wizję systemu rolnictwa i żywności w Europie do 2040 roku, ograniczając wcześniejszą, bardziej ambitną politykę proekologiczną w odpowiedzi na rosnące protesty rolników.
REKLAMA
Nowe podejście do polityki rolno-żywnościowej zaprezentowane przez Komisję Europejską w środę koncentruje się na uproszczeniu przepisów i ponownym uczynieniu rolnictwa atrakcyjnym zawodem, zamiast podnoszenia standardów środowiskowych.
W wyniku tej zmiany Komisja rezygnuje z kontrowersyjnej strategii "Farm to Fork", która stanowiła część polityki Zielonego Ładu w poprzedniej kadencji.
Chociaż "Farm to Fork" była ambitna, ustalała cele redukcji, które były trudne do wdrożenia, takie jak zmniejszenie użycia pestycydów o połowę do 2030 roku. „Sposób pracy zdecydowanie się zmienił w kierunku osiągania niezbędnych redukcji w inny sposób” – powiedział komisarz ds. rolnictwa, Christophe Hansen, podczas konferencji prasowej.
Decyzja o wycofaniu się z poprzedniej polityki wynika z krytyki rolników, którzy twierdzili, że strategia pogłębiała polaryzację w sektorze rolnym.
Zamiast tego, nowa wizja ma na celu ożywienie rolnictwa, zapewniając jego konkurencyjność i zdolność do zapewnienia rolnikom uczciwego źródła utrzymania. „Potrzebujemy podejścia, które nagradza rolników, a nie wywiera na nich zbyt dużej presji” – powiedział Hansen.
Kluczowym elementem nowego podejścia jest najnowsze hasło Komisji: uproszczenie. Działania rozpoczną się od uproszczenia wdrażania Wspólnej Polityki Rolnej (WPR), ogromnego programu dotacji rolnych UE, który obecnie stanowi prawie jedną trzecią całego budżetu UE.
Żegnaj, Zielony Ładzie
Choć kwestie środowiskowe nadal pozostają istotne, nie są już one w centrum uwagi, jak miało to miejsce w strategii „Farm to Fork”. W szczególności najbardziej ambitne elementy poprzedniej strategii, jak reforma unijnego systemu pestycydów, zostały oficjalnie porzucone.
Po raz pierwszy zaprezentowane w czerwcu 2022 roku, tzw. rozporządzenie w sprawie zrównoważonego stosowania pestycydów (SUR) zostało wycofane w lutym 2024 roku w obliczu intensywnej prawicowej reakcji przeciwko Zielonemu Ładowi oraz powszechnych protestów wściekłych rolników.
„Nie mamy zamiaru podejmować żadnych konkretnych działań w zakresie zrównoważonych pestycydów” – wyjaśnił przedstawiciel UE.
Podobnie, inne kontrowersyjne plany wprowadzenia obowiązkowego oznakowania wartości odżywczej na opakowaniach, takie jak system NutriScore w formie kodów kolorystycznych, zostały porzucone na rzecz etykiet wskazujących pochodzenie produktu i standardu dobrostanu zwierząt.
Niewiele o nowej Wspólnej Polityce Rolnej
Pomimo zmiany polityki, nowa wizja nie przedstawia wielu propozycji reformy Wspólnej Polityki Rolnej (WPR), poza powtórzeniem starszych, niezrealizowanych propozycji, takich jak degresywność i limitowanie.
Środki te mają na celu sprawiedliwszy podział subwencji, przekazując więcej funduszy małym rolnikom i zmniejszając płatności dla dużych przedsiębiorstw rolnych.
System płatności bezpośrednich, który stanowi około 75 proc. finansowania WPR, od dawna krytykowany jest za to, że nadmiernie faworyzuje duże gospodarstwa rolne. Jednak w przedstawionym programie nie zostały określone żadne konkretne zmiany.
Zdecydowaną postawę przyjęto natomiast w kwestii strategicznej autonomii Europy, kładąc nacisk na priorytetowe traktowanie produkcji podstawowych dóbr rolnych w celu zwiększenia suwerenności żywnościowej.
Nowa WPR skieruje więcej wsparcia do rolników, którzy aktywnie przyczyniają się do zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego, co jest stanowiskiem popieranym przez centroprawicową Europejską Ludową Partię (EPP), do której należą zarówno komisarz ds. rolnictwa Hansen, jak i przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen.
Dochód rolników priorytetem
Zapewnienie sprawiedliwego standardu życia dla rolników jest kolejnym kluczowym elementem strategii. Wiele osób w europejskim sektorze rolnym zmaga się z niepewnością finansową i wysokim ryzykiem ubóstwa, podkreśla Komisja w dokumencie.
Aby rozwiązać ten problem, wykonawcza część UE planuje wprowadzenie strategii odnowy pokoleniowej jeszcze w tym roku, mającej na celu poprawę dostępu do ziemi, kapitału i szkoleń dla młodych rolników.
Dodatkowo, będą kontynuowane działania mające na celu wzmocnienie pozycji rolników w łańcuchu dostaw żywności, gdzie często zmagają się oni z potężnymi detalistami.
Reforma praktyk nieuczciwego handlu (UTPs) obejmie ambitne środki mające na celu zapobieganie sytuacjom, w których rolnicy są zmuszeni do sprzedaży po cenach poniżej kosztów.
Handel
W kwestii handlu, wizja utrzymuje zrównoważone podejście, podkreślając konieczność dywersyfikacji rynków, rozszerzenia możliwości eksportowych oraz zmniejszenia zależności od konkretnych dostawców.
Komisja będzie dążyć do ścisłej zgodności standardów produkcji towarów importowanych, szczególnie w zakresie stosowania pestycydów i dobrostanu zwierząt.
Zasadą przewodnią powinno być, aby niebezpieczne pestycydy, które zostały zakazane w UE z powodów zdrowotnych i środowiskowych, nie były dopuszczane do obrotu poprzez produkty importowane.